به مناسبت روز ملی صنعت و معدن

برخی مشکلات و چالش‌های صنعت عبارتند از رکود اقتصادی، نوسانات نرخ ارز، کمبود نقدینگی، تورم، مشکلات و موانع واردات و صادرات، مشکلات مربوط به دریافت و باز پرداخت تسهیلات و وام‌های تولی، استهلاک ماشین آلات، شرایط متغیر آب و هوایی و کمبود زیر ساخت‌های کشاورزی، کمبود آب و خشکسالی، بالاتر بودن قیمت مواد اولیه نسبت به قیمت خریدهای تضمینی، قیمت‌گذاری اجباری و مشکلات مربوط به بنگاه‌های کوچک و زودبازده.

در راستای سیاست‌های تبیین شده در سال ۹۸ مبنی بر تمرکز بر رونق تولید، رهبر معظم انقلاب امسال را سال جهش تولید نام‌گذاری کردند. موضوعی که سال‌هاست سیاست‌گذاران در کشور بر توسعه هر چه بیشتر آن تاکید و تمرکز کرده‌اند چرا که لازمه اصلی رونق و رشد اقتصادی در کشور رشد تولید است و تاکید مکرر مقام معظم رهبری بر این موضوع حاکی از اهمیت یک حرکت ملی همه جانبه در این راستا به‌ویژه در شرایط حساس اقتصادی کشور است.

اما تحقق یک جهش قابل توجه در تولید کشور قطعا مستلزم فراهم شدن ملزومات و بسترهایی است که باید مسئولین نهادهای مختلف و سیاست‌گذاران بر آن اهتمام ورزند و البته ضروری است تا بر رفع موانع و چالش‌هایی که سال‌هاست سد راه تولید در کشور است یک بازنگری و برنامه‌ریزی جدی و اساسی داشته باشند.
تامین سرمایه در گردش بنگاه‌های تولیدی همواره یکی از بنیادی‌ترین نیازهای تولید بوده و هست. موضوعی که به‌ویژه در شرایط سخت و حساس فعلی که بشدت تولیدکنندگان را تحت فشار قرار داده باید در اولویت برنامه‌های دولت قرار گیرد.

اعطای تسهیلات بانکی به بنگاه‌های اقتصادی طبق یک برنامه مشخص و عملیاتی لازمه کمک به چرخه تولید و جلوگیری از رکود یا تعطیلی بسیاری از واحدهای تولیدی و به‌ویژه کمک به تولیدکنندگانی است که با برنامه، هدف و ایده‌های نو و عملیاتی وارد عرصه تولید شده‌اند و یا پژوهشگران و شرکت‌های دانش بنیان که طرح‌های عملیاتی و نوآورانه مورد نیاز کشور را مایلند به عرصه تولید وارد کنند.

استفاده از حداکثر ظرفیت صندوق‌های سرمایه‌گذاری برای طرح‌ها و پروژه‌های تولیدی از ابزارهای مهم تامین سرمایه تولید است که باید پویایی کافی به این عرصه سرمایه‌گذای تزریق شود.

جهش تولید یعنی یک کار عملیاتی در یک زمان کوتاه که اتفاقی بزرگ را رقم می‌زند. بنابراین نیاز به یک طرح دقیق، علمی و کارشناسی شده و برنامه‌ریزی عملیاتی و توجه به بخش‌هایی خاص دارد که قبلا کمتر مورد توجه قرار می‌گرفته.

آمارهای منتشرشده از وضعیت شاخص‌های صنعتی نشان از عقبگرد بخش صنعت در یک‌سال اخیر دارد. تازه‌ترین گزارش مرکز آمار از رشد اقتصادی در پایان سال گذشته از رشد منفی ۶/ ۹درصدی بخش صنعت حکایت دارد.

بر اساس آمار حساب‌های ملی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، ارزش ‌افزوده بخش صنعت به قیمت جاری از رقم ۲۵۷۰۵۳ میلیارد ریال در سال ۱۳۸۳ به رقم ۱۸۳۷۱۷۴ میلیارد ریال در سال ۱۳۹۶ بالغ شده است که نرخ رشد سالانه آن در حدود ۳/ ۱۶ درصد بوده است.

فعالیت‌های بخش صنعت در اقتصاد کشور نقش مهمی در ایجاد ارزش ‌افزوده و اشتغال‌زایی ایفا می‌کند.

توسعه صادرات کالا‌های غیرنفتی، افزایش حجم و تنوع محصولات صادراتی به بازار کشور‌های هدف، توانمندسازی و توسعه بنگاه‌های خرد، کوچک و متوسط از مهمترین راهبردهایی است که برای توسعه بخش صنعت و متعاقبا توسعه اقتصادی کشور توصیه می‌شود.

تقویت ساخت داخل و تولید قطعات وارداتی با تکیه بر توانمندی نیرو‌های مستعد و پرتلاش داخلی، از دیگر ملزوماتی است که برای رسیدن به یک خودکفایی ملی و جهش در بخش صنعت و تولید کشور باید به آن توجه شود.

پیشرفت پر سرعت دانش و تکنولوژی در ایران و دستیابی به فناوری‌های نوین از واقعیت‌های غیر قابل انکاری است که کشور ما و دانشمندان ایرانی در دنیا گوی سبقت را از بسیاری از کشورها ربوده اند و امروزه شاهد نفوذ پرقدرت این دانش و فناوری در تمام حوزه‌های صنعت و به‌ویژه صنعت غذای کشور هستیم. استفاده از فناوری‌های نانو در صنایع غذایی از پیشرفت‌هایی است که در سال‌های اخیر شاهد آن هستیم و همچنان در حال رشد و گسترش است.

صنایع تبدیلی در سال‌های پس از انقلاب رشد و توسعه چشگیری داشته است. توان مهندسان و نخبگان ایرانی در طراحی و ساخت بسیاری ماشین آلات از دیگر دستاوردهای میهن عزیزمان در طول این سال‌هاست. در حالی که پیش از انقلاب اغلب مواد اولیه، محصولات غذایی و ماشین آلات و مواد و تجیزات بسته‌بندی وارداتی بود امروزه در تولید و دستیابی به بسیاری از این مواد و تجیزات به خودکفایی رسیده‌ایم و کمتر نیاز به واردات داریم.

محصولات با کیفیت کشورمان امروز در بازار بسیاری از کشورهای جهان می‌درخشد و در زمینه صادرات رشد چشگیر و قابل ملاحظه‌ای داشته‌ایم و این نشانه رشد کیفیت و مطابقت محصولات ایرانی با استانداردهای جهانی است.

قطعا اغلب تولیدکنندگان در طول سال‌های تحریم در زمینه تامین مواد اولیه از بسیاری از کشورها دچار مشکلات عدیده‌ای بوده‌اند ضمن اینکه نوسانات نرخ ارز نیز دشواری‌هایی را در زمینه تولید و واردات ایجاد کرد.

برای اینکه فعالان اقتصادی بتوانند نسبت به ورود به فضای کسب‌وکار و انجام سرمایه‌گذاری ترغیب شده و برای آن برنامه‌ریزی نمایند ثبات ارزی یکی از مسائل مهم و تعیین کننده است. به‌علاوه عدم امکان پیش‌بینی وضعیت ارزی نیز می‌تواند امنیت سرمایه‌گذاران را تهدید کند.

اما از نکات مثبت و قابل اتکای کشورمان که می‌تواند به اهرمی برای پیشرفت و توسعه کشور در همه ابعاد تبدیل شود پیشرفت‌هایی است که حوزه علم و فناوری صورت گرفته است. سرعت پیشرفت علمی در ایران براساس گزارش محافل علمی بین‌‌المللی، ۱۱ برابر سرعت متوسط رشد علم در جهان است. این عدد نشان می‌دهد که ایران با چه سرعت بالایی در حال کم‌کردن فاصله خود نسبت به کشورهای پیش‌رفته جهان بوده و با این سرعت می‌تواند روزی از تمامی‌ کشورها در عرصه تولید علم جلو نبرند. اکنون ایران در جایگاه دوازدهم علم جهان قرار دارد.

دستاوردهای ارزشمند در حوزه نانو، لیزر و … از دیگر آثار پیشرفت‌های علمی و فناوری ایران بعد از انقلاب است. علم نانو تحولات بزرگی را در جهان ایجاد کرده و در ایران این نوع علم از جایگاه و موقعیت خوبی برخوردار شده است. با توجه به حوزه‌های کاربرد نانو از قبیل تولید و انباشت دارو، تشخیص بیماری‌ها، سم‌زدایی از آب، افزایش بهره‌‌وری در کشاورزی، انباشت و نگهداری محصولات کشاورزی و مواد غذایی، کنترل آفات و سالم‌سازی هوا، در آینده آثار این دستاوردها در زندگی مردم قابل لمس خواهد بود. ایران اکنون رتبه ۱۲ جهانی را در حوزه نانو دارد.

با پیشرفت‌هایی که با سرعت چشمگیر در زمینه دانش و فناوری‌های نوین در حال انجام است پیش‌بینی می‌شود به زودی کشور ما به یکی از قطب‌های صنعتی و علمی دنیا تبدیل شود. حضور هر چه پر رنگ نخبگان و دانشمندان و دانش پژوهان در مدیریت، طرخ ریزی و برنامه‌ریزی سیاست‌های اقتصادی و صنعتی به رشد و پیشرفت هر چه بیشتر کشورمان و نزدیک‌تر شدن به افق روشن شکوفایی اقتصادی و درخشش میهن عزیزمان بر قله‌های افتخار کمک خواهد کرد.

اعطای تسهیلات بانکی به بنگاه‌های اقتصادی طبق یک برنامه مشخص و عملیاتی لازمه کمک به چرخه تولید و جلوگیری از رکود یا تعطیلی بسیاری از واحدهای تولیدی و به‌ویژه کمک به تولیدکنندگانی است که با برنامه، هدف و ایده‌های نو و عملیاتی وارد عرصه تولید شده‌اند و یا پژوهشگران و شرکت‌های دانش بنیان که طرح‌های عملیاتی و نوآورانه مورد نیاز کشور را مایلند به عرصه تولید وارد کنند.

همچنین دولت باید با برداشتن موانع صادراتی و کمک به رونق تولید کالاهای صادرات محور و کالاهایی که کشور در تولید آنها مزیت نسبی دارد و عدم وضع قوانین پیش‌بینی نشده و آنی به گسترش صادرات به‌ویژه صادرات غیرنفتی در کشور در سال آینده به طور جدی کمک کند.

در شرایط فعلی باید زمینه فعالیت بخش خصوصی را فراهم کرد اما در کنار آن نیز باید از اقشار ضعیف جامعه حمایتی مستقیم ‌شود.

اما نکته بسیار مهم و اساسی که باید بیش از هر زمان به آن توجه شود حمایت از کارآفرینان و جهادگران عرصه تولید و صنعت کشور است که سال‌هاست علیرغم همه فشارها، چالش‌ها و ناملایمات با اراده و تدبیر و همت والا و نبوغ و تعهدی مثال زدنی چرخ تولید کشور را با دستان توانمند خود چرخانده‌اند و با ایجاد اشتغال به چرخه اقتصادی کشور کمک شایان توجهی کردند. قطعا حمایت هر چه بیشتر از این کارآفرینان و کمک به بخش خصوصی و برداشتن موانع حرکتی این بخش می‌تواند منجر به یک جهش قابل توجه در تولید و تحقق هر چه بیشتر اهداف سیاست‌های اقتصاد مقاومتی شود.

رییس هیات مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت جوانان تهران*