نظام مالیاتی ایران تا چه اندازه پتانسیل اخذ مالیات دارد؟

تیتر20- وحید شقاقی شهری، کارشناس امور اقتصادی در رابطه با وضعیت معافیت‌های مالیاتی در ایران افزود: گفت:‌ درآمدهای نفتی همواره سبب شده است دولت ها در حوزه صدور معافیت های مالیاتی دست و دلباز عمل کنند و در قانون بخش مهمی از اقتصاد از پرداخت مالیات معاف باشند .

 وی ادامه داد: این معافیتها در اقتصاد ایران از سال‌ها قبل وجود داشته و طبق یک روال سالانه همواره هم تمدید می‌شد. این در حالی است که امروز فروش نفت کشور به کمتر از ۵۰۰ هزار بشکه در روز رسیده که این سبب می‌شود دولت نتواند از پس هزینه‌ها برآید. این موضوع اهمیت اصلاحات در نظام مالیاتی کشور را هم دوچندان کرده است.

او ادامه داد: در بحث مالیات ما سه بحث مهم داریم؛ یکی فرار مالیاتی، دیگری معافیت‌ها و سرآخر هم شناسایی را پایه‌های جدید است. اگر بناست هزینه‌های کشور از طریق مالیات به دست بیاید راهی جز تغییراتی در این سه بخش وجود ندارد. این درحالی است که تا سال گذشته حدود ۳۰ درصد از هزینه‌های دولت از طریق نظام مالیاتی تامین شده ولی نفت۴۰ درصد از آن را برعهده گرفته است. در کشورهای توسعه یافته چیزی بین ۸۰ تا ۹۰ درصد هزینه‌های دولت را درآمدهای مالیاتی تامین می‌کنمد.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به تحریم‌های آمریکا علیه ایران تصریح کرد: در این شرایط راه دیگری غیر از اینکه اقدام به دریافت مالیات شود وجود ندارد. به ویژه این مهم برای امسال و سال آینده ضروری‌تر از هر زمانی است.

شقاقی با اشاره به بخش‌های مختلف نظام مالیاتی کشور خاطرنشان ساخت: دولت هم اکنون در حال برخورد با فرار های مالیاتی و دشوار کردن آن است. ولی مساله معافیتهای مالیاتی همچون سالهای گذشته وجود دارد. پشت این معافیتها اغلب بده و بستانهایی خوابیده که روی صحنه مشخص نیست. در حال حاضر چیزی در حدود ۵۰ هزار میلیارد تومان معافیت مالیاتی در کشور وجود دارد. در ایران بخشهایی چون کشاورزی، واردات برخی کالاهای موردنیاز کشور، خدمات و تولیدات فرهنگی و بخش سلامت و بهداشت و درمان معافیت مالیاتی داشته‌اند. با این حال هنوز تحقیقات مستقلی صورت نگرفته که نتایج این معافیتها را در اقتصاد کشور بررسی کند. با این همه مشخص است که این بند و بستها به گسترش فساد یاری می‌رساند.

این کارشناس اقتصادی به اشاره به شرایط حساس فعلی کشور سازماندهی نظام معافیتها را از مسائل حساس امروز کشور نام برد و تاکید کرد: امسال مردم به معافیت هنرمندان حساس شده‌اند. این در شرایطی است که توده مردم ایران زیر فشار فقر قرار دارند و همین امر حساسیت‌ آنها را دو چندان کرده است. به هر روی برای اقشار فرودست ساده نیست که خود مالیات بدهند اما هنرمندانی با درآمدهای فراوان مالیات ندهند.

این کارشناس اقتصادی در پاسخ به سوالی درباره راهکاری که می‌توان در این باره به دولت ارائه داد گفت: من اگر به جای دولت بودم کلیه معافیتهای مالیاتی را لغو می‌کردم تا از این طریق شفافیت اقتصادی رشد کند. پس از اینکه مالیاتها اخذ شد سیاست‌های حمایتی در رابطه با بخش‌های حساس را در پیش می‌گرفتم. این امر سبب می‌شود علاوه بر شفاف سازی عملا حمایت هدفمند از طریق پرداخت تسهیلات ارزان یا کمکهای یارانه‌ای جایگزین سیستم فعلی شود.

او در رابطه با میزان معافیتهای مالیاتی در کشور گفت: برآوردها حاکی از این است که سالانه ۵۰ هزار میلیارد تومان در غالب معافیت مالیاتی در اقتصاد کشور جریان دارد. این رقم مانند یک رانت عمل می‌کند و این معافیت به شکل یک رانت در ایران توزیع می‌شود.

شقاقی گفت: به عنوان مثال کشاورزان از پرداخت مالیات معاف هستند، این در حالی است که حمایت از کشاورزان ضروری است اما این حمایت در ابعادی جز مالیات می تواند تبلور پیدا کند.

وی اضافه کرد:به نظر من بهتر است آنها مالیات خود را بدهند و بعدا در تهیه نهاده‌های کشاورزی یا تسهیلات ارزان‌تر و حتی قیمت بالاتر خرید تضمینی از آنها حمایت شود. باید توجه داشت عملا بیش از نیمی از معافیتهای مالیاتی نتیجه بده و بستان‌های پشت صحنه است و باید به جای این نحوه حمایت بی ثمر، حمایت هدفمند از بخش‌های ضروری صورت بگیرد.

او گفت: در ایران حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان سالانه فرار مالیاتی صورت می‌گیرد. از سوی دیگر دولت برای سال آینده در لایحه بودجه درآمد ۱۶۰ هزار میلیارد تومانی از مالیات را پیش‌بینی کرده است. همچنین پیش‌بینی می‌شود همین مقدار هم پایه‌های شناسایی نشده مالیاتی در کشور وجود دارد که همه اینها در کنار هم می‌توانند مشکلات دولت را برطرف کنند.

او تصریح کرد:‌ باید توجه داشت سالانه در ایران دو هزار و ۵۰۰ هزار میلیارد تومان تولید می‌شود که اگر آن را به دلار تبدیل کنیم به رقمی نزدیک ۴۲۰ میلیارد دلار می‌رسیم. اگر تنها ۱۵ درصد این رقم که رقم متعارف مالیات‌گیری در جهان است صورت بگیرد، سالانه ۶۰ میلیارد دلار مالیات ستانی خواهیم داشت که اگر دلار را تنها ۱۰ هزار تومانی پیش فرض بگیریم به رقم ۶۰۰ هزار میلیارد تومان خواهیم رسید که پایه واقعی مالیاتی در کشور است.

او خاطرنشان ساخت: با این همه مساله این است که کارگران ایران مالیات می‌دهند ولی غالبا سرمایه‌داران و ثروتمندان هستند که یا معاف می‌شوند و یا از پرداخت مالیات فرار می‌کنند.مالیات بر عایدی سرمایه ؛ واحدهای مسکونی خالی، معاملات سفته بازانه و ... همگی اقداماتی است که لازم است برای افزایش درآمدهای مالیاتی مورد توجه قرار گیرد اما باید توجه داشت فشار مالیاتی اگر با اصلاح بنیان های اقتصادی همراه باشد ثمره شیرینی خواهد داشت. /خبرآنلاین