کاهش اثر تورم دلار دولتی

تیتر 20-آیا می‌توان گفت که اثر شوک 4200 از گزارش تورم در حال تخلیه شدن است؟ آمارها نشان می‌دهد تورم ماهانه تیرماه نسبت به خرداد کاهش قابل‌توجهی داشته است.  براساس گزارش منتشرشده، شاخص قیمت مصرف‌کننده در اولین ماه تابستان به 3/ 504 واحد رسیده که نسبت به خردادماه 6/ 4 درصد رشد داشته است. رقم تورم ماهانه در خردادماه به 2/ 12درصد رسیده بود که رکورد تاریخی به حساب می‌آید. حذف ارز 4200تومانی در اردیبهشت‌ماه مهمترین دلیل افزایش تورم ماهانه در پایان بهار بود. اما به نظر می‌رسد کاهش 6/ 7 واحد درصدی تورم ماهانه در تیرماه نشان‌دهنده گذر شوک حذف ارز ترجیحی باشد. بسیاری از کارشناسان اقتصادی نیز بر گذرا بودن این شوک تاکید داشتند. البته که تورم ماهانه 6/ 4درصدی همچنان تورم بالایی محسوب می‌شود و نشان‌دهنده موثر بودن عوامل پولی بر تورم است که ممکن است در ماه‌های بعد نیز تکرار شود. بنابراین برای کاهش نرخ تورم و نزول تورم ماهانه به زیر یک درصد، باید سیاست‌های پولی موثر فعال شده و سیاست‌های مالی اصلاح شود.

قیمت‌های داغ، سر سفره کم‌درآمدها
بررسی آمارها نشان می‌دهد که در اولین‌ماه تابستان سال جاری، شاخص قیمت مصرف‌کننده به عدد 3/ 504 واحد رسیده که نسبت به خردادماه رشد 6/ 4درصدی داشته است. نگاهی به روند تورم ماهانه نشان می‌دهد که بعد از تورم ماهانه خردادماه که رکورد تاریخی 2/ 12درصدی را شکست؛ تورم تیرماه سال جاری در طی 18 ماه گذشته دومین تورم بالای ماهانه به حساب می‌آید. افزایش تورم ماهانه در دو ماه اخیر پس از حذف ارز ترجیحی در اردیبهشت‌ماه رخ داد. با توجه به کاهش 6/ 7واحد درصدی تورم تیرماه به نسبت خرداد، می‌توان گفت حذف ارز 4200 تومانی کم‌اثر شده است.  براساس اعداد و ارقام منتشر‌شده، تورم ماهانه گروه شهری در تیرماه 5/ 4درصد و برای گروه روستایی 8/ 4درصد بوده است. به عبارت دیگر تورم گروه روستایی بیش از تورم کل کشور است. از سوی دیگر، تورم دهکی نیز نشان می‌دهد که در  اولین ماه تابستان 1401،  تورم دهک‌های اول و دوم 5 درصد و تورم دهک دهم 9/ 3درصد است. به این ترتیب می‌توان گفت همچنان تورم بر گروه‌های آسیب‌پذیر جامعه بیشتر اثرگذار است. زیرا شوک تورمی حاصل از حذف ارز ترجیحی بیشتر بر گروه خوراکی‌ها موثر بوده است.

خوراکی‌ها، پیشران تورم
گزارش مرکز آمار ایران تغییرات شاخص قیمت مصرف‌کننده را در دو گروه خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات و گروه غیر‌خوراکی‌ها و خدمات نشان می‌دهد. براساس گزارش منتشر‌شده، تورم ماهانه گروه خوراکی‌ها در تیرماه سال جاری 7/ 5درصد و تورم غیرخوراکی‌ها 8/ 3درصد بوده است. در مقایسه با خردادماه، تورم ماهانه خوراکی‌ها کاهش 7/ 19 واحد درصد و تورم غیرخوراکی‌ها 6/ 0 واحد درصد کاهش داشته است. بنابراین همچنان تورم گروه خوراکی‌ها اثر بیشتری بر تورم کل داشته است.

رنکینگ گروه‌ها
مرکز آمار ایران در دسته‌بندی جزئی‌تر، شاخص قیمت مصرف‌کننده را در 12 گروه: «خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها»، «دخانیات»، «پوشاک و کفش»، «مسکن، آب، برق، گاز و سایر سوخت‌ها»، «مبلمان و لوازم خانگی و نگهداری معمول آنها»، «بهداشت و درمان»، «حمل و نقل»، «ارتباطات»، «تفریح و فرهنگ»، «آموزش»، «هتل و رستوران» و «کالاها و خدمات متفرقه» منتشر می‌کند. بررسی‌ها نشان می‌دهد بیشترین تورم در تیرماه سال جاری در این 12 گروه به بهداشت و درمان با تورم ماهانه 1/ 6درصد اختصاص داشته است. دومین تورم بالای ماهانه را هتل و رستوران با حدود 8/ 5درصد و سومین تورم را گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها با تورم 7/ 5درصد داشته است.

خوراکی‌های پرتورم تیرماه کدامند؟
 گروه خوراکی‌ها از ضریب اهمیت 6/ 26درصدی در تورم کل برخوردار است. در گزارش مرکز آمار آمده است که بیشترین افزایش قیمت در گروه خوراکی‌ها نسبت به ماه قبل به دلیل افزایش قیمت مرغ ماشینی، سوسیس و کالباس، دوغ پاستوریزه، خامه و تخم مرغ، و انواع برنج ایرانی، کیک و بیسکویت بوده است. در گروه غیرخوراکی‌ها و خدمات نیز افزایش تورم به دلیل خدمات طبی سرپایی و خدمات بیمارستانی در گروه بهداشت و درمان، هزینه هتل و تالار پذیرایی در گروه هتل و رستوران و انواع شوینده در گروه مبلمان و لوازم خانگی است.  بررسی اعداد و ارقام این گزارش نشان می‌دهد که در تیرماه 1401، در گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها، گوشت قرمز، سفید و فراورده‌های آن تورم 2/ 10درصدی را ثبت کرده است. بعد از آن متوسط قیمت شیر، پنیر و تخم مرغ در تیرماه رشد 7/ 7درصدی داشته است. میوه و خشکبار نیز از تورم ماهانه بالای 5درصدی مصون نبوده‌اند و میانگین قیمت در این گروه نیز حدود 1/ 5درصد رشد داشته است. شکر، مربا، عسل، شکلات و شیرینی نیز افزایش قیمت ماهانه 9/ 4درصدی را ثبت کرده‌اند. گروه مسکن، آب، برق، گاز و سایر سوخت‌ها نیز که بیشترین ضریب اهمیت (5/ 35 درصد) در محاسبه تورم را دارند نیز در تیرماه رشد قیمتی 9/ 3درصدی داشته است.

یکه‌تازی تورم نقطه‌ای
آمارها نشان می‌دهد که تورم تیرماه سال جاری به نسبت مدت مشابه سال گذشته رشد 54درصدی داشته که به نسبت تورم نقطه‌‌ای خرداد‌ماه 5/ 1 واحد درصد بیشتر شده است. علاوه براین، در اولین ماه تابستان تورم نقطه‌ای گروه خوراکی‌ها و آَشامیدنی‌ها 86درصد و تورم گروه غیرخوراکی‌ها و خدمات 9/ 36درصد بوده است که در مقایسه با تورم نقطه‌ای خردادماه افزایش داشته‌اند. از سوی دیگر، تورم 12ماهه تیرماه، 5/ 40درصد بوده است که به نسبت خردادماه حدود 1/ 1 واحد درصد رشد داشته است.

تورم بادوام در کالاهای بی‌دوام
مرکز آمار ایران کالاها را به سه دسته کالاهای بادوام، بی‌دوام و کم‌دوام تقسیم کرده و تغییرات قیمتی در این سه گروه را گزارش می‌کند. براساس گزارش تیرماه این مرکز، تورم نقطه‌ای کالاهای بادوام 3/ 40 درصد، کالاهای بی‌دوام 6/ 72 درصد و کالاهای کم‌دوام 6/ 46 درصد بوده است. به عبارت دیگر همچنان سایه حذف ارز ترجیحی بر سر کالاهای بی‌دوام که شامل خوراکی‌ها و آشامیدنی‌هاست، وجود دارد. هرچند که به نسبت خرداد، تورم این گروه کمتر شده است اما هنوز موثر است. تورم گروه خدمات نیز در تیرماه سال جاری به نسبت تیر سال گذشته 6/ 35درصد رشد داشته است.  آمارها نشان می‌دهد که در مجموع اثر شوک تورمی حذف ارز 4200 تومانی در حال گذر است، اما کارشناسان معتقدند که اگر سیاست‌های پولی مناسب اتخاذ نشود، همچنان سایه تورم مزمن بر سر اقتصاد کشور باقی خواهد ماند.

سرنوشت تورم در آمارهای پولید
با توجه به اینکه نرخ تورم ماهانه در سطح بالای 4 درصد است و نرخ تورم نقطه به نقطه نیز رقم 54درصدی را ثبت کرده، به نظر می‌رسد که هنوز باید تلاش‌های جدی برای مهار تورم صورت گیرد. یکی از مهمترین موضوعاتی که سیاستگذار نیز در دوره جدید بر آن تاکید می‌کند، کاهش رشد آمارهای پولی نظیر نقدینگی و پایه پولی است. پس از انتشار آمارهای پولی خردادماه، رئیس‌کل سابق بانک مرکزی تحلیل خود از آمارهای پولی در پایان بهار را منتشر کرد. او عامل منفی شدن رشد پایه پولی را استفاده دولت از حساب‌های شرکت‌های دولتی برای جبران کسری‌های خود دانست. این کار، دولت را از استفاده از منابع بانک مرکزی بی‌نیاز کرده است. حال روشن شدن جوانب این ماجرا مستلزم شفاف‌سازی دولت است. روز گذشته، رئیس روابط عمومی بانک مرکزی به این موضوع واکنش نشان داد. او در صفحه شخصی خود نوشت: فرق می‌کند (میان) دولتی که از رسوب منابع و سپرده‌های خودش استفاده می‌کند تا نقدینگی و پایه پولی کنترل بشود، با دولتی که هر سال از تنخواه استفاده می‌کرد که نتیجه آن برای مردم چاپ پول و تزریق تورم شدید به جامعه بود.

او با ضمیمه کردن ویدیویی از رئیس کل بانک مرکزی توضیح داد: «بانک مرکزی در دوره جدید در چارچوب ماده ۱۲۵ قانون محاسبات عمومی، این امکان را برای دولت ایجاد کرد تا به جای استقراض، از رسوب منابع خودش استفاده کند. با این تصمیم بدهی دولت به بانک مرکزی با رشد منفی ۸۶ همتی (هزار میلیارد تومان) مواجه شد.» کارشناسان معتقدند استقراض از بانک مرکزی به هر شیوه یا مدلی که باشد، در نهایت اثر خود را بر افزایش پایه پولی خواهد گذاشت، اگر چه که ممکن است در کوتاه‌مدت اثر آن در آمارهای پولی منعکس نشود، اما در بلندمدت به پاشنه آشیل تورم تبدیل می‌شود. بنابراین درخصوص انتشار آمارها و اطلاع‌رسانی درخصوص روندهای تورمی، بهترین و کارآترین روش، شفاف‌سازی و ارائه نقشه راه برای ریل‌گذاری پولی است./دنیای اقتصاد