شغلی که تمامش سود است و ضرر ندارد

تیتر20 - هزاران سال است که گاو، جزئی از زندگی روزانه کشاورزی به شمار می‌آید. انسان در برابر حفاظت، نگهداری و تغذیه این حیوان، از فراورده‌های گوناگون آن استفاده می‌کرد. نزدیک به ۶ هزار سال پیش از میلاد مسیح، بشر شیوه زندگی خود را تغییر داد، شکار حیوانات را کنار گذاشت، به زراعت پرداخت و به اهلی کردن حیوانات همّت گماشت. نخست سگ و سپس گوسفند و بز و بچه گاو را اهلی کرد.

اگر چه چگونگی اهلی شدن گاو کاملاً مشخص نیست، اما زمان آغاز آن از آثار باستانی و نشانه‌های باستانشناسی پیدا است. یکی از تمدن‌های نخستین که به اهلی کردن گاو پرداخت درخاورمیانه قرار داشت. کتیبه‌ای از معبدی در عراق به دست آمده که مربوط به ۴۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح است وشخصی را در حال دوشیدن شیر از گاو نشان می‌دهد. باستان شناسان چنین نتیجه گیری می‌کنند که اهلی شدن گاو در آسیا خاور میانه بین ۴ هزار و ۵۰۰ تا ۶ هزار سال قبل از میلاد انجام شده است. شواهدی دیگر نشان می‌دهد که در همین زمان، اهلی شدن گاو در اروپا به طور جداگانه‌ای نیز انجام شده است.

در حال حاضر، حدود یک میلیون و ۶۰۰ هزار واحد دامداری زیر نظر اتحادیه­ی دامداران ایران مشغول به فعالیت هستند که وظیفه تامین گوشت و شیر کشور را به عهده دارند. بر اساس آمار‌های اعلام شده توسط وزارت کشاورزی، در حال حاضر ۳ میلیون نفر در امور دامپروری کشور در قالب واحد‌های صنعتی، سنتی، دامی کوچک و بزرگ و عشایری فعالیت دارند که ارزش سرمایه­ی آنان در زیربخش دام و طیور بیش از ۲۰۹ هزار میلیارد ریال است. این مساله نشانگر اهمیت بسیار بالای صنعت دام و طیور در اقتصاد کشور است.

شروع کار با ۲ گاو بود

قادر دشتی که ۴۶ بهار از عمرش می‌گذرد، هم اکنون ساکن دهلران است. او دارای ۴ فرزند پسر است که هر ۴ فرزندش در فعالیت‌ها به او کمک می‌کنند. او که فردی با انگیزه و بانشاط است درباره ورودش به عرصه پرورش گاو شیرده این چنین می‌گوید: «شغل پدرم گاوداری بود. من همیشه بعد از تعطیل شدن مدرسه به سوله گاوداری می‌آمدم و هم بازی می‌کردم و هم به پدرم کمک می‌کردم. کم کم به این شغل علاقمند شدم. درنظرم بود که وقتی بزرگتر شدم شغل پدرم را ادامه دهم. زمان گذشت و من بزرگتر شدم. تحصیلاتم را نتوانستم تا دانشگاه ادامه دهم. از طریق یکی از دوستانم با حرفه کابینت سازی آشنا شدم. کار کابینت کار هنری بود و از انجام آن رضایت داشتم درآمدش هم بد نبود. حرفه کابینت سازی را تا مدتی ادامه دادم در کنارش دست و پا شکسته پرورش گاو شیری را هم انجام می‌دادم. اما بعد از مدتی کار و کاسبی چوب و کابینت سازی به دلیل رکود مسکن کساد شد و همچنین دست هم زیاد شده بود. این شد که خیلی زود تغییر رویه دادم به صورت جدی‌تر وارد شغل پرورش گاو شیری شدم.»

او می‌افزاید: «سوله پدری که در اختیارم بود، فقط باید یک برنامه ریزی مدون انجام می‌دادم تا گاوداری از نو راه بیفتد. شروع کارم فقط با ۲ راس گاو بود. هم کار کابینت می‌کردم و هم کار گاوداری. اما با توسعه کارم در گاوداری و افزایش تعداد گاو‌ها از ۴ فرزند پسرم هم کمک گرفتم. الان با هم کار پرورش گاو شیری را انجام می‌دهیم. این شغل در دهلران به دلیل آب و هوای خوب و دشت‌های فراوان، درآمدزایی خوبی دارد. وقتی هوا خوب باشد گاو‌ها را به دشت می‌بریم و وقتی هوا مساعد نباشد در سوله به گاو‌ها علوفه می‌دهیم. هزینه علوفه گاو‌ها خیلی بالاست و به صرفه نیست که همواره علوفه بدهیم. برای ۶ نفر اشتغالزایی داشته ام. از درآمدم راضی هستم. با درآمد این شغل یکی از پسرهایم داماد شده است.»

گاوداری شغل پربرکتی است

این پرورش دهنده گاو شیری خاطرنشان می‌کند: «در حال حاضر ۲۰ عدد گاو شیری دارم که از فروش شیر‌های این گاو‌ها کسب درآمد می‌کنم. اول هر سال تعدادی تلیسه (گوساله جوان ماده نزاییده) نیز خریداری می‌کنم تا بزرگ شوند. تلیسه‌ها معمولا ۸ ماهه هستند. زمان باردار شدن این تلیسه‌ها در ۱۶ تا ۱۸ ماهگی آن‌ها است. یعنی نزدیک به ۸ الی ۱۰ ماه از آن‌ها مراقبت می‌کنیم تا به زمان استاندارد باروری برسند.

وقتی ۱۸ ماهه شدند از طریق لقاح مصنوعی آن‌ها را بارور می‌کنیم. از هر گاو تلیسه ۱۰ بچه در ۱۰ سال متوالی می‌شود گرفت. بعد از مدتی وقتی این گاو‌های شیری پیرتر شدند آن‌ها را به کشتارگاه تحویل می‌دهیم. این چرخه هر سال تکرار می‌شود. بعضی گوساله‌ها را هم می‌فروشیم. یعنی درآمدم هم از فروش شیر و هم از فروش گوساله و هم از فروش گوشت است.»

قادر دشتی اظهار می‌کند: «گاوداری واقعا شغل لذت بخشی است. من می‌گویم این شغل شغل سود در سود است. ضرر ندارد. تماما برکت است.. تولید روزانه شیر در مزرعه ما به طور میانگین ۲۵ تا ۲۰ کیلوگیرم از هر گاو است. هر گاو با توجه به نژادش شیردهی متفاوتی دارد. شیر‌ها را به قیمت هر کیلو ۲ هزارتومان می‌فروشیم.

برای فروش شیر مشکلی نداریم حتی شرمنده اقوام می‌شویم. شیر زود به فروش می‌رسد. بستنی فروش ها، لبنیاتی‌ها و فروشگاه‌ها مشتری دائم ما هستند. میانگین درآمد ماهانه مزرعه پرورش گاو شیری با کسر هزینه‌های جاری ماهانه ۱۵ میلیون تومان است. با توجه به تجربه‌ای که از پدرم در نگهداری از گاو‌ها به یادگار دارم دامپزشک گاو‌ها خودم هستم و درمان گاو‌ها و واکسن زدن آن‌ها با خودم است. البته دامپزشکی را به پسر بزرگم هم یاد دادم.»

لقاح مصنوعی انجام می‌دهیم

او می‌افزاید: «مروزه دورانی که دامداران به انتظار لطف طبیعت، زاد و ولد دام‌های خود را تسلیم سرنوشت می‌کردند سپری شده است.

علم و دانش به کمک بشر آمده و میزان زاد و ولد را در دام‌ها به مقدار زیادی بالا برده است. برای موفقیت در کار دامداری همراه شدن با پیشرفت‌های علمی ضروری به نظر می‌رسد. متخصصان علوم دامپروری عقیده دارند تلقیح مصنوعی یکی از پیشرفت‌هایی است که درعصر حاضر می‌تواند کمک زیادی به دامداران کند. استفاده از گاو‌های ممتاز برای افزایش انتقال توان تولید، کنترل امراض ومهمتر از همه اصلاح تعداد بیشماری دام همگی مدیون تلقیح مصنوعی است.

استفاده از این روش بسیار مفید فایده و به صرفه است. در این روش اسپرم گاو نر را با سوزن به رحم گاو ماده انتقال می‌دهند بعد از گذشت ۹ ماه و ۹ روز گوساله بدنیا می‌آید. از زمان باروری تا ۸ ماه گاو ماده شیر می‌دهد. در ۴۰ روز آخر، شیر مادر قطع می‌شود تا گاو ماده آماده بدنیا آوردن گوساله شود. بعد از بدنیا آمدن گوساله بعد از ۴۰ روز دوباره به گاو ماده سوزن می‌زنیم تا بارور شود. معمولا گاو ماده با این روش ظرفیت باروری برای ۱۰ گوساله را دارد. هزینه هر سوزن بین ۵۰ تا ۲۰۰ هزارتومان است که با توجه به نژاد گاو قیمت‌ها متفاوت است».

هزینه‌های مختلف در یک گاوداری

این فعال اقتصاد مقاومتی خاطرنشان می‌کند: «بیشترین هزینه مربوط به تغذیه است که این هزینه در ایران متجاوز از ۶۰ درصد است. پس خرید به موقع علوفه و خوراک و کاهش ضایعات آن در کاهش هزینه تغذیه موثر است. یک دامپرور آگاه، موقع فراوانی محصول یا سر فصل، خوراک دام خود را تهیه می‌نماید.

تولید شیر و گرفتن گوساله هدف نهایی و بازدهی یک گاوداری شیری است و گاوی که آبستن نشود یا تولید پائینی داشته باشد، نگه داری اش اقتصادی نیست. معمولا هر گاو به ازای هر کیلو شیر ۲ تا ۵ برابر علوفه مصرف می‌کند. گاوداری مانند هر سازمانی نیازمند اداره و مدیریت صحیح است. هیچ کس نمی‌تواند با اتکای به سرمایه خود در کار گاوداری موفق شود بدون آنکه اصول مدیریت را رعایت کند. دامپرور با موجود زنده سر و کار دارد که تعطیل بردار نیست و مراقبت دایمی و شبانه روزی میخواهد. تنها داشتن گاو اصیل کافی نیست، مدیریت باید عالی باشد.»

با دو راس گاو هم می‌توان شروع کرد

قادر دشتی می‌گوید: «من انتظاری از دولت ندارم. فقط باید به این جوان‌ها کمک کرد. باید برای جوانان اشتغالزایی کرد. باید برای جوانان امید و انگیزه ایجاد کرد. جوانان با خیلی از مشاغل آشنایی ندارند. باید به جوان‌ها آموزش داد که با ۲ راس گاو هم می‌شود شروع کرد. جوان‌ها باید بدانند که باید از کم شروع کرد تا به قله موفقیت رسید. مثلا ۲ راس گاو اگر در روز ۵۰ کیلو شیر بدهد و کیلویی ۲ هزار تومان هم که این شیر‌ها را بفروشند می‌شود ۱۰۰ هزار تومان. با یک حساب سرانگشتی می‌بینیم که می‌شود حتی با ۲ راس گاو هم پیشرفت کرد. زندگی یک زن و شوهر با ماهی ۳ میلیون تومان در ماه نمی‌چرخد؟ در سال اول ۲ راس است و از سال‌های بعد گاو ماده بارور می‌شود و تعداد گاو‌ها افزایش می‌یابد. تعجب می‌کنم از این جوان‌هایی که در روستا با وجود این همه پتانسل و ظرفیت، باز هم برای کار به شهر می‌روند و متاسفانه اکثرا در شهر هم به دلیل ناشی بودن یا سرگرم شدن با شغل‌های کاذب شکست می‌خورند./ تسنیم