یک صبحانه ساده، چند؟

تیتر20- گرانی اجناس، موضوع تازه‌ای نیست. سال‌هاست که بی‌ثباتی در قیمت اجناس و کالاهای مختلف حرف اول بازارهاست و اما آنچه در 2سال اخیر و به‌طور ویژه در 6‌ماه گذشته در این زمینه اتفاق افتاده تندشدن شیب افزایش قیمت‌ها و سرایت آن به اقلامی است که با معیشت، سفره و سلامت مردم ارتباط مستقیم دارد. نتایج پژوهش‌های انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی کشور که در ۳ماه نخست امسال انجام گرفته و بیش از ۲۲هزار خانوار شهری و روستایی را مورد سؤال قرار داده، نشان می‌دهد که بسیاری از خانوارها، مصرف منابع پروتئین حیوانی، تخم‌مرغ، گوشت قرمز، گوشت سفید و همچنین لبنیات را به‌طور کامل قطع کرده یا در حد قابل ‌توجهی کاهش داده‌اند. پیش از این نیز آمارهای مربوط به 2سال اخیر از کاهش سرانه مصرف شیر و لبنیات به کمتر از 80کیلوگرم در سال حکایت داشت. تا پیش از این، از میان 3وعده غذایی اصلی روزانه، صبحانه ارزان‌ترین و  دردسترس‌ترین وعده غذایی خانواده‌ها محسوب می‌شد اما بعد از اوج‌گرفتن قیمت تخم‌مرغ، کره و پنیر حالا دیگر یک لقمه نان و پنیر هم گران تمام می‌شود.

کمبود نهاده‌های دامی در بازار از ابتدای امسال را می‌توان مهم‌ترین دلیل افزایش قیمت گوشت و لبنیات دانست. توقف واردات جو، ذرت و کنجاله سویا از ماه‌های پایانی سال گذشته تا یکی دو‌ماه ابتدایی امسال، بازار این کالاها را به‌شدت ملتهب کرد و دامداران و مرغداران برای تهیه خوراک دام ناچار به بازار سیاه روی آوردند. توزیع قطره‌چکانی این اقلام در چند‌ماه اخیر هم نتوانست آرامش را به بازار برگرداند و هزینه‌های تولید دام و طیور به‌شدت بالا رفت. این در شرایطی بود که شیوع کرونا و پیامدهای اجتماعی ناشی از آن مصرف گوشت و مرغ را به‌شدت کاهش داده بود اما این کاهش مصرف نیز نتوانست جز درباره مرغ، و آن هم به‌طور موقت، تأثیر کاهشی بر قیمت‌ها بگذارد.

شیر

بالارفتن هزینه تولید در دامداری‌های شیری و گوشتی، قیمت هردو محصول را افزایش داد به‌طوری که دامداران قیمت 2هزار و 900تومانی مصوب شیر خام در تیرماه را نصف هزینه تولید دانستند. هرچه بود، افزایش قیمت شیر خام شد یکی از دلایل حرکت رو به بالای نرخ کالاهای لبنی. گرچه شرکت‌های لبنیاتی سعی می‌کنند نرخ مصوب محصولات پرمصرف را رعایت کنند اما در مواردی در همین محصولات نیز افزایش قیمت مشاهده می‌شود ازجمله شیر کم‌چرب با نرخ مصوب 5هزار و600 تومان که در برخی برندها از 5هزار و 900 تا 7هزار و 500تومان هم فروخته می‌شود. با این حال، گرانی محصولات لبنی بیشتر در اقلام اصطلاحا کم‌مصرف اعمال می‌شود؛ یعنی آنهایی که نرخ مصوب ندارند. قیمت یک پاکت شیر 1.5 لیتری استریل غنی‌شده با ویتامین دی و کلسیم تا هفته گذشته در سوپرمارکت‌ها 16هزار تومان بود و شیرهای یک‌لیتری فرادمای برندهای دیگر نیز بین 9هزار و  500 تا 12هزار تومان قیمت داشتند. قیمت شیرهای اصطلاحا کم‌مدت البته کمتر و اغلب برندها بین 5هزار و 500تا 7هزار تومان است اما در میان همین نوع شیر هم هستند برندهایی که قیمت 11هزار تومانی دارند. اگر یک لیتر را معادل 4 لیوان درنظر بگیریم، یک خانواده چهاره نفره برای مصرف یک لیوان شیر در روز باید هر هفته بین 42 تا 80هزار تومان هزینه کند. قیمت یک لیوان شیر در روز هم بسته به نوع شیر، می‌شود یک هزار و 500تا 3هزارتومان!

پنیر

 از میان دیگر اقلام لبنی مهم‌ترین قلم برای صبحانه پنیر است. نگاهی به قیمت انواع پنیر در یخچال سوپرمارکت‌ها نشان می‌دهد هیچ‌کدام از انواع پرمصرف کمتر از 10هزار و 500تومان نیست. هر بسته 400گرمی پنیر در انواع برندها بین 10هزار و 800تا 13هزار و 500تومان قیمت دارد. این البته کف قیمت است و برخی انواع پنیر تا بسته‌ای 20هزار تومان هم فروخته می‌شود. اگر مصرف روزانه پنیر هر فرد را تنها 25گرم هم درنظر بگیریم یک خانواده چهارنفره باید هر هفته ۲ بسته پنیر بخرد که به‌طور میانگین می‌شود 24هزار تومان.

کره

کره جنجالی‌ترین عضو خانواده صبحانه در هفته گذشته بود. قیمت آن یکباره دو برابر شد و از 4هزار و 500تومان به 8هزار تومان رسید. دلیل آن را تمام‌شدن ذخیره کره‌های وارداتی با ارز دولتی عنوان کردند و اعلام شد از این پس قیمت این محصول با توجه به هزینه‌های واردات با ارز ترجیحی (نیمایی) همان 8هزار تومان خواهد بود. البته درباره کره و واردات یا تولید داخلی آن حرف و سخن زیاد است ازجمله اینکه بسیاری از دست‌اندرکاران صنعت لبنیات معتقدند که اگر صادرات شیرخشک تولیدی کارخانه‌های لبنی که میزان تولید آن به واسطه کاهش سرانه مصرف شیر افزایش یافته، تسهیل شود نه‌تنها می‌توان بر ارزآوری این صادرات تکیه کرد بلکه چربی حاصل از آن می‌تواند برای تولید کره استفاده شود و به میزان زیادی کشور را از واردات این کالا بی‌نیاز کند. این کارشناسان می‌گویند در شرایطی که واردکنندگان باید هر دلار نیمایی را بیش از 23هزار تومان بخرند تا بتوانند کره وارد کنند وضع عوارض برای صادرات شیر خشک اقدام سنجیده‌ای نیست. به هرحال مصرف روزانه 10گرم کره توسط هر عضو یک خانواده چهارنفره باعث می‌شود که دست‌کم هر سه روز یک‌بار ناچار به خرید دوباره کره باشند.

مربا و عسل

انواع مربا در بازار طی ماه‌های اخیر تغییرات قیمت زیادی نداشته و مرباهای پرطرفدار مثل آلبالو و هویج مدتی است به قیمت ثابت 9هزار و 900 تومان عرضه شده‌اند. البته بعضی مرباها و بعضی برندها قیمت‌های بالاتری هم دارند. وزن شیشه‌های مربا معمولا 300گرم است اما نمی‌شود از آب‌رفتن شیشه‌های مربا چشم‌پوشی کرد؛ کاری که اخیرا بسیاری از تولیدکننده‌ها- نه فقط مربا- برای جبران هزینه‌ها و در عین حال ثابت ماندن قیمت‌ها انجام می‌دهند. قیمت عسل اما خیلی بالاتر از مرباست. کمترین قیمتی که می‌توان در سوپرمارکت‌ها برای خرید یک شیشه یک کیلویی عسل پرداخت، 75هزار تومان است. البته عسل معمولا در بسته‌بندی‌های کوچک‌تر عرضه می‌شود، به‌طور مثال یکی از برندها یک ظرف حدود 200گرمی عسل را 20هزار تومان قیمت‌گذاری کرده است.

تخم‌مرغ

نیمرو، زمانی ساده‌ترین غذا بود اما با قیمت این روزهای تخم‌مرغ کم‌کم لااقل برای وعده صبحانه، غذایی لاکچری محسوب می‌شود. قیمت فروش تخم‌مرغ در بازار فاصله بسیار زیادی با نرخ مصوب دارد و مسئولان صنفی هم این موضوع را تأیید می‌کنند. سعید درخشانی، رئیس اتحادیه سوپرمارکت‌داران در رابطه با قیمت تخم‌مرغ می‌گوید: هم‌اکنون قیمت هر شانه تخم‌مرغ در سوپرمارکت‌ها ۲۹ تا ۳۱‌هزار تومان و بسته به وزن آن متغیر است. بحث گرانفروشی مطرح نیست و مغازه‌داران در روزهای اخیر خودشان تخم‌مرغ را گران خریداری کرده‌اند.  اما قیمت تخم‌مرغ در سوپرمارکت‌ها از آنچه درخشانی می‌گوید خیلی بالاتر است. تا روز جمعه 21شهریور، قیمت هر شانه تخم‌مرغ در سوپرمارکت‌ها 34 تا 35هزار تومان بود و فروشنده‌ها 30هزار تومان را قیمت خریدشان ذکر می‌کردند. ناصر نبی‌پور، رئیس هیأت مدیره اتحادیه مرغ تخم‌گذار استان تهران در این زمینه می‌گوید: قیمت تمام‌شده هر کیلو تخم‌مرغ برای واحدهای تولیدی در شرایط فعلی بیش از ۱۴هزار و ۹۰۰تومان و قیمتی که باید به‌دست مصرف‌کننده برسد ۳۰هزار تومان است. اگر همین ۵۰درصد سویا توسط دولت تامین نشود، تخم‌مرغ به کیلویی بیش از ۲۳ هزار تومان و شانه‌ای ۵۰ هزارتومان هم خواهد رسید.

چای

پای ثابت صبحانه، چای است اما از آنجا که در وعده‌های دیگر هم مصرف می‌شود نمی‌توان هزینه آن را فقط برای وعده صبحانه محاسبه کرد. قیمت انواع چای بسته به ایرانی و خارجی بودن و برند آن متفاوت است اما بسته نیم‌کیلویی بعضی برندهای پرمشتری این محصول 79 هزار و 900تومان قیمت خورده‌اند.

نان

قیمت مصوب نان در یک سال اخیر تغییری نداشته اما قیمت فروش آن در کمتر مغازه نانوایی مطابق نرخ مصوب است. براساس آخرین مصوبات ستاد تنظیم بازار درخصوص نان، قیمت نان بربری یارانه‌ای هزار تومان، سنگک یارانه‌ای هزار و 200تومان، تافتون یارانه‌ای 550تومان و لواش یارانه‌ای 300تومان است. قیمت همین نان‌ها در نانوایی‌های آزادپز به‌ترتیب هزار و 500، هزار و 800، 850و 450تومان تعیین شده است اما در بیشتر نانوایی‌های سطح شهر بربری با قیمت بین 2تا 2هزار و 500تومان، سنگک بین 2تا 3هزار تومان، تافتون 900تومان و لواش 500تومان عرضه می‌شود.

  صبحانه‌ای که یک پنجم درآمد را می‌بلعد

با احتساب میانگین قیمت اقلامی که در بالا ذکر شد تنها هزینه وعده صبحانه یک خانواده چهارنفره در یک هفته چیزی حدود 107هزار و 800 و در یک‌ماه حدود 500هزار تومان می‌شود. این مبلغ در شرایطی است که برای بعضی اقلام مثل کره و مربا مصرف هر روزه درنظر گرفته نشده و عسل و تخم‌مرغ نیز به کلی از محاسبات حذف شده است. درنظر داشته باشیم که حداقل دستمزد امسال 2میلیون و 800 هزار تومان تعیین شده و این مبلغ تنها هزینه یک وعده غذایی برای خانواری است که باید برای دیگر هزینه‌ها مثل اجاره‌خانه، رفت‌وآمد، بهداشت و درمان و... نیز ماهانه مبلغی را کنار بگذارد./همشهری