رمز یک‌بار مصرف، فعلاً بی‌مصرف شد

تیتر20 - قرار بود تا پنج روز دیگر یک گزینه دیگر یعنی رمزهای یکبار مصرف دوم به کارت‌های بانکی و البته برای خریدهای اینترنتی و موبایلی اضافه شود، اما خبرنگار «ایران» کسب اطلاع کرد که این طرح به تعویق افتاده است. حدود یک هفته پیش بود که خبر الزامی شدن رمزهای یک بار مصرف دوم که تنها 60 ثانیه اعتبار دارد، صاحب 80 میلیون کارت بانکی که با آن تراکنش‌های اینترنتی انجام می‌دهند را نگران کرد.

نگرانی اول درباره دشوار شدن خریدها و تراکنش‌ها بود، اما وقتی بانک‌ها پای کارآمدند نگرانی دیگری برای صاحبان کارت‌های بانکی ایجاد شد، چرا که بانک‌ها قصد داشتند از این مسیر برای خود درآمدزایی ایجاد کنند و حدود 20 هزار تومان به ازای هر کارت بانکی و بابت اپلیکیشنی که ارائه می‌دهند، دریافت کنند. با یک حساب سرانگشتی درآمد بانک‌ها از این بخش به هزار و 600 میلیارد تومان می‌رسید.

از سوی دیگر طی هفته‌های اخیر تحول دیگری رخ داد که طرح رمزهای یک بار مصرف دوم را با مشکل مواجه کرد و آن از کار افتادن بسیاری از اپ‌های ایرانی بود که توسط «اپل» و «گوگل» به یکباره از روی گوشی کاربران ایرانی و برخی کشورهای دیگر حذف شد. این درحالی است که بسیاری از بانک‌ها ارائه خدمت رمزهای یکبار مصرف را به صورت اپ آماده کرده بودند و از کارافتادن اپ‌ها امکان استفاده از اپ‌ها و ادامه فعالیت آنها را با اما و اگر مواجه کرد. درحالی که طبق اطلاعات به دست آمده تاکنون 25 بانک ایرانی زیرساخت‌های لازم برای اجرای رمز یکبار مصرف را آماده کرده‌اند، تحولات رخ داده در هفته‌های اخیر باعث شد تا بانک مرکزی در بخشنامه قبلی خود تجدیدنظر کند. براین اساس در بخشنامه جدید خود اعلام کرد که نیازی نیست مردم برای دریافت رمزهای یکبار مصرف اقدامی کنند. طبق این دستورالعمل جدید بانک‌ها نیز اجباری برای این کار ندارند ولی درصورتی که خسارتی به مشتریان آنها از این ناحیه وارد شود و کلاهبرداری صورت گیرد باید خسارت مشتری را بپردازند.همچنین بانک‌ها می‌توانند راه‌های جایگزینی هم ارائه دهند. براین اساس تا اطلاع ثانوی رمزهای دوم ایستا همچنان فعال است و زمان دقیقی برای اجرای این طرح اعلام نشده است.

مشتری‌ها دسته‌بندی شدند

در شرایطی که اجرای کلی طرح به تعویق افتاده است، بانک مرکزی با هماهنگی شبکه بانکی برای کاهش ریسک تراکنش‌های بانکی اقدام به دسته‌بندی مشتریان و تراکنش‌های بانکی کرده است. براین اساس دراین مرحله تنها مشتریانی که در یک ماه اخیر چندین بار تراکنش‌های اینترنتی و موبایلی بیش از 500 هزار تومان داشته‌اند مد نظر قرار دارند و بدین ترتیب با حذف تراکنش های شارژ و مبلغ پایین ۹۵ درصد تراکنش ها حذف می شود. چرا که حدود 5 درصد تراکنش‌ها بالای 500 هزار تومان است. حال قرار شده تا بانک‌ها با شناسایی این بخش از مشتریان خود با تماس تلفنی یا پیامکی تنها آنها را برای استفاده از رمزهای یکبار مصرف ترغیب کنند.

کلاهبرداری‌های بانکی چقدر است؟

درحالی که اصلی‌ترین هدف بانک مرکزی از اجرای رمزهای یکبار مصرف افزایش امنیت و کاهش کلاهبرداری‌های بانکی بوده است، اعداد و ارقام نشان می‌دهد که با وجود تعداد بالای پرونده‌هایی که در مراجع قضایی تشکیل و درحال پیگیری است، از نظر ارزش مبلغ این کلاهبرداری‌ها خیلی ناچیز است. طبق اعلام مراجع مرتبط سالانه بین 40 تا 50 میلیارد تومان کلاهبرداری بانکی به خصوص از طریق کارت‌های بانکی صورت می‌گیرد. اما این رقم یک در100هزار کل ارزش تراکنش‌هایی است که در شبکه بانکی انجام می‌شود. درعین حال مقامات بانک مرکزی اعلام می‌کنند که این رقم در سایر کشورهای دنیا 5 درصد از کل تراکنش‌های بانکی است که فاصله زیادی با ایران دارد.

با وجود این وزارت دادگستری و نیروی انتظامی برای کاهش کلاهبرداری‌ها از بانک مرکزی خواسته‌اند با افزایش ضریب امنیت کارت های بانکی زمینه کاهش پرونده‌های قضایی را فراهم کند.

رمز دوم تنها در ایران وجود دارد

با مطرح شدن اجرای طرح رمزهای یک بار مصرف یکی از پرسش‌ها این بود که در سایر کشورهای دنیا وضعیت چگونه است آیا در این کشورها هم رمز دوم دارند؟

بررسی‌ها نشان می‌دهد که ایران تنها کشوری است که دارای رمز دوم کارت بانکی است و این نوع رمز تنها در کشورما کارایی دارد. درواقع مکانیسم کارت‌های بانکی در ایران و دنیا تفاوت‌های بزرگی با هم دارد. در تمام کشورهای دنیا بانک‌ها و شرکت‌های ارائه دهنده خدمات کارت‌های کردیت یا اعتباری به مشتریان خود می‌دهند که این کارت ها با سقف اعتباری مشخصی و نسبت به درآمد و اعتبار هر فرد تفاوت دارد. صاحبان این کارت‌ها نیز تنها با کشیدن آن و وارد کردن رمز اصلی پرداخت خود را انجام می‌دهند. اما در ایران به جای کردیت کارت، دبیت کارت یا کارت‌های بانکی توزیع شده است. بنابراین فرآیند کارت به کارت نیز تنها مختص ایرانی هاست. درحالی که ایرانی‌ها روزانه 15 میلیون کارت به کارت انجام می‌دهند در دنیا با سایر روش‌های بانکی پرداخت‌های خود را انجام می‌دهند.

از آنجا که کردیت کارت‌ها اعتبار مشخصی دارند امنیت آنها نیز بالاتر است و درصورتی که بدون اطلاع صاحب کارت کلاهبرداری یا برداشت غیرمجازی از کارت انجام شود بانک تمام خسارت را می‌پردازد و خود از روش‌های قانونی پیگیر متخلفان و کلاهبرداران می‌شود.

اما در ایران به دلیل نوع خاص کارت‌های بانکی سعی شده است با افزودن گزینه‌های مختلف امنیت آنها را که اکثراً به حساب اصلی و تمام دارایی افراد وصل است تأمین کنند. برهمین اساس رمز دوم ابداع بانک‌های ایرانی بوده است که در کنار گزینه‌هایی همچون شماره کارت بانکی، سی وی دو، رمزهای اول و دوم از امینت کارت‌ها صیانت می‌کند./ایران