کدام نهادها اعتماد را به مردم بازمی‌گردانند؟

تیتر 20 - علی ربیعی در تازه‌ترین یادداشت تلگرامی خود نوشت: «بیماری‌های روانی تاثیرات عمیقی بر خانواده، سلامت و ایمنی کار و ابعاد دیگری از جامعه دارند. متاسفانه پژوهش‌ها هم نشان می‌دهد که وضعیت جامعه ما از نظر سلامت روانی مناسب نیست. چند سال گذشته پژوهشی در تهران انجام شده بود و نشان می‌داد درصد قابل توجهی از افراد، نیازمند مراقبت‌های روانی هستند. من عدد آن پژوهش را تکرار نمی کنم؛ زیرا این گونه اعداد مناقشه‌برانگیز هستند و ممکن است از آن سال تا به حال تغییراتی در داده‌ها رخ داده باشد.

می توانیم علل بیماری‌های روانی را در چند دسته عوامل خلاصه کنیم؛ علل فیزیکی نظیر عوامل زیست شناختی، ژنتیک فردی، تروماها یا سوءاستفاده از مواد مخدر یا کمبود برخی مواد معدنی و غذایی در بدن. علل اجتماعی و محیطی مانند هر شرایط اجتماعی، شبکه‌های اجتماعی فرد،  وضعیت اشتغال، استرس‌های شغلی، فقر، انزوای اجتماعی، بیکاری و سطح اعتماد اجتماعی. علل روان شناختی سلامت روان تحت‌تاثیر تجربه‌های مولد اثرات روانی نیز هست. تجربه سوءاستفاده از افراد (مثلا سوء استفاده جنسی)، طلاق یا ضربه‌های عاطفی می‌تواند سلامت روانی را به مخاطره بیندازد.

من از منظر کسی که جامعه شناسی خوانده و نقدهای بسیاری هم به مارکس وارد می‌داند، ولی نگاه مارکس به (کار) به عنوان جوهره زندگی اجتماعی و شکل دهنده به روابط اجتماعی و تاریخ را بسیار هوشمندانه می‌دانم. انسان ویژگی‌های مادی و معنوی بسیاری دارد، اما در بین آنها (کار کردن) جایگاه خاصی دارد. انسان بدون کارکردن که تجلی آن در اشتغال و شغل معنادار و موثر است، وضعیت جسمی، روحی و اجتماعی نابسامانی می‌یابد. یک نکته ای را هم از منظر جامعه شناختی در خصوص سلامت روان بیان کنم که به نظرم نسبت به آن بی‌توجهی شده است. (اعتماد) عنصر بسیار مهمی در خلق سلامت روانی است. اعتماد به معنای تعمیم یافته و فراگیرش، اصلی‌ترین لازمه زندگی است. اعتماد به دو دسته عوامل سبب می‌شود ما با خیال راحت و آسودگی روان زندگی کنیم؛ اعتماد به محیط‌های فیزیکی طبیعی و انسان‌ساز. ساختمان یک محیط فیزیکی انسان‌ساز است. خانواده یک محیط انسانی است و هرکدام از ما به خانواده‌اش اطمینان دارد. ما باید به خیلی چیزها از جمله همه نهادهایی که ما را در بر گرفته اند از آموزش و پرورش گرفته تا نظام حمل و نقلی که با آن جابه جا می‌شویم اعتماد داشته باشیم. باید به فردا و آینده اعتماد داشته باشیم. اعتماد خود را در قالب امید اجتماعی نیز بروز می‌دهد و ترکیب اعتماد و امید اجتماعی، خود را به صورت شادی نشان می‌دهد.

آدم‌ها وقتی به نهادها اعتماد داشته باشند، زندگی برایشان پیش‌بینی‌پذیر باشد و امید اجتماعی در همگان بروز کند، شاد می‌شوند و میزان سلامت روان شان ارتقا می‌یابد. نهادهای اجتماعی ما نظیر سیستم‌های تامین‌اجتماعی، بازار کار، سازمان‌های بهداشت و درمان، آموزش و پرورش، صندوق‌های بازنشستگی و نهادهای مشابه هستند که برای مردم اعتماد و اطمینان‌خاطر پدید می‌آورند. کیفیت این نهادها را باید ارتقا داد. ما از این زاویه در ۴ سال آینده اهتمام ویژه‌ای به این مسئله خواهیم داشت. ناامنی روانی یک تهدید اجتماعی برای آینده ایران است. ما یک وظیفه ملی داریم که بنیان اعتماد را تقویت کنیم. باید یک ائتلاف فراگیر و همدلانه در خدمت ایجاد اعتماد به نهادها و نهایتا تولید امید اجتماعی، شادی و در نهایت سلامت روانی شکل گیرد.»/خبرانلاین