شتاب و شاپرک با بانک و PSP، به جنگ نیابتی در حوزه پرداخت می روند؟!

به خاطر مکانیزم درآمدی که رگولاتور برای شرکتهای پرداخت و بانکها تعیین کرده و با تعاریفی که صورت گرفته گسترش فعالیت یکی می تواند بعضا به ضرر دیگری باشد که این اتفاق در حال حاضر در مجموعه کشور در حال رخ دادن است.

کد خبر: ۳۵۱۸۶

شتاب و شاپرک با بانک و PSP، به جنگ نیابتی در حوزه پرداخت می روند؟!

تیتر20 / سارا دلیریان – از اواخر دهه 70 که نخستین شرکت های پرداخت در کنار بانک ها وارد حوزه ارائه خدمات پولی و مالی به عرصه اقتصادی ایران پا گذاشتند تا به امروز که برخی از این شرکت های بزرگ به غول های های مالی بی بدیلی در اقتصاد ایران با تعریف شاخه جدیدی از صنعت در کشور به نام صنعت پرداخت تبدیل شده اند، کمتر کسی می اندیشید که روزی این شرکت های پرداخت با نام اختصاری شرکت های psp با ایجاد و شکل گیری نیازهای جدیدی در شاکله اقتصادی کشور توان خودنمایی در مقابل بانک ها داشته باشند.

شرکت های پرداخت که روزگاری صرفا در قامت بازیگرانی برای ارائه خدمات پرداخت به عنوان یک واسطه بین مردم و بانک ها نقش مکمل را داشتند، با ایجاد و شکل گیری نیازهای جدید در حوزه پرداخت های غیرحضوری و گسترش صنعت بانکداری و پرداخت الکترونیک، نقش بی بدیلی در نظام مالی ایران یافتند و کم کم با خارج شدن از حیطه سیطره و کنترل بانک ها، بازی جدیدی را در زمین خود آغاز کردند و با تاسیس شرکت شاپرک معادله جدیدی در این حوزه شکل گرفت و عملا حوزه بازار مالی و پرداخت کشور که پیش از این تنها در اختیار بانکها بود بازیگران موثر دیگری یافت.

به عبارت دقیق تر، از اواخر سال 82 این صنعت روند رو به رشد خود را آغاز و با سرعتی چشمگیر پیشرفت کرد. ابتدای دهه 90 هم با حضور شاپرک نظام پرداخت الکترونیک تعریف دقیق و مشخصی پیدا کرد و شرکت های پرداخت الکترونیک ملزم به رعایت قواعد و قوانین بازار کسب و کار و رقابت صرفا از سوی این نهاد شدند. در واقع اساسی ترین نکته با ورود شاپرک، قطع ارتباط مالکیتی بانکها با این شرکت های PSP بود که حال می رفتند تا خود به رقبایی در این بازار برای بانک ها تبدیل شوند.

این در شرایطی است که هنوز بسیاری معتقدند بانک ها به دلیل سرمایه روز افزون و تنوع خدماتی که ارائه می دهند هنوز دست بالاتری در این بازی دارند.

در خصوص این رویارویی جدید و نزدیکی بیش از پیش فعالیتهای بانکداری مدرن و حوزه عمل شرکت های پرداخت در اکوسیستم مالی کشور، گفتگویی داشته ایم با اصغر باباپور، مدیر بانکداری مدرن بانک ایران زمین که با سابقه ای طولانی در حوزه خدمات بانکداری الکترونیک و البته صنعت پرداخت، سالهاست در این حوزه فعال است و نظر ایشان را در خصوص آینده فعالیت های این دو نهاد بزرگ در اقتصاد ایران جویا شدیم.

جناب دکتر باباپور به عنوان نخستین پرسش برای ورود به بحث؛ در سالهای اخیر با گسترش فعالیت صنعت بانکداری در زمینه بانکداری الکترونیک از یکسو و رشد فناوری ها و سرمایه گذاری شرکت های PSP از سوی دیگر، به نظر میرسد در آینده ای نزدیک، شاهد رقابت و رویارویی شرکت های پرداخت و بانک ها در حوزه پرداخت های الکترونیک خواهیم بود، به نظر شما چقدر این رقابت جدی است؟

من معتقدم که شرکت های پرداخت در ایران مانند سایر کشورها، نقش بسیار پررنگ و اثرگذاری در اکو سیستم مالی کشور و حوزه منابع خردی که در آن حوزه کار می کنند، یافته اند و و بانک ها یا به عنوان بانک صادر کننده یا پذیرنده از عملکرد این شرکت های PSP متاثر هستند که این درست است اما به نظرم شرکت های پرداخت و بانک ها هر دو در اکو سیستم مالی کشور در حال کار هستند و هرکدام وظیفه خاص خودشان را دارند.

به عبارت دقیق تر، وظیفه شرکت های پرداخت در حوزه مدیریت و جذب منابع خرد در کشور است و بانکها نیز در حوزه سایر منابع فعالیت می کنند البته پرواضح است که عملکرد شرکت های پرداخت در بانکها به خصوص در برخی از بانک ها بسیار اثرگذار است.

البته در تمامی بانکها این تاثیر کم و بیش وجود دارد اما به طور مثال بعضی از بانکها تا دوبرابر منابع شان از شاپرک ورودی دارند، یعنی عملا اینقدر این اعداد و ارقام برایشان بزرگ است که دامنه تاثیرات چشم گیری را سبب می شود، خصوصا در بانکهای پذیرنده که به عنوان پذیرندگی منابع قابل توجهی را جذب می کنند و بعضا منابعی که به بانک وارد می شود بعضا تا دوبرابر منابعی است که از سایر منابع جذب کرده اند. خب قطعا حذف یا افزایش یا کاهش این رقم می تواند در فعالیت های بانک بسیار اثرگذار باشد.

بنابراین در حوزه پرداخت و جذب منابع آیا این تاثیرات سبب رقابت و سهم خواهی بیشتر برای طرفین نیست؟

بهرحال باید توجه کنید که اینها دو مجموعه هستند که در یک اکو سیستم با هم کار می کنند و این رقابت نیست. اما از یک منظر می توان گفت که در شرایطی گسترش فعالیت های هرکدام ممکن است تاثیر منفی بر عملکرد دیگری بگذارد و آن به خاطر مکانیزم درآمدی است که رگولاتور برای شرکتهای پرداخت و بانکها تعیین کرده و با تعاریفی که صورت گرفته گسترش فعالیت یکی می تواند بعضا به ضرر دیگری باشد که این اتفاق در حال حاضر در مجموعه کشور در حال رخ دادن است.

اگر از دید هزینه ای نگاه کنیم پاسخ پرسش شما مثبت است، هرچه شرکتهای پرداخت بزرگتر می شوند و تراکنش ها و حوزه های کسب و کارشان متنوع و گسترده می شود می تواند در برخی حوزه ها تاثیر منفی بر هزینه های مالی که بر دوش بانک ها گذاشته شده داشته باشد که این درست است. به اعتقاد من اگر مکانیزم و متغیرهای درآمدی در بخش شرکتهای پرداخت و بانکها اصلاح شود هردوی این نهادهای مالی قادر به فعالیت مناسب و استاندارد خواهند بود بدون اینکه به یکدیگر زیانی را تحمیل کنند و هردو منافعی را جذب کنند، بدون اینکه تاثیر منفی بر فعالیت هم داشته باشند، به نحوی که هرکدام به اندازه میزان فعالیت شان منتفع بشنوند و در واقع بازی برنده برنده باشد.

من به صراحت می گویم که این امکان پذیر است و تنها چیزی که وجود دارد باید قاعدتا متغیرهای اثرگذار در این بخش هم در حوزه هزینه و هم در بخش درآمدی درست تبیین شود و اگر این اتفاق بیفتد به نظر من هرچه شرکت های پرداخت بزرگتر بشوند و بیشتر فعالیت کنند می توانند مجموع درآمد بیشتری برای خودشان و مجموعه اکو سیستم مالی کشور به ارمغان بیاورند.

به نظر شما با تغییر نقش بازیگران در عرصه بانکداری مدرن، کفه رقابت به سمت بانکها سنگین تر خواهد بود یا شرکت های پرداخت، به عبارتی در حوزه پرداخت بانکها به psp ها بیشتر نیازمند هستند یا برعکس؟

موضوع نیازمندی نیست، دو بازیگر هستند که نقش هرکدام انجام بخشی از تراکنش های مالی در حوزه سیستم پرداخت بانکی هستند. یعنی هرکدام نقشی را در اکو سیستم مالی کشور بازی می کنند که قطعا به هم وابسته اند. اینکه بانکها وابسته به PSP ها هستند یا برعکس تعبیر غلطی است به نظرم، هر دو در یک سیستم کار می کنند و بر هم اثرگذارند و در یک کنش و واکنش با هم کار می کنند و نیازمندی نیست هر کدام وظایفی دارند که مکمل یک دیگر هستند و باید با یکدیگر تعامل داشته باشند و هر دو فعالیت ها و تصمیم گیری هایشان برهم اثرگذار است و هردو به هم نیاز دارند.

هم شرکت های پرداخت به بانکها نیاز دارند و هم بانکها برای اینکه بتوانند یک شبکه گسترده ای از خرده فروشی و پرداختهای خرد را در کشور مدیریت کنند. مدیریت شبکه پرداخت خرد از توان بانکها خارج است و قاعدتا باید یک مجموعه ای این حوزه را مدیریت کند که ساز و کار و متخصصان خاص خود را برای این منظور در اختیار داشته باشد. لذا هر دو به هم نیازمند هستند و در عین حال هر دو از منافع عملکردی یکدیگر منتفع می شوند و از فعالیت هم اثر می پذیرند./ پایان بخش اول

برچسب ها: شرکتهای پرداخت نظام بانکی شاپرک شتاب پرداخت الکترونیک بانکداری مدرن اصغر باباپور بانک ایران زمین

ارسال نظرات

آخرین اخبار

پربازدید ها

موضوعات روز