باد نیامد آلودگی در تهران ماندگار شد

تیتر20-  بیش از یک هفته است که آسمان تهران خاکستری است، تصمیم گیری ها برای کاهش آلاینده ها در تهران همان تصمیم های همیشگی است. دو روزی مدارس را تعطیل کردند. تردد کامیون‌ها محدود شد و کارخانه های شن و ماسه نیز از فعالیت منع شدند.

مدیرانی که سال گذشته آسمان آبی تهران را محصول مدیریت های خود می دانستند، امسال یادآوری کردند که ۲۰ نهاد و سازمان در موضوع آلودگی هوا مسئولیت دارند و مصوبات خاک خورده را هم از بایگانی بیرون کشیدند. در ۸ روزی که تهرانی‌ها هوا برای تنفس نداشتند مدیران تنها آرزوی وزیدن باد کردند، حتی اقدامات پیشگیرانه کوتاه مدت هم در این چند روز اجرایی نشد.

شهرام جبارزادگان کارشناس مدیریت برنامه ریزی شهری به خبرنگار مهر می گوید: تهران از نظر جغرافیایی به پلازای خیابان ولیعصر شباهت دارد که در یک فرورفتگی است و امکان خودپالایی هوا در آن کم است اما این نباید به معنای آن باشد که همه مسئولان در همه سطوح دست بر روی دست گذاشته و چشمشان به آسمان باشد تا خداوند از روی لطف و کرمش نسبت به نزول باد و باران مدد کند.

بنزین ۳ برابر شد ۳ اتوبوس به تهران ندادند

وی یادآور می شود: سوالی که وجود دارد این است که کاش مسئولان مربوطه توضیح دهند در این چند روز به جز تعطیلی یک روزه مدارس ابتدایی چه اقدام دیگری صورت داده اند و وجود آنها در مسئولیتی که دارند و عدم وجودشان در این مسئولیت ها چه می کند اینکه قیمت بنزین را سه برابر کرده اما سه دستگاه اتوبوس و سه واگن مترو هم به ظرفیت حمل و نقل عمومی اضافه نشده و حتی از نصب فیلتر دوده بر روی ناوگان اتوبوسرانی هم عاجز هستیم، جای تعجب دارد.

جبارزادگان اضافه می کند: اینکه ادعای افزایش ۱۱ درصدی مسافران مترو و ۱۵ درصدی مسافران اتوبوس را داریم اما خود می دانیم این حمل و نقل با وضعیت فعلی و ناوگان موجود که امکان افزایش یک درصد مسافر را ندارد یعنی با مردم روراست نیستیم. مگر می شود با سه برابر کردن قیمت بنزین حمل و نقل عمومی را تحت فشار مضاعف قرار دهیم و یک ریال هم به حمل و نقل عمومی کمک نکنیم. الان بهترین فرصت برای پیگیری مطالبات حمل و نقل عمومی است. اینکه با صدای بلند فریاد بزنیم از محل افزایش درآمد بنزین در پایتخت، بخشی به حمل و نقل عمومی اختصاص یابد اما به نظر می‌آید مسئولان شهری برای گرفتن حق مردم تهران با دولت رودربایستی دارند.

وقتی باد و باران به کمک ما می آید از طریق رسانه هایی که در اختیار داریم بهبود هوا را به حساب خودمان می زنیم و می گوییم تغییر نام طرح زوج و فرد به طرح کنترل آلودگی هوا، همه چیز را گل و بلبل کرده و پروانه ها دور سر ما می چرخند! اما وقتی باد و باران نمی آید زمین و زمان را مسئول می دانیم و می گوییم ۲۰ دستگاه در آلودگی هوا و عدم اجرای ۶۰ مصوبه مربوطه مقصر هستند و به جای آنکه به دنبال اجرای طرح های فوری برای کاهش آلودگی هوا باشیم می گوییم اگر ما نبودیم، شاخص آلودگی هوا از این هم بالاتر و بدتر بود. موضوعی که بسیار آزاردهنده و فرافکنی با اعداد و ارقام و اتفاقات است.

 تصمیم ها اصلی شهر توسط مدیران شهر گرفته نمی شود

محمد علیخانی رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران در خصوص این که چرا در هفته ای که گذشت اقدامات فوری برای کاهش آلودگی هوا انجام نشد، به خبرنگار مهر می گوید: بسیاری از تصمیم گیری هایی که منجر به کاهش آنی آلودگی هوا می شود مانند اعمال محدودیت ها، توقف فعالیت های معادن شن و ماسه، توقف فروش طرح ترافیک روزانه به مدیریت شهری باز نمی گردد و این نشان می دهد نبود یک مدیریت شهری یکپارچه در زمان هایی که شهر دچار چالش های اصلی می شود، چه آسیب هایی به شهروندان می رساند. تصمیم ها در جای دیگری گرفته می شود اما باید مدیریت شهری پاسخگوی برخی تصمیم گیری ها باشد. به طور مثال توقف فعالیت کارخانه هایی که سوخت مازوت دارند یا شن و ماسه  بر عهده محیط زیست است. یا شورای ترافیک در خصوص محدودیت های ترافیکی تصمیم گیری می کند و تعیین وضعیت تعطیلی مدارس با استانداری است و در کمیته اضطرار است. در هیچ کدام از این موارد نه شورا  و نه شهرداری به تنهایی اختیاری ندارند.

۴۰۰ اتوبوس هفته گذشته از رده خارج شد

وی افزود: قوانین و مصوبات زیادی در حوزه توسعه حمل و نقل عمومی و کاهش آلودگی هوا داریم. مصوباتی که بیش از دو دهه قدمت دارند و توسط مجلس مصوب شده اند اما در ۹۰ درصد آنها تاکنون اجرایی نشده است. اینکه قانون مصوب مجلس اجرایی نمی شود و این قوانین اجرا نشده چه تأثیری در آلودگی هوا دارد را نمی بینیم اما در زمان هایی که هوا آلوده می شود سراغ شهرداری می آئیم. باید برخوردهای قانونی در خصوص کسانی که مصوبات مجلس را اجرایی نمی کنند، اعمال شود و تا زمانی که این مصوبات به سمت اجرایی شدن نرود، مشکل آلودگی هوا نیز حل نخواهد شد. زمانی می توانیم در خصوص کاهش آلودگی هوا و کاهش تردد خودروها صحبت کنیم که به میزان کافی واگن و اتوبوس داشته باشیم. اما می بینیم قوانین مرتبط با تأمین واگن و اتوبوس اجرایی نشده است. نه تنها اتوبوسی به تهران اضافه نشده، ۴۰۰ اتوبوس همین دوشنبه گذشته از رده خارج شده و دلیل خارج شدن این تعداد اتوبوس، غیراستاندارد بودن مخازن CNG آنها بود و خطری که برای شهروندان این مخازن فرسوده داشت تا پایان سال ۱۰۰ دستگاه اتوبوس دیگر نیز به همین دلیل از رده خارج می شوند.

علیخانی تأکید می کند: وقتی بنزین را گران می کنید باید سهم مردم را در این گرانی لحاظ کرده و به توسعه حمل و نقل عمومی توجه کنیم. اگر حمل و نقل عمومی ما حمل و نقلی کارآمد بود، افزایش قیمت سوخت مشکلی ایجاد نمی کرد و مردم به راحتی از حمل و نقل عمومی استفاده می کردند اما می بینیم حمل و نقل عمومی با افزایش مسافران، نارضایتی هایی را به دنبال داشته است.

آمارهای عجیب و غریب طرح ترافیک جدید درکاهش آلودگی هوا پاییز امسال خود را نشان داد

رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران ادامه می دهد: عده ای در شهرداری گمان می کردند ایجاد حلقه دوم طرح ترافیک می تواند در کاهش آلودگی هوا موثر باشد. آمارهای عجیب و غریبی در خصوص تأثیر این طرح بر کاهش آلودگی هوا هم می دادند که در آن زمان ما اعلام کردیم این آمارها اشتباه است و بخش زیادی از کاهش آلودگی هوا مربوط به باد و باران است که آنها پاسخ دادند شما هم قصد دارید زحمات ما را زیر سوال ببرید اما پائیز آمد و معلوم شد این طرح در مهار آلودگی هوای پایتخت تأثیرچندانی نداشته است و شهردار تهران به درستی گفت باید باد و باران آلودگی هوا را ببرد و شهردار تهران واقعیت را گفت.

  آمارهای عجیب و غریبی در خصوص تأثیر این طرح بر کاهش آلودگی هوا هم می دادند که در آن زمان ما اعلام کردیم این آمارها اشتباه است و بخش زیادی از کاهش آلودگی هوا مربوط به باد و باران است

وی خاطرنشان می کند: معاون شهردار به دلیل آنکه به تازگی وارد حوزه حمل و نقل شهری شده است و اطلاعی نداشته گمان می کرد که با یک طرح می توان مشکل آلودگی هوا را حل کرد اما برای حل مشکل آلودگی هوا باید حمل و نقل عمومی را تقویت کرد و بعد به دنبال اجرای طرح های محدود کننده، اخذ عوارض از معابر خاص و غیره باشیم. وقتی تمام اولویت های شهر در حوزه حمل و نقل عمومی تصویب شد، به فکر دوچرخه سواری بیفتیم.

وقت مدیران شهری را با دوچرخه سواری هدر می دهند

علیخانی ادامه می دهد: در حال حاضر شیپور را از دهانه گشاد آن می زنند. در هوای آلوده تهران کدام خانواده، دوچرخه سواری می کند؟ ما مخالف دوچرخه سواری و یا حضور بخش خصوصی در این حوزه نیستیم اما همه ما در شهری زندگی می کنیم که می دانیم در نیمه دوم آن بیشتر روزها هوا آلوده است و عملاً امکان استفاده از دوچرخه نیست و بنابراین باید تأکید بر تجهیز حمل و نقل عمومی شود. اینکه یک روز از وقت خود، معاونین را به دوچرخه سواری در تهران اختصاص دهیم، ترافیک و راه بندان ایجاد کنیم و مردم نیز پشت راه بندان گرفتار شوند، در این شرایط درست نیست.

تصمیم های کمیته اضطرار واکنش فوری به آلودگی هوا است

محمد تقی زاده معاون عمرانی استاندار تهران در پاسخ به پرسشی در خصوص اینکه یک هفته است که هوای تهران آلوده است اما برخی تصمیم گیری ها مانند تعطیلی مدارس، محدودیت ترددها با تأخیر انجام می شود، به خبرنگار مهر می گوید: این تصمیم گیری ها در کمیته اضطرار گرفته می شود. کمیته اضطرار نیز تصمیماتش واکنش سریع به آلودگی هوا است.

وی اضافه می کند: ما نمی توانیم براساس پیش بینی انباشت آلاینده، کمیته اضطرار را برگزار کنیم بلکه باید براساس شاخص ها و آمارها، این کمیته را برگزار و در خصوص تعطیلی تصمیم گیری کنیم و زمانی که شاخص به ۱۵۰ می رسد کمیته اضطرار تشکیل می شود. روز گذشته معدل آلودگی هوای تهران ۱۳۳ بود و ما اگر می خواستیم برای تعطیلی تصمیم گیری کنیم نباید کمیته اضطرار را تشکیل می دادیم. در حال حاضر میانگین شاخص آلودگی هوا ۱۴۵ است و با این رقم نمی توانیم در خصوص تعطیلی تصمیم گیری کنیم. به طور مثال در حال حاضر یکی از چالش های ما با هیئت فوتبال این است که تأکید داریم باید مسابقات تعطیل شود اما آنها مخالف تعطیلی مسابقات هستند.

معاون عمرانی استاندار تهران می گوید: تصمیم گیری در خصوص تعطیلی، مشکلاتی را برای شهر ایجاد می کند و باعث اختلال در برخی از فعالیت ها می شود. به طور کلی برای تصمیم گیری به معدل ۲۴ ساعته آلودگی هوای تهران و اطراف توجه می شود. کارخانه شن و ماسه از هفته گذشته تا اطلاع ثانوی تعطیل هستند و همچنین تردد کامیون ها نیز به همین ترتیب اعلام شده تا اطلاع ثانوی ممنوع است.

وی تاکید می کند: اطلاعاتی که برای تصمیم گیری در کمیته اضطرار گرفته می شود براساس اطلاعات ۲۴ ساعته گذشته است.

علت آلودگی هوا پدیده بین قاره‌ای نیست

در این مدت تلاش شد علت های زیادی برای آلودگی هوای پایتخت بیان شود. یکی از علت های تازه پدیده بین قاره ای بود. این  که  مواد شیمیایی و صنعتی  از چند شهر وارد ایران شده  و به تبع آن به چند شهر از جمله تهران  رسیده است.مسعود تجریشی معاون محیط زیست انسانی سازمان محیط زیست   در پاسخ به این ابهام به خبرنگار مهر می گوید: این موضوع درست نیست و نمی دانم چگونه این نوع سخنان را مطرح می کنند. بیش از سه میلیون خودرو در سطح شهر تهران تردد می کنند.

وی می افزاید: چندین میلیون موتورسیکلت داریم و دور تا دور شهر تهران هم به این گونه است. رشته کوه های شمال و شرق تهران را داریم. ظرفیت اکولوژیکی پایتخت پاسخگوی این میزان خروجی اگزوز ها نیست و آلودگی هوای پایتخت ربطی به پدیده بین قاره ای ندارد. اگر داشت باید این آلودگی را در فیروزکوه هم می دیدیم و یا در رودبار قصران.

تجریشی می گوید: ما در لواسان این آلودگی هوا را می بینیم اما در شهریار نه. در کرج و ملارد آلودگی وجود دارد و در برخی نقاط دیگر این آلودگی را مشاهده نمی کنیم و این نشان می دهد آلاینده ها در خود منطقه تولید می شوند. در زمستان تحت تأثیر جو بیرون سرزمین قرار گرفته و جو پرفشار باعث می شود باد نیاید. اتفاقی که می افتد تلنبار شدن آلاینده هاست. نقشه های آلایندگی سایر کشورها را هم مشاهده کنیم می بینیم کشورهای صنعتی مانند ترکیه دارای آلودگی بالایی هستند و در دیگر نقاط این موضوع را نمی بینیم. بنابراین گردش هوا در پایداری آلاینده ها و افزایش آلودگی هوا موثر است.

سناریو سازی برای کاهش آلودگی ها از ۹۶ ساعت قبل

معاون محیط زیست انسانی سازمان محیط زیست در پاسخ به پرسشی در خصوص اینکه بیش از یک هفته است که تهران دارای آلودگی هوای پایدار است، نسخه فوری برای زمان های مشابه در تهران چیست؟ به مهر می گوید: براساس قانون هوای پاک، پدیده آلودگی هوا  ۹۶ ساعت قبل توسط سازمان هواشناسی قابل پیش بینی است و باید در این زمینه توصیه های لازم را انجام دهد. شرکت کنترل کیفیت هوا هم  براساس مدل های ترافیکی، مشخص کنند طی ۴۸ ساعت آینده چه اتفاقی می افتد و از چه مدل ترافیکی استفاده شود.

وی یادآور می شود : باید ۹۶ ساعت قبل با پیش بینی وضعیت آلودگی هوا سناریو سازی انجام شود و در خصوص مدل های ترافیکی تصمیم گیری شود.

مدل مطالعاتی کاهش آلودگی هوا در ۸ کلان شهر کشور

تجریشی با بیان اینکه سازمان محیط زیست با استفاده از توان علمی داخل کشور برای کنوانسیونی با وزارت علوم به امضاء رسانده و هزینه  اولیه آن را داده است تا در ۸ کلانشهر کشور مدل مطالعاتی برای کاهش آلودگی هوا تدوین شود، می گوید: در این کنوانسیون، دانشگاه های برتر مشخص می کند به طور مثال زوج و فرد در کاهش آلودگی هوا چقدر تأثیر دارد یا عدم تردد کامیون ها چقدر باعث کاهش آلودگی هوا می شود. این مدل سازی برای ۸ کلان شهر کشور انجام شده که می توانند از آن استفاده کرده و آن را ادامه دهند.

معاون محیط زیست انسانی سازمان محیط زیست با اشاره به سیاهه انتشار آلاینده های هوا می گوید: این سیاهه مشخص می کند هر فعالیتی چه سهمی در تولید آلاینده ها دارد. نیروگاه ها و موتورخانه ها و یا منابع متحرک مانند موتورسیکلت ها و اتوبوس ها و کامیونها، سهمشان در تولید ذرات معلق آمده است. عمدتاً بیشترین ذرات توسط کامیون ها و اتوبوس های دیزلی تولید می شود که متأسفانه مجهز به فیلتر دوده نیستند. در گام نخست باید این اتوبوس های داخلی مجهز به فیلتر دوده شوند، آرام آرام گاز سوز شوند. همچنین در هنگام سوار کردن مسافر نیز اتوبوس ها باید خاموش باشد در غیر این صورت پلیس باید آنها را جریمه کند.

سخت گیرها در خصوص تردد کامیون های دیزلی سال گذشته بیشتر بود

سال گذشته تابستان شهرداری تهران با بخش نامه ضد دود، تمامی ناوگان دیزلی خود را ملزم کرد که برگه معاینه فنی بگیرند، همچنین در خصوص تردد کامیون ها در شب سخت گیرهای زیادی شد. اما این اتفاق امسال از آبان ماه شروع شد.

تجریشی با اشاره به برخی از کم توجهی ها که می تواند در آلوده تر شدن هوای امسال موثر باشد، به مهر می گوید: سخت گیری های بیشتری در خصوص تردد شبانه کامیون ها و معاینه فنی خودروهای سنگین سال گذشته انجام شد. همچنین موضوع معاینه فنی جدی تر پیگیری می شد اما امسال جدیت سال گذشته در این خصوص دیده نشد. همچنین ساماندهی موتورسیکلت ها می توانست امسال در دستور کار قرار گیرد زیرا ساماندهی آنها از خودروها آسان تر است. نوسازی ناوگان اتوبوس ها و کامیون ها، ۱۰ میلیارد دلار اعتبار لازم دارد که این اعتبار وجود ندارد اما موتورسیکلت ها را می توان راحت تر در شهر ساماندهی کرد. هر موتورسیکلت ۵ تا ۷ برابر پیکان یورو ۲ آلاینده تولید می کند. که می توان با وام نوسازی موتور به دارندگان موتورسیکلت، آلاینده های تولید را کاهش داد.

 سخت گیری های بیشتری در خصوص تردد شبانه کامیون ها و معاینه فنی خودروهای سنگین سال گذشته انجام شد. همچنین موضوع معاینه فنی جدی تر پیگیری می شد اما امسال جدیت سال گذشته در این خصوص دیده نشد.

آرزوی هوای پاک در تهران شدنی است

معاون محیط زیست انسانی سازمان محیط زیست می گوید: مکاتبات زیادی در خصوص ساماندهی موتورسیکلت ها انجام شد که متأسفانه به انجام نرسید. همچنین براساس قانون هوای پاک، باید به ازای تولید هر موتورسیکلت یک موتورسیکلت فرسوده خارج شود که با فشار خودروسازان این قانون ملغی شد. مجموعه عواملی دست به دست هم دادند حالا در آذرماه باد باید بیاید تا آلاینده های تهران را ببرد. اما واقعا آرزوی هوای پاک در تهران شدنی است و می توان آن را با مدیریت محقق کرد.

وی ادامه می دهد : در حال حاضر برای مترو ۶ تا ۷ میلیون سفر طراحی شده که تنها از یک سوم این ظرفیت استفاده می شود. همچنین میزان اتوبوس های ما در سال گذشته کمتر شده و برنامه ای برای ساماندهی موتورسیکلت ها نداریم.

در این چند روز کودکان و سالمندان زیادی به اورژانس های بیمارستان ها مراجعه کردند. تنها توصیه مسئولان به شهروندان ماند در خانه است. در حالی که سال ها است راهکار اصلی مهار آلودگی هوا شهرهای آلوده مشخص شده   اما تلاش های برای توسعه و تقویت ناوگان حمل و نقل عمومی به سرانجامی نمی رسد./مهر