رتبه ایران در شاخص نوآوری جهانی GII

تیتر۲۰- مصطفی صفدری رنجبر امروز در پنل تخصصی مرجعیت فناوری و نوآوری اولین همایش ملی مرجعیت علمی که در سالن همایش کتابخانه ملی برگزار شد، به مفهوم مرجعیت علمی پرداخت و گفت: در کنار مرجعیت علمی مفهوم مرجعیت فناوری نیز در سال‌های اخیر وارد زیست بوم دانشگاهی شده و در سیاست‌های کلی علم و فناوری ابلاغی مقام معظم رهبری نیز لحاظ شده است.

وی با اشاره به برخی رتبه‌های ایران در فناوری در سطح جهان، گفت: به مرور زمان با ادبیات و واژگان مختلف به مرجعیت علم و فناوری رسیدیم و سیاستگذار اهداف خود را کمی‌تر و واقع‌گرایانه‌تر ترسیم کرده است‌.

وی با بیان اینکه معیارهای مرجعیت علمی نسبت به مرجعیت فناوری مشخص‌تر است، یادآور شد: شاخص‌های معیار مرجعیت علمی؛ مانند تعداد مقالات دارای ضریب تاثیر، تعداد دانشگاه‌های رتبه‌بندی شده در میان دانشگاه‌های برتر جهان که در نظام رتبه‌بندی شانگهای، کیو اس و تایمز ایران به ترتیب ۱، ۲ و ۳ دانشگاه در میان ۵۰۰ دانشگاه برتر جهان دارد.

صفدری رنجبر به شاخص‌های مرجعیت فناورانه پرداخت و گفت: رتبه ایران در شاخص نوآوری جهانی GII در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ به ترتیب ۵۳ و ۶۲ است و رتبه ایران در ثبت اختراعات بین‌المللی در پایگاه‌های معتبر ایپو(EPO) و یواس پی تی او(USPTO) به ترتیب ۷۲ و ۳۷ است. 

مشاور معاون فناوری وزیر علوم، هزینه‌کرد تحقیق و توسعه نسبت به تولید ناخالص داخلی را  ۸ دهم درصد ذکر کرد و یادآور شد: فروش شرکت‌های دانش‌بنیان ۳ هزار و ۲۰۰ میلیارد ریال، صادرات محصولات با فناوری بالا ۷۰۰ میلیون یورو و نسبت صادرات محصولات با فناوری بالا از کل تجارت یک درصد است. 

وی با اشاره به وجود ابهام در مرجعیت فناورانه، گفت: این سوال مطرح است که شاخص‌ها و سنجه‌های مناسب، الزامات تحقق و راهکارهای سیاستی مرجعیت فناورانه شامل ارتقای سطح قابلیت‌های فناورانه، قابلیت انجام نوآوری‌های محصولی و فرایندی، نرخ رشد سالانه ثبت اختراعات و تعداد حوزه‌هایی که در آنها ثبت اختراع می‌شود، محصولات و سامانه‌های پیچیده از طریق خرید فناوری‌های پیشرفته خارجی، توسعه داخلی و بومی‌سازی فناوری‌ها و خلق فناوری‌های جدید است‌.

صفدری رنجبر با استناد به یافته‌های یک پژوهش انجام شده، گفت: در این پژوهش به چند پرسش پاسخ داده می‌شود؛ سنجه‌های مرجعیت فناورانه کدام است، الزامات و بایدهای تحقق این اهداف چیست‌. 

وی تاکید کرد: مرجعیت علمی دارای سطوح مختلفی است که ذهنیت ما را از سنجش مرجعیت علمی فقط با مقاله دور می‌کند.

مشاور معاون فناوری وزیر علوم، خاطر نشان کرد: مرجعیت علمی، متوجه حلقه‌های آغازین زنجیره است. مرجعیت فناورانه هم ناظر به کسب ارزش افزوده از پیشرفت‌های علمی توجه به تولیدات علمی باکیفیت صادرات و محصولات و کالای فناورانه و اختراعات ملی و بین‌المللی است. همچنین توجه به سرمایه انسانی و اجتماعی دال مرکزی در مرجعیت فناورانه است. توجه به رکن سیاست‌گذاری و حکمرانی بین بازیگران حوزه علم و فناوری مهم است.

وی تاکید کرد: برنامه‌های سیاستی حمایت از مرجعیت فناورانه شامل برنامه پرورش و تقویت استعدادهای جوان، تعاملات علمی هدفمند و هوشمند و علم نافع و ارزش‌آفرین است.

وی اضافه کرد: در حوزه گذار به رهبری صنعت هم تحقیقات زیادی انجام شده تا عوامل رسیدن به رهبری در یک حوزه فناورانه تشخیص داده شود. مضامین پایه در این حوزه شامل تعداد ثبت اختراعات بین‌المللی، رتبه در ثبت اختراعات بین‌المللی، تعداد ارجاعات و استناد به ثبت اختراعات، نرخ رشد ثبت اختراعات در یک حوزه فناورانه یا صنعتی، تعداد ایده‌ها یا اختراعات تجاری‌سازی شده، رتبه در شاخص جهانی نوآوری و رتبه در شاخص پیچیدگی فناوری است.

وی یادآور شد: رویکرد مرجعیت فناورانه تقاضامحور است و بازیگران آن بیشتر بنگاه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان هستند، در حالی‌که مرجعیت علمی ناظر به حلقه اول زنجیره علم و فناوری است و بازیگران آن بیشتر دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی هستند.

اولین همایش مرجعیت علمی با حضور وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در مرکز همایش‌های بین‌المللی کتابخانه ملی در حال برگزاری است./ایسنا