عبور صنعت پوشاک از بحران

تیتر20- صنعت پوشاک و دیگر صنایع وابسته به واردات در 2سال اخیر برای تامین مواداولیه با محدودیت‌های بسیاری مواجه بوده‌اند که این محدودیت‌ها هزینه‌های تولید را برای آنها چندبرابر کرده است. این درحالی است که تورم و کاهش قدرت خرید، بازار بیشتر صنایع و در حقیقت کل اقتصاد کشور را کوچک‌تر کرده و کمتر می‌توان راهی برای جبران هزینه‌های رو به رشد تولید یافت.

صنعت پوشاک بعد از سال‌ها واردات بی‌رویه و قاچاق گسترده، با ممنوعیت واردات و اجرای طرح جمع‌آوری پوشاک فاقد شناسه به‌منظور مبارزه با پوشاک قاچاق، می‌رفت نفسی بکشد و جانی تازه بگیرد که کرونا با کاهش تقاضا از یک سو و افزایش دوباره نرخ ارز و گرانی‌های پیامد آن از سوی دیگر بار دیگر عرصه را بر تولیدکنندگان تنگ کرد.‌ با این‌حال صنعت پوشاک ازجمله صنایعی بود که می‌توانست تهدید کرونا را به فرصت تبدیل کند و اعتماد مصرف‌کنندگان را به‌دست آورد، اما وابستگی صنایع بالادستی این صنعت، ازجمله صنعت نساجی به واردات، دست و پای صنعت تولید پوشاک را بسته است.
شرایط بازار خوب نیست

شیوع کرونا درست در زمانی که بازار پوشاک خود را برای بهترین فصل فروش آماده می‌کرد، بسیاری از فروشندگان و تولیدکنندگان لباس را با زیان بسیار سنگینی مواجه کرد و تداوم شرایط قرنطینه، لغو مراسم و مهمانی‌ها و حتی رفت‌وآمدهای خانوادگی، فروش پوشاک را ماه‌ها پس از شروع بحران کرونا همچنان در پایین‌ترین سطح نگه‌داشته و گرانی مواد اولیه تولید نیز مزید بر علت شده که این صنعت حال و روز خوبی نداشته باشد. عضو هیأت‌مدیره اتحادیه تولیدکنندگان و فروشندگان پوشاک درباره شرایط کنونی بازار پوشاک می‌گوید: بازار پوشاک تحت‌تأثیر دو مؤلفه است؛ یکی افت تقاضا که از گذشته شکل گرفته و همچنان ادامه دارد و دوم مشکل تامین مواد اولیه‌ای که برای ادامه تولید نیاز داریم. مجید افتخاری با اشاره به حذف بسیاری از سفارش‌های تولید با توجه به تعطیلی مدارس می‌افزاید: امسال بیشتر مدارس با توجه به شیوع کرونا و غیرحضوری بودن کلاس‌های درس، لباس فرم جدید برای دانش‌آموزان نداشتند و تنها بعضی از مدارس خاص لباس فرم سفارش دادند، به همین دلیل تولیدکنندگانی که در زمینه دوخت لباس مدارس فعالیت داشتند دچار مشکل شدند و سفارش‌های تعدادی از آنها به قدری افت کرده که با بیکاری مواجه شده‌اند.
گرانی شدید مواداولیه

بیش از 80درصد از مواد اولیه تولید پوشاک در کشور وارداتی است، حتی نخ؛ چرا که ایران در زمینه تولید پنبه نیز مشکلات بسیاری دارد. در ماه‌های اخیر بسته بودن مرزها و نبود امکان سفر تجار به کشورهای آسیای شرقی و ترکیه که تامین‌کننده عمده مواد اولیه صنعت پوشاک کشور است، تولیدکنندگان را علاوه بر گرانی با کمبود اقلام مصرفی هم روبه‌رو کرده است. طی 3‌ماه اخیر قیمت مواداولیه تولید پوشاک از پارچه تا نخ و دیگر اقلام با جهش شدیدی مواجه بوده است. به گفته تولیدکنندگان از اوایل خرداد قیمت پارچه تریکو از کیلویی ۶۵ هزارتومان به ۱۴۰ هزارتومان رسیده، قیمت نخ که تا 2‌ماه قبل ۲هزارتومان بود به ۱۳ هزار و ۵۰۰ تومان افزایش یافته، روغن چرخ خیاطی از ۵ هزارتومان به ۲۵ هزار تومان رسیده و چرخ خیاطی که تا قبل از عید قیمت آن ۳میلیون و ۵۰۰ هزارتومان بود امروز در بازار ۱۴میلیون تومان فروخته می‌شود. عضو هیأت‌مدیره اتحادیه تولیدکنندگان و فروشندگان پوشاک درخصوص افزایش قیمت مواداولیه این صنعت می‌گوید: مهم‌ترین نیاز صنعت پوشاک پارچه است که به‌صورت محصول نهایی و کامل وارد می‌شود یا تولیدات نساجی داخل کشور است که در این صورت نیز نخ، پنبه یا الیاف مصنوعی آن وارداتی است. در هردو صورت این واردات کاملا تابع نرخ ارز است و در ماه‌های اخیر با افزایش قیمت ارز بسیار گران شده است. افتخاری با اشاره به ضرورت مدیریت و برنامه‌ریزی در زمینه تامین و دسترسی آسان‌تر تولیدکنندگان به مواد اولیه ادامه می‌دهد: درحال حاضر شرایط به‌گونه‌ای است که تولیدکننده مواد اولیه مورد نیاز خود را پیدا نمی‌کند و تولید خود را با «آنچه می‌تواند به‌دست آورد» انجام می‌دهد. چنین تولیداتی ممکن است در کوتاه‌مدت به‌دلیل خالی شدن بازار از اجناس بهتر و باکیفیت‌تر، فروش برود اما در آینده مشکل‌ساز خواهد بود.
تبدیل تهدید کرونا به فرصت

شیوع کرونا و افت بسیار شدید تقاضا در بازار پوشاک، تولید‌کنندگان بسیاری را تا مرز ورشکستگی برد و تعدادی را به تعطیلی کشاند، اما از سوی دیگر نیاز شدید کشور به‌ویژه کادر درمانی به اقلام و منسوجات حفاظتی، این فرصت را در اختیار تعدادی از تولیدکنندگان که شرایط بهتری از لحاظ تجهیزات داشتند قرار داد که با تولید گسترده این اقلام درکنار کمک به بخش بهداشت و درمان کشور، شرایط خود را نیز بهبود بخشند. حجم و کیفیت ماسک و گان بهداشتی تولیدی در حدی بود که به گفته فعالان این صنعت می‌توانست در شرایط نیاز شدید کشورهای دیگر به این اقلام، منبع بسیار خوبی از درآمد ارزی باشد؛ ظرفیتی که البته مورد استفاده قرار نگرفت و در سایه نبود حمایت دولت در زمینه بازاریابی و صادرات از دست رفت. با این حال تولیدکنندگانی که به این سمت و سو رفتند را می‌توان برندگان بحران کرونا در حوزه پوشاک دانست.
چشم‌انداز روشن صنعت پوشاک

افتخاری با اشاره به تأثیر متفاوت شرایط ناشی از کرونا بر بخش تولید پوشاک می‌گوید: هم‌اکنون در بخش‌هایی از صنعت پوشاک مانند لباس عروس تولید تقریبا صفر است، بعضی از بخش‌ها با حداقل تولید به فعالیت ادامه می‌دهند و در همین حال کارخانه‌هایی داریم که با توانی فراتر از ظرفیت اسمی خود در حال فعالیت هستند. وی ادامه می‌دهد: به‌دلیل تفاوت‌های موجود در سطح فعالیت واحدهای تولیدی اعداد و ارقام دادن در دوره کرونا بسیار مشکل است و نمی‌توان با صراحت گفت که این بخش چند درصد سود کرده و چه میزان زیان دیده است. این عضو هیأت‌مدیره اتحادیه تولیدکنندگان و فروشندگان پوشاک، چشم‌انداز آینده صنعت پوشاک کشور را مثبت ارزیابی می‌کند و معتقد است در شرایطی که دنیا به سمت زندگی با کرونا می‌رود، بخش‌های تولیدی باید بتوانند خود را با شرایط موجود وفق دهند و دور از انتظار نیست که در ماه‌های آینده صنعت تولید پوشاک تا 70درصد به شرایط پیش از کرونا بازگردد. به گفته افتخاری تقاضا در بازار پوشاک رو به افزایش است و گرچه هنوز نمی‌توان با قطعیت آماری در این خصوص ارائه داد اما به‌نظر می‌رسد، صنعت پوشاک می‌رود تا بحران کرونا را پشت سر بگذارد.
نبود حمایت از صنعت پوشاک

در کنار وابستگی بالای صنعت نساجی کشور به واردات، فعال نبودن برخی صنایع بالادستی تولید پوشاک به‌طور مثال کارخانه‌های تولید زیپ، لایی، دکمه و نخ، بزرگ‌ترین ضربه به تولید پوشاک در کشور ارزیابی می‌شود؛ عاملی که باعث می‌شود این صنعت با وجود توانمندی بالا در حوزه طراحی و تولید در رقابت با تولیدات خارجی میدان را به رقبا واگذار کند. این درحالی است که به باور بسیاری از کارشناسان ارزآوری این صنعت نه‌تنها نیاز به تکنولوژی پیچیده‌ای ندارد بلکه می‌تواند جایگزینی برای کسری درآمدهای نفتی کشور باشد. مزیت رونق صنعت پوشاک را می‌توان از منظر دیگری نیز مورد توجه قرار داد. بررسی‌ها نشان داده است برای اشتغال یک نفر در صنعت بیش از 360میلیون تومان هزینه لازم است، اما در صنعت پوشاک و نساجی به گفته کارشناسان این حوزه تنها با 90میلیون تومان می‌توان اشتغال ایجاد کرد. با این حال نبود حمایت مفید و پایدار از صنعت پوشاک همواره یکی از عوامل رکود این صنعت عنوان شده و مورد انتقاد فعالان این عرصه قرار گرفته است. رونق صنعت پوشاک فرصتی برای توسعه صادرات و ایجاد اشتغال است که از دست می‌رود./همشهری