فرصت ها و تهدیدهای پیش روی رییس کل بانک مرکزی در شبکه های اجتماعی

تیتر20- در عصر ارتباطات و جهانی شدن، گسترش و نفوذ شبکه های اجتماعی دیجیتال، چنان تحولی در عرصه ارتباطات فردی و اجتماعی آفریده که بدون تردید نمی توان هیچ مولفه ای را در حوزه های مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و ... یافت که متاثر از این دسته از شبکه های اجتماعی نباشد.

شبکه های اجتماعی و پیامرسان های موبایلی امروز نه تنها رسانه ای برای انتشار اخبار، رویدادها، نظرات و دیدگاههای گوناگون هستند، بلکه به عنوان مرجعی موثر در تصمیم گیری ها و تصمیم سازی های خرد و کلان شناخته می شوند. تاثیرات این شبکه ها بر رویدادها و رخدادهای داخلی و بین المللی امروزه بر کسی پوشیده نیست و شاید از همین روست که بسیاری از صاحبنظران با اندکی تسامح، شبکه های اجتماعی مجازی را راهبران و مراجع عصر جهانی شدن می دانند.

بر همین اساس است که شبکه های اجتماعی و پیامرسان های موبایلی، امروزه صرفا به عنوان ابزار رسانه ای شناخته نمی شوند، بلکه همانگونه که در تحولات اخیر جهانی و حتی داخلی نیز دیده شده، این فناوری ها،  امروزه ابزاری برای اعمال قدرت، ایجاد تحرک، فشار سیاسی و حتی تحولات اقتصادی به شمار می روند و از این روست که حضور افراد و چهره های شاخص در وجهه افراد حقوقی در این فضا، امروزه دستاوردها و تبعات گوناگونی در بخشهای مختلف حکومت و فضای عمومی کشورها بر جای خواهد گذارد.

در اهمیت حضور و تبعات بازتاب نظرات افراد و چهره های شاخص حقوقی در شبکه های اجتماعی مختلف، می توان به تاثیرات توییت های دونالد ترامپ رییس جمهوری امریکا بر حوزه های مختلف جهانی اشاره کرد، شاید بی راه نباشد اگر اذعان کنیم که امروزه یک توییت رییس جمهور ایالات متحده امریکا در توییتر می تواند چنان کنش و واکنش هایی در سطح جهانی بیافریند که علاوه بر اینکه بازارهای بین المللی را متاثر می نماید، منجر به بازتعریف دیپلماسی و روابط کشورهای مختلف در عرصه جهانی باشد. مثال های بسیاری نیز در این رابطه موجود است، توییت های ترامپ در خصوص تحریمهای ایران و تاثیر بر بازارهای جهانی نفت و قیمت ارز در ایران، یا سلسله توئیت های ترامپ در خصوص روابط تجاری و سیاسی آمریکا با ترکیه و تاثیرات نوسانی بر اقتصاد این کشور و کاهش ارزش لیرترکیه.

از سوی دیگر باید تاکید کرد ظرفیت ارتباط تعاملی با مخاطبان در شبکه های اجتماعی، امروزه تک صدایی و ارتباط از بالا به پایین را در مدلهای ارتباطی به شدت تحت تاثیر قرار داده و هر اظهار نظری می تواند با واکنش های مثبت و منفی کاربران همراه شده و حتی سبب ایجاد یک بحران و تنش ناخواسته و فراگیر شود. کم نیستند مثال هایی از این دست که چهره های شاخص سیاسی، فرهنگی، هنری و یا اقتصادی با اظهار نظر یا انتشار یک پست در شبکه های اجتماعی مورد نقد و نکوهش قرار گرفته و سرمایه اجتماعی و حرفه ای آنها در معرض سقوط و افول واقع شده باشد. 

در همین رابطه باید تاکید کرد که عرصه اقتصادی کشور این روزها بیش از هر زمان دیگر، عرصه حساسی است و همه مولفه های تاثیرگذار در این فضا باید به دقت رصد شده و حرکت های سنجیده و حساب شده ای بر این مبنا تعریف کرد. از همین روی باید تصریح کرد که حضور چهره های شاخص و سردمداران اقتصادی کشور در شبکه های اجتماعی، تبعات موثری بر رفتارها و تحولات بازارهای مختلف اقتصادی در کشور دارند و لذا باید هوشمندانه و موثر در این عرصه فعالیت نمود.

اتفاقا یکی از مردان موثر اقتصادی کشور، یعنی رییس کل بانک مرکزی، جناب آقای دکترعبدالناصر همتی نیز در این عرصه حضور فعالی دارند و به طور مرتب، بخشی از اخبار و گزارشات عملکرد خود را در صفحه اینستاگرام خود منتشر می کنند و نسبت به موضوعات روز اظهارنظر می نمایند.

حضور رییس کل بانک مرکزی در این فضا، بی شک دستاوردهای مهمی در پی دارد، شنيدن و دريافت بازخورد نظرات مردم به عنوان كامنت در زير هر مطلب و تجزيه و تحليل افكار عمومي از یک سو و نیز هدايت افكار عمومي درباره تصميمات و فعاليت هاي بانك مركزي از سوی دیگر که پیشتر به این شکل سابقه نداشته است.

اما اخیرا این حضور تبعاتی نیز داشته است. به طور مثال در یک ماه اخیر در دو مورد مشخص و حساس اقتصادی یعنی قیمت ارز و قیمت خودرو، اخباری جعلی منتسب به ایشان در فضای مجازی منتشر شد که اتفاقا به سرعت و به طور گسترده ای نیز بازتاب یافت و برای مدتی بازارهای ذینفع را مورد تاثیر قرار داد.

البته روابط عمومی بانک مرکزی با انتشار خبری مبنی بر جعلی بودن همه گروه های تلگرامی به نام رئیس کل این بانک، تلاش نمود با تنویر افکار عمومی اثرات سوء این موضوع را از بین ببرد، اما متاسفانه در غیاب رسانه های موثر و بانفوذ داخلی در شبکه بانکی کشور و ضریب نفوذ بالا و قدرت شبکه های اجتماعی و میزان تاثیرپذیری افکار عمومی از این رسانه ها، همین اخبار جعلی که اتفاقا بخشی از رسانه های رسمی نیز بدون تشخیص جعلی بودن، آن را پوشش دادند، میرفت تا تبدیل به جریانی برای موج سواری سودجویان شود. 

البته در اين ميان سواد رسانه اي مخاطبان هم نقش به سزايي دارد. اينكه مردم خبري را از مرجع رسمي و منبع معتبر دريافت كنند و نسبت به بازنشر خبري كه به صحت آن شك دارند اقدام نكنند. طبعا این پرسش به ذهن متبادر می شود که اگر همتي در فضاي آنلاين و شبكه هاي اجتماعي حضور نداشت اين شايعه ها و به اصطلاح دقيق تر آن، اخبار جعلي Fake News راجع آن ساخته نمي شد؟ پاسخ اين است كه گرچه انتشار اخبار جعلی به طور مستقیم ربطي به فعاليت ايشان در فضاي آنلاين ندارد، اما طبعا این حضور شرایط را سهل و آسان تر و اخبار جعلی را باورپذیرتر می کند.

همچنین باید به این بعد موضوع نیز نگاهی همراه با طمانینه داشت که یکی از چالش های پیش رو در چنین فضایی به عنوان مثال می تواند مربوط به این باشد كه فرد مهمي بازخورد منفي نسبت به اظهارات ايشان داشته باشد و اين ادعا بتواند ترند شود و يا كامنت هايي با محتواهايي در رد اين اظهارات كه بتواند مورد سواستفاده رسانه هاي مخالف قرار بگيرد. 

در عین حال به اين نکته مثبت که در اقدامی شجاعانه و هوشمندانه كامنت هاي صفحه اینستاگرام دکتر همتی باز است توجه کرد و حضور ایشان را با همه دشواری ها در این فضا به فال نیک گرفت.

در عین حال باید تصریح کرد در روزگاری که شبکه های اجتماعی و فضای مجازی در عرصه رسانه دست بالا را در اختیار دارند و پست ها و توییت های غیر رسمی افراد حقوقی حتی در قالب یک گمانه زنی یا اظهارنظر می تواند به عنوان اخبار رسمی منتشر شوند و بازارهای مختلف را تحت تاثیر قرار دهد، به نظر می رسد این حضور باید با در نظر گرفتن همه تبعات و فرصت ها و البته تهدیدهای احتمالی صورت گیرد تا با بررسی ظرفیت ها و استراتژی حساب شده بتوان در این بستر بیشترین بهره را کسب کرد.

همچنین ضرورت دارد روابط عمومی بانک مرکزی با در نظرگرفتن پروتکل های امنیتی و ارتباطی مناسب بیش از پیش بر این حوزه متمرکز شود تا فرصت ها تبدیل به تهدید و بحران های ناخواسته نشود؛ چرا که در عصر ارتباطات خبر همانند تیری در کمان است که وقتی رها شد دیگر نمی توان آن را به کمان بازگرداند و اگر بی هدف یا مغرضانه باشد دوست یا دشمن خواسته یا ناخواسته در امان نخواهند بود. / سارا دلیریان