آپارتمان‌هاي وحشت متري ١٣ ميليون تومان

تیتر20 - در منطقه۲۲ پایتخت خبری از بافت فرسوده و خانه‌های قدیمی نیست. آن‌جا ساخت‌وسازهاي جدیدی دارد که در سال‌های گذشته خیلی‌ها را جذب کرده. شهرک‌هایی با برج‌های سربه فلک کشیده، چشم‌انداز زیبا و نمایی مدرن که ظاهرشان از ایمنی و استانداردسازی خبر مي‌دهد. جایی در تهران که قرار بود ریه‌های تنفسی تهران باشد، اما ساختمان‌های بلند، یکی‌یکی جلوی درخت‌ها را گرفتند تا تهران بیش از پیش، ریه‌ای برای نفس‌کشیدن نداشته باشد.

در سال‌های گذشته بعضی از اعضای شورای شهر تهران و کارشناسان شهری بارها درباره تخلفات در ساخت‌وسازهای منطقه٢٢ و چیتگر تهران صحبت کرده‌اند و حالا به نظر می‌رسد یک نگرانی دیگر هم از راه رسیده؛ ایمن‌نبودن ساختمان‌های بلند این منطقه.

قولنامه‌هاي بی‌قول‌وقرار

كم نيست برج‌هايي كه در منطقه ٢٢ ساخته شده، اما هنوز پايان‌كار نگرفته‌اند و سازنده‌هايشان دست به دامان قولنامه‌‌هايي ‌شده‌اند كه شاید هرگز به سند تبديل نشوند. برج‌هاي سه‌قلوي «گ» از اين ساختمان‌هاست. نخستین روز تابستان ‌سال ۹۸ به دنبال انتشار گاز شهری در يكي از برج‌هاي سه‌قلوي «گ» منطقه چیتگر ۲۰نفر مصدوم و ۵نفر از مصدومان به بیمارستان منتقل شدند. اما اين نخستين حادثه در این ساختمان‌ نبود. چند روز قبل‌ از اين حادثه نیز یک گازگرفتگی در این برج رخ داده و این مسأله بدون پیگیری مانده بود.

این برج یکی از سازه‌های نوین منطقه ۲۲ تهران است که جمعیتی حدود ٤٠٠ نفر را در خود جای داده؛ برجی به ظاهر زیبا در ١٥ طبقه كه هر طبقه ٦ واحد دارد، اما فاقد ایمنی.

يكي از ساكنان برج دراین‌باره مي‌گويد: «ساختمان مشكل‌هايي دارد كه زندگي را مختل مي‌كند. چند روز پيش خواهرم و خواهر همسرم خانه ما بودند. ساعت ١١ زنگ زدم، مي‌گفتند سردرد و سرگيجه دارند. فكر كردم مسموم شده‌اند، سريع خود را به خانه رساندم تا آنها را به بيمارستان برسانم. وقتي به خانه رسيدم چند آمبولانس و ماموران آتش‌نشاني حضور داشتند. با آتش‌نشانان به طبقه بالا رفتم. در از داخل قفل شده بود و مجبور شديم در را شكسته و داخل خانه برويم. خواهرم و خواهر همسرم با هوشياري ٣درصد بيهوش شده بودند. متوجه شديم كه داكت موتورخانه كه از طريق يك لوله به بيرون از ساختمان هدايت مي‌شد، مسدود‌شده و گاز co٢ هواي تمام دو طبقه بالا (طبقات ١٤ و ١٥) را مسموم كرده است. شانس آورديم كه زود به دخترها رسيديم و آنها را به بيمارستان رسانديم.»

اين ساختمان‌ها هنوز پايان كار نگرفته‌اند، اما شهروندان تهراني در آن زندگي مي‌كنند. طبق مشاهدات خبرنگار ما، ميلگردهايی از سقف پاركينگ بيرون زده و سوراخ‌هاي بزرگي در سقف وجود دارد كه برخي از آنها با مقوا و پلاستيك پر شده بودند. از آن مهمتر مي‌توان به سيم‌كشي‌ برق غيراستاندارد پاركينگ اشاره كرد. سيم‌هايي كه از داخل باكس بيرون زده و باكس برق نه حفاظ داشت و نه در و سيم‌ها وسط پاركينگ از باكس بيرون زده بود. باكس آتش‌نشاني هم شرايط بهتري نداشت. باكس‌هايي شيك و زيبا اما عاري از هرگونه تجهيزاتي در اين برج تعبيه شده‌ است. اين برج‌ها بر پايه‌هايي بنا شده كه به‌زعم برخي مهندسان ناظر توانايي نگهداري ١٥طبقه را ندارند.

ايمني صوري

يكي از مهندسان ساختماني آن منطقه در همراهي با خبرنگار ما در بازديد از ساختمان‌هاي «گ» مي‌گويد: «هر ساختماني بايد يك موتورخانه مجزا داشته باشد. در حالي كه براي دو ساختمان ١٥طبقه «گ» يك موتورخانه در محوطه مياني دو برج تعبيه شده است و گاز متصاعدشده از طريق ٤ لوله (هر ساختمان دو لوله) به بالاي ساختمان هدايت مي‌شود. پس از حادثه گازگرفتگي در يكي از برج‌ها، دو لوله مسدود شده و درحال حاضر تمام گاز موتورخانه عظيم و بزرگ از طريق دو لوله يك ساختمان به بيرون هدايت مي‌شود. اگر اين لوله‌ها نيز مسدود يا دچار مشكل شوند، جان ساكنان هر دو برج به خطر مي‌افتد و موتورخانه تعطيل خواهد شد.»

اين سه برج واقعا سه قلو هستند، چراكه سازندگان آن تشخيص داده‌اند موتورخانه برج B١ و يكي از برج‌ها، همچنين پاركينگ منفي ٤ برج B١ و ساختمان ديگر مشترك باشد. تمام ساكنان برج‌هاي سه قلو می‌گویند كه نمي‌دانستند ساختمان‌ها ايمني لازم را ندارند. خريداران تمام دارايي خود را به جيب سازندگان ريختند، به اميد قراردادهايي كه نشان از تكميل ايمني ساختمان‌ها بود، اما بعد از خريد مشخص شد اين قراردادها صوري هستند.

ملك‌هاي ناايمن به مردم تحويل مي‌شود

سوال اينجاست كه چه كسي ايمني ساختمان‌ها را تاييد مي‌كند؟ جلال ملکی، سخنگوی سازمان آتش‌نشانی تهران در پاسخ به اين سوال مي‌گويد: «تمام ساختمان‌های در سطح شهر تهران طبق قانون باید برای دریافت تایيديه ایمنی به سازمان آتش‌نشانی شهر تهران مراجعه کنند. ساختمان‌های بالا ٦طبقه مسکونی و ساختمان‌های بیش از یک طبقه غیرمسکونی  باید تاییديه ایمنی را دریافت کنند.»

ملکی با اشاره به مجوز نگرفتن مجوز توسط برخی از مالکان ادامه می‌دهد: «مسأله اصلی اینجاست که ‌درصد بالایی از پيمانكاران ساختمان‌ها پس از اخذ تاییديه اولیه ایمنی، توسط سازمان آتش‌نشانی  به جهت تاییديه نهایی اقدام نمي‌كنند. در حالي كه بايد هر‌سال ایمنی ساختمان‌های بلند كنترل شود. مشکل اصلی این است که برخی از پيمانكاران جهت اخذ پایان کار به فكر ايمني ساختمان‌ها مي‌افتند و قبل از گرفتن مجوز ايمني، واحدها را تحویل مردم می‌دهند که همین موضوع مشکل‌ساز است.» ملکی ادامه می‌دهد: «این منطقه به داشتن برج‌های بلند معروف شده است و حوادثی از قبيل حادثه آسانسور و ‌آتش‌سوزی در پارکینگ‌ها بیشتر از مناطق دیگر است. اين در حالي است كه اگر مالكان همکاری مناسب را با سازمان آتش‌نشانی داشته باشند، به راحتی می‌توانند جلوی این حوادث مشکل‌ساز را بگیرند.»

آتش‌نشانی ساختمان‌ها را گرید‌بندی کند

محمود ميرلوحي، عضو شوراي شهر تهران درباره ايمني برج‌ها و ساختمان‌ها به «شهروند» مي‌گويد: «سال گذشته طرحي به شوراي شهر ارایه كردم كه كميسيون ماده ١٠٠ و تخلفات ساختماني را مورد اشاره قرار داده بود. اين طرح تصويب شد و از شهرداري خواستيم لايحه‌اي به شوراي شهر ارایه كند، تا ايمني ساخت‌وسازها و پايدارسازي ساختمان‌ها مشخص شود. متاسفانه درحال حاضر ساختمان‌هاي عمومي دولتي و خصوصي (ساخت‌وساز‌هاي شخصي) و حتي ساختمان‌هاي شهرداري با مشكلات عديده‌اي روبه‌رویند.» او می‌گوید: «ما بايد تمهيداتي بينديشيم كه فرهنگ‌ ساخت‌وساز در كشور ارتقا پيدا كند، تا شاهد ساخت ساختمان‌هاي غيراستاندارد نباشيم، چراكه ساخت‌وسازهاي غيراستاندارد بسياري از فرصت‌هاي كشور را از بين برده و هنوز هم اين فرصت‌ها را از بين مي‌برد. روزانه ٤٥هزار تن نخاله‌ ساختماني به مركز دپوي نخاله‌هاي ساختماني آبعلي سرازير مي‌شود و اين نخاله‌ها اكثرا بتن هستند كه قابل بازگشت به طبيعت نيست. در حقيقت اين نخاله‌ها منابع طبيعي (همچون كوه و...) بوده كه به سيمان و بتن تبديل شده و ديگر قابل احيا نيست.»

ميرلوحي خطاب به شهرداران، نظام مهندسي و دانشگاه‌هايي كه مهندسان ناظر را تربيت می‌کند، می‌گوید: «مدت‌هاست مي‌گوييم ساختمان‌ به ويژه ساختمان‌هاي اسكلت فلزي حتما بايد اندوده و با مصالح ضدآتش ساخته شود، تا در صورت آتش‌سوزي، ساختمان فرو نريزد. فراتر از آن بايد تلاش كنيم فرهنگ ساخت‌وساز را در جامعه (براي سازنده، مهندس ناظر و خريدار) ارتقا‌ دهيم.» رئیس کمیته اقتصاد و تنظیم مقررات شورای اسلامی شهر تهران با اشاره به نقش بسزاي آتش‌نشاني مي‌گويد: «به آتش‌نشاني پيشنهاد كردم ساختمان‌ها را استانداردسازي كنيم و براي ساختمان‌ها تابلوهاي خاص ايمني نصب شود. آتش‌نشاني بايد ساختمان‌هاي شهر را از نظر ايمني گريدبندي كند، تا مردم موقع خريد مطلع باشند و ساختمان‌هاي ناايمن را خريداري نكنند.»

ميرلوحي با اشاره به اين‌كه ساخت‌وسازها در تمام نقاط تهران با مشكل روبه‌رواست، تاكيد مي‌كند: «ساخت‌وسازهاي ناايمن مختص منطقه ٢٢ نيست، بلكه ساختمان‌هاي غيراستاندارد در تمام كشور وجود دارد و هنوز هم ساخته مي‌شود. در كشورهاي ديگر شاهد هستيم با يك زلزله ٧,١ ريشتري كشته‌ها انگشت‌شمارند، در حالي كه اگر در تهران زلزله‌ ٧.١ ريشتري رخ دهد، حتي در مناطقي كه ساختمان‌هاي جديد ساخته شده، با پيامدهاي سنگيني روبه‌رو خواهيم شد. متاسفانه مشكل ساخت‌وسازهاي غيراستاندارد وجود دارد و بايد اين موضوع را با جديت و سرعت بيشتري پيگيري كنيم، اما در اين راه بايد يك نهضت ملي در ساخت‌وسازها به وجود آيد.»

محمد سالاري، عضو شورای شهر تهران: ‏بخشنامه‌هاي ضدفساد در حال فراموشی است

مشكلات ساختمان‌هاي غيراستاندارد كه در تهران سر به فلك كشيده‌ و دامن خود را در تمام شهر ‏گسترانده‌اند، حالا دامن‌گير شهروندان تهراني شده است. كم نيستند شهرونداني كه تمام دارايي‌شان ‏را براي خريد يك واحد آپارتمان مي‌دهند و پس از سكونت در اين برج‌ها و ساختمان‌ها متوجه ‏مشكلات زيرساختي سكونتگاه خود مي‌شوند. شهرداري و سازمان نظام مهندسي در اين ميان نقش ‏بسزايي در ساخت‌وسازهاي غيراستاندارد دارند. شايد به همين سبب بود كه محمدعلي نجفي، نخستين ‏شهردار پنجمين دوره مديريت شهري دو بخشنامه ضدفساد را سرلوحه كار شهرداري قرار داد و ‏بخشي از سند تحويل و تحولي كه به شوراي شهر ارایه كرد نيز به فساد در ساخت‌وسازها اختصاص ‏داشت. محمد سالاري، رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران در گفت‌وگو با ‏‏«شهروند» به بررسي مشكلات ساختمان‌هاي غيراستاندارد پرداخت. ‏

چرا ساختمان‌هاي غيراستاندارد به راحتي به مرحله بهره‌برداري مي‌رسند؟

در فرآيند صدور پروانه نظارت كافي بر اتمام كامل و جامع عمليات نازك‌كاري ساختمان‌ها وجود ‏ندارد و بعضا شاهد هستيم كه به ساختمان‌هايي پايان‌كار داده شده كه هنوز عمليات ساختماني در ‏قسمت مشاعات و به ويژه پاركينگ‌ها به اتمام نرسيده است. در اين ساختمان‌ها شاهد حفره‌هايي در ‏قسمت سقف يا ديوار هستيم که در قسمت تاسيسات نيز با كاستي‌هاي زيادي روبه‌رو ‏هستند. به نوعي مي‌توان گفت در اين ساختمان‌ها شاهد بسياري از نابهنجاري‌ها و آشفتگي‌ها ‏هستيم.‏

چه بخشي بايد بر اين مشكلات نظارت داشته باشد؟

بخش نظارت شهرداري تهران و سازمان نظام مهندسي (كه عملكرد مهندسان ناظر و مجريان ‏مسئول در اين ساختمان‌ها را زير نظر دارند) مكلفند گزارش اتمام عمليات ساختمان در نازك‌كاري را ‏دريافت و در مرحله نازك‌كاري به تخلفات رسيدگي كنند و در صورت تخلف در مرحله ‏نازك‌كاري براي مجريان محدوديت ايجاد كرده و بسته‌هاي تنبيهي در نظر بگيرند.‏

مسلما بخشي از اين بهره‌برداري غيراستاندارد با امضاي كارشناسان شهرداري ‏صورت مي‌گيرد.‏

بله. بايد با آن دسته از كارشناسان و مهندسان معاونت شهرداري تهران كه بر اين ‏ساختمان‌ها نظارت دارند و اتمام عمليات ساخت‌وساز را اعلام مي‌كنند، برخورد قاطع شود. در ‏كميسيون معماري و شهرسازي شوراي شهر تهران اين موضوع درحال بررسي است و قطعا در ‏راستاي ايفاي نقش نظارتي از شهرداري‌ها درخواست مي‌كنيم كه اصول قوانين و حقوق مربوط به ‏بهره‌برداران را رعايت كنند، چراكه بهره‌برداران در اين مشكلات اقتصادي همه دارايي خود را براي ‏خريد يك آپارتمان مي‌دهند و موقع بهره‌برداري با مشكلات بسيار جدي در ساختمان روبه‌رو ‏مي‌شوند، به همين دليل با كارشناسان شهرداري كه نظارت درستي ندارند، برخورد جدي خواهيم ‏كرد.‏

گفته مي‌شود برخي از تعاوني‌هاي مسكن، مدرك مهندسان ناظر را اجاره مي‌كنند. ‏آيا شما اين مورد را بررسي كرده‌ايد؟

متاسفانه هنوز شاهد هستيم كه تعدادي از مهندسان ناظر حقيقي يا حقوقي (شركت‌هاي مهندسيني ‏كه نظارت حقوقي انجام مي‌دهند) با بررسي‌هاي ميداني دقيق، گزارش‌هاي خود را ارایه نمي‌دهند. ‏برخي مهندسان ناظر صرفا با يك نظارت صوري گزارش فرآيند احداث ساختمان اعم از فونداسيون، ‏سفت‌كاري و نازك‌كاري را به شهرداري ارایه مي‌كنند. اين گزارش‌ها واقعي نيستند و سازمان نظام ‏مهندسي بايد با مهندس‌هايي كه گزارش صوري ارایه مي‌كنند، برخورد قانوني كند. البته شهرداري ‏تهران نيز بايد در فرآيند انجام بازديد به اين موارد توجه كند و تخلفات اين مهندسان را به سازمان ‏نظام مهندسي گزارش دهد.‏

برخی بازرسان شهرداري هم از تخلف به دور نيستند و گاه در اين تخلفات سهيم ‏مي‌شوند.‏

اين فساد و رانت در حوزه شهرسازي در شهرداري تهران مسبوق به سابقه است و هنوز هم وجود ‏دارد، بنابراين ضرورت دارد در راستاي ايفاي نقش نظارتي خود نسبت به برخورد با اين تخلفات ‏اقدام كنيم. قطعا كميسيون معماري و شهرسازي شوراي شهر تهران اين موضوعات را پيگيري ‏مي‌كند، البته طرحي با عنوان «انتشار عمومي اطلاعات شهرسازي پرونده‌هاي مناطق ٢٢گانه» در ‏شوراي شهر تهران مصوب شد. در اين مصوبه اعلام كرديم همه محتويات پرونده اعم از گزارش‌هاي ‏مهندس‌هاي ناظر، شهرداري، تصميم‌گيري‌هاي معاونت‌هاي شهرسازي مناطق، كميسيون‌هاي ماده ‏‏١٠٠ يا كميسيون ماده ٥، مغايرت‌هاي فرآيند ساخت‌وساز و... شفاف‌سازي شود تا امكان نظارت ‏همگاني و رسانه‌اي مهيا شود، با اين روش قطعا شاهد كاهش فساد و رانت‌ها خواهيم بود. شهرداري ‏تهران در راستاي اين مصوبه شوراي شهر اقدامات خوبي انجام داده و برخي شفاف‌سازي‌ها براي ‏نظارت عمومي صورت گرفته است. اميدواريم ظرف دو سه ماه آينده مصوبه شوراي شهر به صورت ‏كامل عملياتي شود و فكر مي‌كنم تنها راه براي كاهش تخلفات در همه حوزه‌ها شفاف‌سازي و ‏زمينه‌سازي نظارت همگاني است.‏

آقاي نجفي دو بخشنامه در راستاي فسادزدايي در شهرداري ابلاغ كرد. آيا اين دو ‏بخشنامه هنوز به قوت خود باقي است؟

متاسفانه بايد بگويم با وجود تذكراتي كه در شوراي شهر داده شد، اين دو بخشنامه در مرحله اجرايي ‏و عملياتي تدريجا به فراموشي سپرده شد و به صورت كامل آن بخشنامه‌ها اجرا نمي‌شود. به‌طور ‏مشخص در آن بخشنامه‌ها اعلام شد؛ «شهرداري‌هاي مناطق پس از ارسال پرونده‌ها به كميسيون ‏ماده ١٠٠ به هيچ عنوان توافقي انجام ندهند يا شهردار بايد پاسخگوي مجموعه‌ تصميماتي باشد ‏كه در شهرداري‌ها گرفته مي‌شود.» اما اين اتفاق هنوز عملياتي نشده است. در اصل روح حاكم بر دو ‏بخشنامه‌ مبارزه جدي با فساد، رانت، تصميمات سليقه‌اي و امضاهاي طلايي بود، ولي متاسفانه به ‏تدريج رويكرد آن كمرنگ شد. اميدواريم مبارزه با فساد و رانت با مصوبه شوراي شهر تهران دوباره ‏به طور جدي پيگيري شود. در شوراي شهر تهران متوجه شديم كه با تذكر و اعلام اعتراض به تنهايي ‏موفق به كاهش فساد، رانت و پيشگيري از تصميم‌گيري‌هاي سليقه‌اي نمي‌شويم و بايد تصميمات را ‏در سامانه شفاف بارگذاري كنيم. عزم ما بر اين است كه مصوبه شوراي شهر حتما امسال به نتيجه ‏برسد.‏/شهروند