طلای سرخ ایران در تنگنای جدید/ تعاون روستایی تبدیل به واسطه دست دوم شده است

تیتر20 - ایران ۸۰ درصد زعفران جهان را تولید می‌کند، زعفران از جمله محصولاتی است که از ارزش اقتصادی بالایی برخوردار بوده چراکه علاوه‌ بر اشتغال‌زایی بیش از ۱۷۰ هزار نفری، رتبه دوم را پس از پسته در صادرات محصولات کشاورزی داشته است. اما، زعفران با نوسانات زیادی در بازار داخلی و خارجی رو به رو است و کشاورزان زعفران کار همواره با مشکلات اقتصادی دسته و پنجه نرم می‌کنند. به همین دلیل سازمان تعاون روستایی با همراهی بانک کشاورزی طرح خرید حمایتی زعفران را از ابتدای فصل برداشت این محصول در سالجاری اجرا کرد تا علاوه بر حمایت از کشاورزان با بهبود کیفیت جایگاه جدیدی را برای زعفران ایرانی در جهان تعریف کند. اما، این طرح چقدر موفق بوده و تا چه اندازه توانسته به اهداف خود برسد موضوعی است که اختلاف نظر در مورد آن وجود دارد.

اولین موضوعی که در طرح خرید حمایتی زعفران توسط تعاون روستایی مطرح شد حمایت از کشاورزان خرد بود. اما، این طرح بیش از همه مورد انتقاد کشاورزان خرد قرار گرفته است. این کشاورزان به نحوه پرداخت بهای زعفران معترض هستند.

در این طرح ابتدا 40 درصد قیمت زعفران به کشاورزان پرداخت می‌شود و  پرداخت 60 درصد باقی مانده ظرف مدت سه ماه آینده خواهد بود. این نحوه پرداخت برای کشاورزان خرد که در شرایط اقتصادی مناسبی قرار ندارند و مخارج جاری آن‌ها  در طول سال از راه کاشت و فروش زعفران تامین می‌شود منطقی نیست.

محمد بصیر کشاورز زعفران کار تربت حیدریه در این باره به خبرنگار اقتصاد آنلاین، گفت: این طرح قرار بود برای کمک به کشاورزان خرد باشد اما، پرداخت 40 درصد از بهای زعفران برای کشاورزانی که 100 کیلوگرم تولید دارند و مخارج خود را در طول سال با فروش آن تامین می‌کنند مناسب نیست.

وی افزود: ما هر وقت نیاز به پول داریم مقداری زعفران را به بازار می‌بریم بهای آن را نقد دریافت می‌کنیم. تحویل تمام محصولمان و دریافت بخشی از ارزش آن نمی‌تواند در مواقع ضروری نیاز ما را به نقدینگی تامین کند.

بصیر با بیان اینکه سازمان تعاون روستایی تبدیل به واسطه دست دوم شده است، ادامه داد: قبلا به این شکل بود که کشاورز زعفران را به واسطه‌ها می‌فروخت اما، اکنون واسطه‌ها با پرداخت پول نقد محصول را از کشاورز با قیمت پایین‌تر از تعاون روستایی می‌خرند و در پایان روز با قیمت بالاتر به تعاون روستایی تحویل می‌دهند.

به گفته این کشاورز؛ این واسطه‌ها گاهی در یک روز 100 میلیون تومان سود می‌کند و برای آنان تفاوتی نمی‌کند که 3 ماه بعد پول خود را دریافت کنند.

موضوعات دیگری که تعاون روستایی با اجرای طرح خرید حمایتی زعفران دنبال می‌کند، ارتقاء جایگاه زعفران ایران در بازار جهانی با کنترل صادرات و بهبود کیفیت است.

کشورمان تنها 3.7 درصد از گردش 8 میلیارد دلاری زعفران در دنیا را در اختیار دارد. میزان صادرات زعفران در سال 93 با افزایش چشمگیری به بیش از 160 تن رسید؛ در سال‌های 94 صادرات این محصول بیش از 130 تن بود اما در سال گذشته به 113 تن کاهش داشت. روند نزولی صادرات نشان می‌دهد هر سال سهم ما از این بازار میلیارد دلاری کاهش می‌یابد و باید برای نجات آن اقدامی کرد.

در همین راستا تعاون روستایی هدف دیگری را در اجرای طرح خرید حمایتی زعفران تعرف کرد. این هدف ارتقاء جایگاه ایران در بازار جهانی زعفران است که با ایجاد بورس جهانی زعفران در ایران و صادرات به شرط داشتن برگه بورس قصد دارد به آن برسد. اما، به گفته برخی کارشناسان تعاون روستایی برای رسیدن به این هدف ارزشمند مسیر اشتباهی را در پیش گرفته است.

علی حسینی، عضو شورای ملی زعفران از جمله این کارشناسان است که اعتقاد دارد، تعاون روستایی قدم‌های خود را اشتباه بر می‌دارد و با این روند با اهداف خود نخواهد رسید.

وی معتقد است؛ محدود کردند تجار به خرید از بورس و صدور اجازه صادرات به شرط داشتن برگه بورس، صادرات زعفران ایران را در تنگنای جدید قرار می‌دهد و میزان صادرات را از این هم کمتر می‌کند.

حسینی افزود: همچنین در نحو خرید نیز تعاون روستایی جای دلالان در بازار زعفران را گرفته با این تفاوت که به آن شکل قانونی داده است.

وی نیز تائید کرد که هم اکنون تعاون روستایی از واسطه‌ها زعفران تحویل می‌گیرد.

این عضو شورای زعفران گفت: کشاورزان برای تامین نقدینگی مورد نیاز خود زعفران را هر کیلو گرم 3 میلیون 600 هزار تومان به واسطه‌ها می‌فرشند و آن‌ها زعفران خریداری شده را حداقل هر کیلوگرم 4 میلیون و 800 هزار تا 5 میلیون و 200 هزار تومان به تعاون روستایی تحویل می‌دهند و سود کلانی را هر روز عاید خود می‌کنند.

حسینی همچنین عملکرد تعاون روستایی را در بهبود کیفیت زعفران ناموفق دانست و افزود: تعاون روستایی زعفران‌های خریداری شده را در شرایط نامناسب نگهداری می‌کند، ضمن اینکه با فرض شرایط مناسب نگهداری؛ عرضه زعفران در بورس کالا پس از سه ماه از کیفیت اولیه آن می‌کاهد و انتظار می‌رود با کاهش کیفیت مشتریان خارجی حاضر به پرداخت قیمت مناسب برای آن نباشند.

وی در پایان تاکید کرد: ایجاد بورس جهانی زعفران و تلاش برای بهبود جایگاه زعفران ایرانی در بازار جهانی امری شایسته و قابل تقدیر است اما، این امر بدون فراهم کردند زیر ساخت‌ها، مانند بسیاری از موضوعات دیگر در حد شعار باقی می‌ماند و نتایج عملکردهای کارشناسی آن مشکلات بزرگتری را برای زعفران ایجاد می‌کند./اقتصادانلاین