یک سفره ساده ایرانی چقدر آب می‌خورد؟

تیتر20 - سفره سالم چیزی حدود یک‌میلیون و ١٨٦‌هزار تومان برای خانواده‌های ایرانی هزینه دارد. اگر یک خانواده بخواهد درست مطابق الگوهای تغذیه‌ای عمل کند، در شرایط فعلی باید نزدیک به یک‌میلیون تومان برای خورد و خوراک خانواده‌اش کنار بگذارد. بر این اساس، خانواده‌های ایرانی باید ماهانه حدود ٨٠٠‌هزار تومان برای خرید گوشت قرمز، حدود ٣١٠ تا ٣٢٠‌هزار تومان برای خرید میوه و سبزی، ٣٢‌هزار تومان برای خرید تخم‌مرغ و ١٨‌هزار تومان برای خرید کربوهیدراتی مانند نان هزینه کنند. جالب است بدانید مطابق با آمارهای موجود خانواده‌های ایرانی چیزی نزدیک به همین رقم برای خوردن غذاهای ناسالم مانند فست‌فودها و غذاهای آماده، سوسیس و کالباس و همین‌طور مصرف مازاد شکر، روغن و نوشابه‌های قندی و ... هزینه می‌کنند که اگر بخواهیم هزینه این موارد را هم در محاسباتمان بیاوریم، چیزی نزدیک به رقم غذای سالم برای غذای ناسالم هزینه می‌پردازیم.

به گفته بسیاری از کارشناسان تغذیه، بدن انسان به ۵۰۰گرم گوشت قرمز در هفته یا ۷۰ گرم در روز نیاز دارد. حال اگر قیمت هر کیلوگرم گوشت قرمز را حدود ٥٠هزار تومان درنظر بگیریم مصرف استاندارد این ماده پروتیینی چیزی حدود ٢٠٠هزار تومان برای هر فرد در ماه آب می‌خورد. یکی از غذاهایی که در منوی ایرانی‌ها جایگاه خاصی ندارد ماهی و غذاهای دریایی است. توصیه می‌شود هفته‌ای ٢٢٥گرم ماهی خورده شود اما بسیاری از ایرانی‌ها به کمتر از یک‌سوم این مقدار بسنده کرده‌اند. نگاهی به قیمت‌های بازار نشان می‌دهد که اگر قرار باشد ماهانه ٩٠٠ گرم ماهی مصرف کنید، برای هر فرد ٢٠ هزار تومان و برای یک خانواده ٤ نفره  حداقل باید ٨٠ هزار تومان در ماه هزینه کنید.

توصیه می‌شود بین ۳ تا ۶ واحد در روز میوه مصرف شود. افراد با شرایط نامناسب اقتصادی یا کسانی که به خوردن میوه علاقه چندانی ندارند، باید حداقل ۳ واحد میوه در روز بخورند اما برای کسانی که وضعیت اقتصادی خوبی دارند، مصرف ۵ تا ۶ واحد میوه توصیه می‌شود. با این تفاسیر هر فرد باید درماه حدود ١٥کیلو میوه مصرف کند. حال اگر میانگین هر کیلو میوه را حدود ٨هزار تومان درنظر بگیریم  هزینه میوه هر فرد ١٠٥هزار تومان و هزینه میوه یک خانوار ٤نفره ٢٤٠هزار تومان در ماه است.

سرانه مصرف تخم‌مرغ در ایران ١٦٠ عدد است. این در حالی است که میانگین جهانی، ٢٥٠ عدد تخم‌مرغ است و ایرانی‌ها سالانه ٦٠تخم‌مرغ کمتر از میانگین جهانی می‌خورند.  کارشناسان علم تغذیه بر این باورند که برای داشتن بدنی سالم باید هفته‌ای ٤ تا ٥ عدد تخم‌مرغ مصرف کرد که در این صورت سالانه چیزی ٢٠٥ تا ٢٥٧ عدد تخم‌مرغ باید بخوریم. حال اگر قیمت هر تخم‌مرغ را ٥٠٠ تومان در نظر بگیرید هر سال باید چیزی حدود ١٠٢  تا ١٢٨ هزار تومان پول تخم‌مرغ بدهید.

مقدار توصیه‌ شده مصرف روزانه نان برای هر فرد بالغ، ٣١٠ گرم است ولی بهتر است با توجه به سن، میزان نان مصرفی در نظر گرفته شود. یک واحد از گروه نان و غلات برابر با یک کف دست نان ضخیم مانند نان بربری، سنگک و تافتون است و برابر با ٨٠کیلوکالری انرژی دارد. این میزان کالری در مورد نان‌های لواش متفاوت است. هر ٤ کف دست از نان‌های لواش برابر با یک واحد و ٨٠ کیلوکالری انرژی است. با این تفاسیر می‌توان گفت هر فرد در ماه نیاز به ٣ نان سنگک دارد. با توجه به این که قیمت نان سنگک بسته به ابعاد آن ١٣٠٠ تا ١٥٠٠ تومان است، هر فرد باید در ماه ٤ هزار و ٥٠٠ تومان بابت خرید نان بپردازد. بنابراین هزینه خرید نان در یک خانواده ٤نفره برابر با ١٨هزار تومان خواهد بود. البته براساس گفته‌های کارشناسان با توجه به فقر آهن در میان ایرانیان بهترین نان، نان سبوس‌دار است که خرید این نوع نان از عهده هر خانواده‌ای بر نمی‌آید چرا که هم کم است و هم قیمت بالایی دارد. در کمترین حالت هر بسته نان سبوس‌دار ٣٥٠٠ تومان است که بیشتر خانواده‌های ایرانی از خرید آن به طور مداوم انصراف می‌دهند.

سبزی یکی دیگر از اصول تغذیه سالم است. کارشناسان تغذیه معتقدند که هر فرد باید در روز پنج بار از سبزیجات استفاده کند. در فرهنگ غذایی ما ایرانیان که حالا خبری از نخود پخته، هویج و... نیست، وجود سبزی خوردن و سالاد کاهو هم نعمتی است که آن‌هم این روزها از سفره‌های ایرانی رخت بسته است. متخصصان تغذیه توصیه می کنند که افراد بایستی روزانه حدود ٢ فنجان که معادل ٤٠٠ گرم است سبزی مصرف کنند که این مقدار به غیر از سیب‌زمینی و ذرت است و توصیه می‌شود که این مقدار به صورت یک فنجان سبزیجات پخته شده و یک فنجان سبزیجات خام مصرف شود که البته هر فرد ایرانی نصف این مقدار یعنی نصف میانگین سرانه جهانی سبزی مصرف می‌کند. با این تفاسیر هر فرد باید در ماه ١٢کیلو سبزی مصرف کند که ٦ کیلوی آن به صورت خام و ٦کیلوی آن به صورت پخته باشد. قیمت انواع سبزی‌ها عموما در بازار تفاوتی با هم ندارند و قیمت هر کیلو سبزی در حدود ٢هزار و درمجموع قیمت ١٢کیلو سبزی برابر با ٢٤ هزار تومان است. البته باید گفت که اگر به دنبال سبزی تازه و دستچین باشید باید برای هر کیلوی آن ٣هزار تومان هزینه کنید که در این صورت باید ٣٦ تومان برای ١٢کیلو سبزی بپردازید. حالا فکر کنید که یک خانواده ٤نفره چقدر باید بابت گنجاندن سبزی در وعده‌های غذایی خود هزینه کند؟ با یک ضرب ساده می‌توانید به جواب برسید. یک خانواده ٤ نفره در کمترین حالت باید ٩٦ هزار  تومان بابت تناول سبزی در ماه بپردازد.

البته تغذیه سالم نیازمند اقلام دیگری نیز هست که بابت هر کدام آنها نیز باید هزینه‌های بسیاری پرداخت. مثلا یکی از اصول تغذیه سالم پرهیز از قند است. برای این منظور مواد غذایی دیگری مانند خرما یا توت باید جایگزین شوند که هر دوی آن هزینه‌های بسیاری دارند. هر بسته خرما حدود ١٠هزار تومان است. برای خوردن برنج طارم شمال ایران که محبوب‌ترین غذای ایرانیان محسوب می‌شود باید در ماه حدود ٣٠هزار تومان پرداخت.

سالانه حدود ۵۰۰هزار تن انواع محصولات و فرآورده‌های گوشتی از محصولات سنتی مانند سوسیس و کالباس گرفته تا محصولات جدیدتر مانند ناگت مرغ و گوشت در ایران تولید می‌شود که ٤٥٠٠ تن آن صادر می‌شود. یک حساب کتاب سرانگشتی به خوبی نشان می‌دهد که هر ایرانی به‌طور متوسط حدود ٦,١کیلوگرم از این محصولات مصرف می‌کنند. حال اگر میانگین قیمت هر کیلو از فرآورده‌های گوشتی را ٢٥ هزار تومان درنظر بگیرید، چیزی حدود ١٥٢هزار تومان از درآمد خانوارها به این بخش اختصاص داده می‌شود.

آن‌طور که از بررسی‌های بانک مرکزی می‌توان محاسبه کرد، ٧٧میلیون ایرانی سالانه بیش از ١١,١هزارمیلیارد تومان برای خوردن غذا و خوراکی‌های آماده (فست‌فود یا موادغذایی سریع) هزینه می‌کنند. طبق آخرین بررسی‌های بانک مرکزی تا پایان سال ٩٠ هرخانوار ایرانی سالانه ٣٨٠ هزار تومان صرف خرید فست‌فود می‌کردند. هرچند هنوز ارقام جدید برای سال گذشته اعلام نشده اما با توجه به اینکه شاخص بهای گروه غذاها و خوراکی‌های آماده و آشامیدنی‌ها در سال ٩١ نسبت به سال ٩٠ معادل ٣٩.٧درصد افزایش یافت، می‌توان اشاره کرد با احتساب تورم ٣٩.٧درصدی شاخص این گروه در سال ٩١ میزان هزینه سالانه هر خانوار در این بخش از ٣٨٠هزار و ٧٤٢ تومان در سال ٩٠ با بیش از ١٥١هزار تومان افزایش به ٥٣١هزار و ٨٩٦ تومان رسیده است. اگر این رقم را برای هر ایرانی بخواهیم محاسبه کنیم، آن‌وقت می‌توان برآورد کرد که به صورت میانگین هر ایرانی سالانه ١٤٥هزار تومان (معادل بیش از ١٢هزار تومان در ماه) صرف خرید خوراکی‌های آماده می‌کند.

جالب است بدانید طبق گفته کارشناسان ایران در مصرف نوشابه گازدار نیز رتبه نخست را درجهان دارد، درحالی که سرانه مصرف سالیانه نوشابه در جهان تنها ١٠ لیتر است. ایرانیان ٤٢ لیتر نوشابه در سال مصرف می‌کنند. در ایران سالیانه ٢میلیارد و ٩٠٠میلیون تومان هزینه صرف خرید نوشابه‌های گازدار می‌شود که از نظر کارشناسان تغذیه بسیار نگران‌کننده است. جدای از مشکلات تغذیه‌ای و بارمالی بیماری‌های ناشی از مصرف این نوشیدنی وسوسه‌انگیز می‌توان ادعا کرد که ایرانی‌ها به‌طور متوسط  ٦٣هزار تومان سالانه برای خرید نوشابه پول پرداخت می‌کنند. جالب است بدانید طبق آمارها، ایرانیان در کنار مصرف نوشابه که رتبه نخست را به خود اختصاص داده‌اند، تنها یک‌سوم اروپایی‌ها شیر می‌نوشند. با این تفاسیر، سرانه مصرف سالیانه شیر در ایران  ٩٠کیلوگرم است که در مقابل اروپایی‌ها با مصرف ٣٠٠کیلوگرم شیر و لبنیات در سال، رقم بسیار پایینی است. آن‌گونه که کارشناسان علم تغذیه می‌گویند، برای داشتن بدن سالم باید روزانه ٤ واحد لبنیات مصرف شود.

میزان استفاده از نمک طبق استاندارد جهانی برای هر فرد در روز بین ٤ تا ٥گرم است اما در ایران هرفرد به‌طور متوسط در روز حدود ١٠ تا ١٦گرم نمک مصرف می‌کند. سرانه مصرف شکر نیز، با توجه به سرانه مصرف جهانی که تنها ٥کیلوگرم است، طبق آمارهای جهانی در ایران به رقم ٣٠کیلوگرم می‌رسد که بسیار نگران‌کننده است. آن‌گونه که آمارها نشان می‌دهد، شیرین‌کردن کام هر ایرانی هر سال حدود ١٠٥هزار تومان آب می‌خورد.

علاوه براین، ایرانیان درمصرف روغن نیز پیشتاز هستند. طبق آمارهای ارایه‌شده در سال ۲۰۱۶میلادی از میان ۲۰۹ کشور صادرکننده روغن، ایران رتبه ۸۷ را به خود اختصاص داده و در زمینه‌ واردات نیز از میان ۲۲۶ کشور در رده ۳۲ جدول قرار گرفته است. آمارهای اعلامی از سوی گمرک نشان می‌دهد که  ایران در سال ٢٠١٦ بالغ بر ۳۷۱میلیون دلار صرف واردات انواع روغن نباتی کرده است.برخلاف روغن نباتی سرانه مصرف روغن زیتون، این داروی طبیعی در کشور فقط ٢٢٠گرم است. این درحالی است که در برخی کشورهای جهان سرانه مصرف این کالا به ٢٧کیلوگرم نیز می‌رسد. کشور سوریه بالاترین آمار مصرف روغن زیتون را با ۲۷کیلوگرم در سال به خود اختصاص داده است که به دلیل مصرف بالای این ماده طبیعی با کمترین مشکل بیماری‌های قلبی و عروقی مواجه است./شهروند