«پسماندسوزی» دودی که به چشم نمی‌آید؟

تیتر20- «پسماندسوزی» موضوعی است که در قوانین زیست‌محیطی مانند «قانون هوای پاک» و «قانون مدیریت پسماند» به آن اشاره و این فعالیت ممنوع و تخلف اعلام شده است اما به گفته رییس اداره حفاظت محیط زیست انسانی استان تهران پسماندسوزی‌ خود گویای این است که نهادها وظیفه خود را به‌درستی انجام نمی‌دهند.

به گفته فاطمه اکبرپور بر اساس ماده ۳۰ «آیین نامه اجرایی قانون مدیریت پسماندها» پسماندسوزی در محیط‌های باز ممنوع است، با این حال این ماده زیاد کارگشا نیست زیرا ضمانت اجرایی ندارد و در آن مشخص نشده است که برای فردی که تخلف کند چه مجازاتی در نظر گرفته شده‌ است.

او اضافه می‌کند: در «قانون هوای پاک» به موضوع پسماندسوزی کامل‌تر پرداخته شده و در ماده ۲۰ این قانون آمده‌ است که « انباشت پسماندهای بیمارستانی و صنعتی در معابر عمومی و فضای باز یا سوزاندن آنها و انباشتن پسماندهای خانگی و ساختمانی در معابر عمومی و فضای باز خارج از مکان‌های تعیین‌ شده توسط شهرداری‌ها و دهیاری‌ها یا سوزاندن آن‌ها همچنین سوزاندن بقایای گیاهی اراضی زراعی پس از برداشت محصول ممنوع بوده و متخلف حسب مورد به جزای نقدی درجه شش موضوع ماده ۱۹ «قانون مجازات اسلامی محکوم می‌شود».

اکبرپور به متولیان مدیریت پسماندها در قالب «قانون مدیریت پسماندها» اشاره و اظهارمی‌کند: مقابله با پسماندسوزی یکی از مراحل مدیریت اجرایی پسماند و متولی آن هم مشخص است. طبق ماده ۷ قانون مدیریت پسماند « مدیریت اجرایی کلیه پسماندها غیر از صنعتی و ویژه در شهرها و روستاها و حریم آنها به عهده شهرداری‌ها و دهیاری‌ها و در خارج از حوزه و وظایف شهرداری‌ها و ‌دهیاری‌ها به عهده بخشداری‌ها است.»

او تصریح می‌کند: تعاریف پسماند در «قانون هوای پاک» به «قانون مدیریت پسماندها» ارجاع داده شده است یعنی متولیان اجرایی پسماندها بایستی با پسماندسوزی مقابله کنند.

آیا متولیان به وظیفه خود در حوزه مقابله با پسماندسوزی به‌خوبی عمل می‌کنند؟

به گفته اکبرپور تداوم پسماندسوزی‌ نشاندهنده آن است که کسی وظیفه خود را به‌درستی انجام نمی‌دهد و این وضعیت همیشه وجود داشته است اما در شرایط آلودگی هوا بیشتر به چشم می‌آید و محل سوال قرار می‌گیرد.

او به نقش سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان ناظر بر حسن اجرای قانون‌های هوای پاک و مدیریت پسماندها اشاره می‌کند و می‌گوید: این سازمان باید مشخص کند نهادهایی که وظایف اجرایی برای آن‌ها تعیین شده است کار خود را درست انجام می‌دهند یا خیر؟

رییس اداره حفاظت محیط زیست انسانی استان تهران تاکید می‌کند: پسماندسوزی‌ خود گویای این است که نهادها وظیفه خود را به‌درستی انجام نمی‌دهند و این وضعیت همیشه وجود دارد اما در شرایط آلودگی هوا بیشتر به چشم می‌آید و محل سوال قرار می‌گیرد.

اکبرپور می‌افزاید: بعضی از دستگاه‌های اجرایی وظایف قانونی خود را نمی‌دانند و برخی نیز مانند بخشداری‌ها که در قانون وظیفه اجرایی برای آن‌ها تعریف شده‌است تجهیزات مدیریت پسماند را در دسترس ندارند. تعدادی از دستگاه‌های اجرایی نیز موضوع پسماندسوزی را در اولویت برنامه‌ها و کارهای خود قرار نداده‌اند و شاید مدیریت اجرایی پسماندها در اولویت کاری برخی شهرداران نباشد.

به گفته رییس اداره حفاظت محیط زیست انسانی استان تهران باید با ارایه آموزش‌های همگانی مردم با مضرات پسماندسوزی آشنا شوند و متولیان جدی‌تر به مقابله با این مشکل بپردازند.

اکبرپور با اشاره به اینکه برخی از دستگاه‌های اجرایی هنوز با وظایفی که در قانون برای آنها تعیین شده‌است آشنایی ندارند،می‌گوید: یک برداشت غلط وجود دارد و زمانی‌که اسم پسماند می‌آید همه نگاه‌ها متوجه سازمان حفاظت محیط زیست می‌شود.

وی می‌افزاید: درست است که موضوع کنترل آلودگی یک موضوع پیشگیری‌ است و سازمان محیط زیست برای حفاظت از محیط زیست است اما وظیفه‌ای که در قانون برای آن تعیین شده است به عنوان «دستگاه نظارتی» است یعنی وظیفه عملیات اجرایی بر دوش این سازمان گذاشته نشده است.
 
اکبرپور ادامه می‌دهد: در شرایط فعلی که با مشکل آلودگی هوا مواجه هستیم سازمان حفاظت محیط زیست برای رسیدگی به موضوع پسماندسوزی مراجعه می‌کنیم اما چون وظیفه اجرایی نداریم، ابزار و تجهیزات مقابله با آن برای ما در نظر گرفته نشده است.

وی تصریح می‌کند: وظایف و تجهیزات جهت مقابله با پسماندسوزی برای سازمان حفاظت محیط زیست در نظر گرفته نشده‌ است تا این سازمان بتواند به این موضوع وارد شود و اقدام کند، اما تجربه ثابت کرده است که زمانی هم که این سازمان برای مقابله با پسماندسوزی اقدام می کند ممکن است مشکلاتی به لحاظ جسمی از جمله سوختگی برای کارکنان این سازمان به وجود آید اما وقتی به مرجع قضایی مراجعه می‌کنیم گفته می‌شود «شما دستگاه نظارتی هستید و نقش عملیاتی نداشته‌اید تا برای اطفای حریق اقدام کنید.»
 
اکبرپور پایان می‌گوید:‌ به این دلیل که اسم ما سازمان حفاظت محیط زیست است حتی وظایفی را که برای ما تعیین نشده است اجرا می‌کنیم تا مشکل را حل کنیم و سعی می‌کنیم در حد توان خود مصوبات تعیین شده در جلسات تصمیم‌گیری را اجرا کنیم./ایسنا