بازگشت بانک ها به اصل خویش!

تیتر20 - افزایش کارمزد خدمات بانکی به معنای واقعی‌تر شدن درآمدهای بانک‌هاست. بانک‌ها تاکنون هزینه ارائه این خدمات را از مواضعی دیگر تامین می‌کردند و امروز در شرایطی که جامعه ایرانی درک کامل‌تری نسبت به انواع خدمات بانکی به‌ویژه خدمات غیرحضوری پیدا کرده فرصت مناسبی است تا بانک‌ها هزینه خدمات را نه از منابع غیرمرتبط که از دریافت‌کنندگان این خدمات اخذ کنند. حاصل این تغییر می‌تواند ارزان شدن تسهیلات بانکی، افزایش تولید و اشتغال و کاهش تورم باشد. 

بنابر اعلام بانک مرکزی رقم کارمزد خدمات بانکی از ابتدای ماه آینده افزایش می‌یابد و به برخی خدمات هم که پیش از این رایگان انجام می‌شد، کارمزد اختصاص پیدا می‌کند. نخستین پیام این خبر گران شدن خدمات بانکی است. در روزهایی که کشور تورم افسارگسیخته‌ای را تجربه می‌کند، بالا رفتن نرخ خدمات بانکی هم می‌تواند تابعی از شرایط موجود قلمداد شود به ویژه که آخرین تغییرات مربوط به کارمزد خدمات بانکی به 10 سال پیش برمی‌گردد و تغییر ناگهانی کارمزدها این پرسش را به ذهن متبادر می‌کند که اگر این افزایش لازم بود چرا در این سال‌ها بانک مرکزی دست به اعمال آن نزده است و امروز در شرایطی که شواهد حکایت از کاهش درآمدهای کشور دارد بانک مرکزی به صرافت افتاده تا درآمدهای غیرمشاع بانک‌ها را که از محل کارمزدها تامین می‌شود، بالا ببرد؟ 

با این حال در کنار این ابهامات، واقعیت‌هایی هم وجود دارد که پرداختن به آنها در این مجال خالی از لطف نیست؛ در واقع درآمد غیرمشاع بانک‌ها در ایران کمتر از متوسط جهانی است به عبارت دیگر ایرانی‌ها برای دریافت خدمات بانکی نسبت به دیگر نقاط دنیا و حتی کشورهای همسایه خود هزینه کمتری را می‌دهند  و در کل از پرداخت هزینه برای دریافت خدمات بانکی استقبال نمی‌کنند، با این حال اگر جامعه ایرانی بداند افزایش کارمزد خدمات بانکی هر چند به معنای کمتر شدن موجودی حساب آنهاست اما در این تغییر پتانسیل‌هایی برای بهره‌مندی بیشتر از خدمات بانکی نهفته، هم با آسودگی بیشتر با این تغییر رو‌به‌رو می‌شوند و هم اجرایی شدن این پتانسیل‌ها را در برابر افزایش کارمزدها از سیستم بانکی مطالبه می‌کند. 

همچنین در یک دهه گذشته کیفیت و کمیت خدمات بانکی که مردم از بانک‌ها دریافت کرده‌اند دگرگون شده است، در این سال‌ها ابزار استفاده از خدمات بانکی غیرحضوری همچون عابربانک‌ها، پوزها، اینترنت بانک، موبایل بانک و... توسعه چشمگیری پیدا کرده در کنار اینها فین‌تک‌ها و پی‌اس‌پی‌ها بستر استفاده از خدمات غیرحضوری بانکی را گسترش داده‌اند، همه اینها به معنای افزایش خدمات بانکی است که ارائه آنها به یقین هزینه‌هایی برای سیستم بانکی کشور در پی داشته است بانک‌ها برای ارائه این خدمات و حفظ امنیت فضای آن نیاز به تجهیزاتی و امکاناتی داشتند که به دلیل صفر بودن و یا پایین بودن رقم کارمزد خدمات بانکی این هزینه را از محل‌ درآمدهای دیگر بانک تامین می‌کردند و امروز افزایش کارمزد خدمات به معنای پایین آمدن نرخ شماری دیگر از خدماتی است که تاکنون گران بوده است. 

محمدمهدی رئیس‌زاده، مشاور کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق ایران بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی در این باره به تیتر20 توضیح می‌دهد: «در یک دهه گذشته میزان آشنایی مردم با ابزار الکترونیکی بانکی رشد چشمگیری داشته و هر روز بیش از پیش به این ابزار روی می‌آورند، به عبارت ساده‌تر در طول این بازه زمانی فرهنگ استفاده از این ابزار در میان مردم جا افتاده است.»

وی می‌افزاید: «از سویی دیگر بانک، واسطه وجوه است و درآمد اصلی آن باید از ارائه خدماتی حاصل شود که به مشتریان می دهد در حالی که در ایران بانک‌ها یا از محل بنگاه‌داری و یا از محل سود تسهیلات درآمدزایی می‌کنند. در نتیجه افزایش نرخ کارمزد خدمات بانکی به این معناست که بانک‌ها با پرداختن به کارکرد اصلی خود و ارائه خدمات بانکی درآمدزایی می‌کنند و در نتیجه این امکان را به‌دست می‌آورند که از درآمدهای حاصل از سود تسهیلات و دیگر منابع غیرمرتبط بکاهند، حاصل این تغییر کاهش نرخ سود تسهیلات بانکی است.»

 

او اضافه می‌کند: «با کاهش سود تسهیلات، هزینه تولید برای فعالان اقتصادی از جمله تولیدکنندگان دریافت‌کننده این تسهیلات پایین می‌آید، تولید و اشتغال ایجاد می‌شود و تورم کاهش پیدا می‌کند. بنابراین با افزایش کارمزد خدمات بانکی به تدریج این مطالبه از بانک‌ها به وجود می‌آید که نرخ سود تسهیلات آنها کم شود و از بانک مرکزی انتظار می‌رود نرخ تورم را کاهش دهد.» 

رئیس‌زاده ادامه می‌دهد: «در این یک دهه به خدمات بانکی غیرحضوری در ایران هزینه‌ای اختصاص نیافت و یا این خدمات با هزینه‌ای پایین‌تر از میزان واقعی ارائه شد تا مردم به استفاده از این خدمات رو بیاورند و مزایای آن را دریابند و از میزان اصطکاکی که نسبت به پرداخت کارمزد خدمات بانکی دارند، کم شود.» 

مشاور کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق ایران در پایان خاطرنشان می‌کند: «امروز در اواسط سال 1399 مردم دیگر به امتیازات پرداخت با ابزار غیرنقدی و دریافت خدمات بانکی به صورت غیرحضوری پی برده‌اند و به ویژه شیوع ویروس کرونا هم سبب شد تا کارکرد این ابزار بیش از پیش نمایان شود، به عبارت دیگر جامعه ایرانی به این تاخیر 10ساله نیاز داشت تا جایگاه این ابزار را درک کند و بانک‌ها هم در این سال‌ها هزینه ارائه این خدمات را از محل‌های درآمدهای مشاع جبران می‌کردند.»