کالبد شکافی زیان در بانک پارسیان

تیتر20 / سارا دلیریان – بانک پارسیان یکی از بانک هایی است که در گذشته و از زمان تاسیس با توجه به رویکردی ویژه در حوزه بانکداری الکترونیک و نیز توجه به مشتری مداری جزو بانک های خصوصی پیشرو در نظام بانکی کشور بوده و با ایجاد طرح های جذاب پرداخت سود به سپرده گذاران در زمانی که هنوز بانکداری خصوصی اعتبار و مقبولیت چندانی نزد مشتریان بانکی نداشت، توانست در رفتار مشتریان بانکی در خصوص افزایش اعتماد به نظام بانکداری خصوصی و نیز سپرده گذاری در بانکها به جای سرمایه گذاری در بازارهای غیرمولد بهبود قابل توجهی ایجاد کند.

اما این بانک که با تجربه شیرین سود دهی برای سهامداران خرد و کلان در ابتدا توانست رشد خوبی را هم در بورس و هم در شبکه بانکی تجربه کند، در سالهای اخیر با چالش زیان انباشته بانکی مواجه شده و خصوصا در 6ماهه نخست امسال علاوه بر اینکه نتوانست وضعیت سود دهی ولو اندکی را تجربه کند بلکه بر اساس صورتهای مالی حسابرسی نشده به ازای هر سهم 588 ریال زیان محقق ساخته و بر اساس همین صورت مالی منتشر شده در کدال، پیش بینی زیان در دوره مالی منتهی به اسفند 98 نیز برای این بانک صورت گرفته است. این در حالی است که بانک در دوره مشابه سال قبل سود 106 ریالی برای هر سهم محقق کرده بود که البته در همان مقطع نیز علاوه بر اینکه از نظر سهامداران، سود قابل توجهی نبود کارشناسان نیز به احتمال زیان دهی این بانک به دلیل شرایط پیش روی سهامداری و فعالیت های بانکی آن اشاره می کردند. 

اما باید دید بانک بزرگی همچون پارسیان که در حوزه جذب سپرده عموما با اقبال مشتریان عملکرد مثبتی داشته و از این بخش منابع خوبی را تجمیع می کند چطور با حجم زیانی در حدود 2برابر سرمایه اصلی بانک مواجه شده است.

یکی از بزرگترین آسیب هایی که در نظام بانکی در حال وقوع بوده و به زیان‌ده شدن بانک‌ها و به تبع آن افزایش زیان ‌انباشته آنها می انجامد، هزینه‌بر بودن تامین نقدینگی و سود سپرده برای بانک‌هاست. بر اساس گزارش منتشر شده از سوی بانک پارسیان یکی از دلایل این زیان دهی، افزایش ۱۹ درصدی سود علی‌الحساب سپرده‌های سرمایه‌گذاری و از طرفی کاهش ۴۵ درصدی جمع درآمدهای غیرمشاع از عمده دلایل شناسایی زیان نسبت به مدت مشابه سال قبل است. به طوری که جمع درآمدهای غیر مشاع بانک از 40 میلیون ریال در مدت مشابه سال قبل، به حدود 21 میلیون ریال کاهش یافته است.

به عنوان مثال بر اساس گزارش عملکرد یک ماهه مهر ماه بانک پارسیان، این بانک در مهر ماه سال جاری بیش از هزار میلیارد تومان به سپرده‌گذاران خود سود پرداخته کرده در حالی که از محل وام‌های اعطایی ۹۰۳ میلیارد تومان درآمد کسب کرده است. به عبارت دیگر میزان درآمد از محل سود وام‌های پرداختی، حدود ۱۵۸ میلیارد تومان کمتر از میزان سودی است که به سپرده‌گذاران داده است.

بر این اساس، طی هفت ماهه نخست سال ۱۳۹۸ بانک پارسیان با بیش از دو هزار میلیارد تومان زیان از محل کسری سود پرداختی و دریافتی مواجه شده، که نشان‌دهنده میانگین زیان ماهانه ۳۳۰ میلیارد تومانی این بانک است.

نکته قابل تامل این است که بانک پارسیان از جمله بانک هایی است که در لایه های مختلف سودهای قابل توجهی به سپرده های نقدی سرمایه گذاران خود می پردازد، این در حالی است که بانک ها بر اساس مصوبات بانک مرکزی در قبال تسهیلاتی که ارائه می کنند مجاز به دریافت سود در دامنه 18 درصد هستند، از سوی دیگر باید توجه داشت که به اعتقاد مدیران صنعت بانکداری نرخ هزینه تمام شده پول و تجهیز منابع برای بانک ها در حدود 24درصد است و در یک حساب سرانگشتی در همین یک فقره عملیات بانکی، بانک های خصوصی 6 درصد زیان از محل مابه التفاوت نرخ سود و تسهیلات متحمل می شوند. عملیاتی که اتفاقا بانک های ایرانی به دلیل مدل درآمدی خود بیشتر بر آن متمرکز هستند و در واقع نگاه درآمدی ویژه ای به بخش اعطای تسهیلات و جذب سپرده دارند.

بدیهی است در شرایطی که نظام کارمزدی در شبکه بانکی، یک شیوه عمدتاً هزینه بر و نه درآمدزا برای بانک ها بوده و نیز رویکرد بانکداری در ایران، بر خلاف سایر نمونه های موفق بانکی در دنیا، به جای کارمزد محوری بر تسهیلات دهی و جذب سپرده با نرخ های غیرواقعی متمرکز است، این چرخه زیان دهی بانک های بزرگ تا زمانی که نهاد ناظر راه حلی جامع در اصلاح نظام بانکی برای آن نیندیشد، پیوسته و متوالی در حال تکرار خواهد بود.

از سوی دیگر بانک ها به دلایلی از جمله نوسانات شدید اقتصادی و مشکلات عمده واحدهای بزرگ صنعتی و تولیدی در سالهای اخیر نتوانسته اند حجم بزرگی از معوقات تسهیلاتی خود را وصول نمایند و در واقع بخش قابل توجهی از زیان ده بودن بانک پارسیان نیز به دلیل مطالبات و معوقاتی است که در شرایط حاضر قادر به وصول آنها نیست.

همچنین مسائل و مشکلاتی که در خصوص سهامداری این بانک ایجاد شده و سبب شده بانک دسترسی به بخش عمده ای از سرمایه ها و منابع خود را از دست بدهد و سود قابل انتظار را از سرمایه گذاری در برخی بخش ها از جمله در صنعت خودروسازی حاصل نکند.

باید توجه داشت که سهام و سرمایه عمده بانک پارسیان در صنعت خودروسازی بوده و این صنعت خصوصا در دوسال گذشته به دلیل تحریم خودروسازان با مشکلات متعددی مواجه بوده و طبعا این شرایط ناپایدار اقتصادی در سهامدار بزرگ بانک پارسیان نمی تواند بی تاثیر در فرآیندهای مالی و کسب و کار این بانک باشد.

همچنین عدم توانایی بانک پارسیان در فروش بسیاری از اموال و دارایی های مازاد این بانک نیز در افزایش زیان این بانک بی تاثیر نبوده است. انجماد و رکود سنگین در بازار مسکن از عواملی است که سبب شده دارایی های این بانک قابلیت تبدیل به منابع قابل تزریق به نقدینگی و سرمایه در گردش بانک را پیدا نکرده و همچنان در لیست اموال مازاد بانک باقی بمانند و سرمایه گذاری در این بخش دستاوردهای لازم برای سودآوری بانک پارسیان به همراه نداشته باشد.

اگرچه موضوع زیان دهی در بانک ها به طور عمومی دلایل دیگری  نیز دارد که اهمیت اصلاح ساختار در نظام بانکی کشور را بیش از پیش نمایان می کند، اما باید دید مدیران بانک پارسیان راسا برای خروج از بحرانی که در پیش روست چه راهکارهایی تدبیر خواهد کرد؟