بانک ملی ایران، سردمدار تسهیلات قرض الحسنه در شبکه بانکی

 قرض ‏الحسنه يكي از ابزارهاي اخلاقي است كه خداوند با آن، هم از مشكلات نيازمندان گره‏گشايي مي‏كند و هم قرض‏دهنده را از فضيلت‏ها و نعمت‏هاي بسياري بهره‏مند مي‏گرداند. افزون بر اين، بر اساس اموزه های دینی قرض ‏الحسنه را مي ‏توان عاملي براي تهذيب رواني و تربيت روحي برشمرد؛ اما باید توجه داشت که سنت قرض الحسنه یکی از محاسن اخلاقی است که علاوه بر نظام اخلاقی و اجتماعی، تاثیرات مهمی نیز در نظام اقتصادی جامعه بر جای می گذارد. 

از منظر دیدگاه اقتصاد اسلامی که ارکان مهم دیگری نظیر بانکداری و تامین مالی اسلامی بر این اساس بنا نهاده شده اند، قرض الحسنه یکی از شیوه های تامین مالی در اقتصاد جامعه است که مكتب اقتصادی اسلام با تحريم ربا، این شیوه را برای افرادی که توانايی پرداخت سود را ندارند در نظر گرفته است که سایر آحاد برخوردار در جامعه، با در نظر گرفتن پاداش معنوی قرض الحسنه، داوطلبانه اقدام به انجام آن می کنند. بنابراين با رواج آن و گسترش اجزای آن عملا نابرابری های زیاد درآمدی می تواند محو و از بین برود. 

از این رو می توان گفت نظام اقتصادی اسلام، قرض الحسنه را به عنوان يكی از شیوه ها و ابزارهای مؤثر برای کاهش نابرابری توزیع درآمد در نظر گرفته است که با برقراری جريان پول از طبقات ثروتمند به سمت طبقات کم درآمد و ايجاد زمینه تغییر الگوی تولید، افزایش اشتغال و تأمین نیازهای ضروری طبقات مزبور میتواند در جهت تثبیت درآمدها بین عموم و عدم تمرکز ثروت نقش فعالی داشته باشد.

بر این اساس می توان گفت با توجه به اینکه هدف اصلی بانک داری اسلامی ایجاد یک نظام و سیستم توزیع عادلانه ی اعتبارات است. به ویژه برای آنهایی که دارای تمکن و استطاعت مالی نبوده، و همچنین  برای افرادی که دارای فکر، اندیشه و توان کار و فعالیت زیاد هستند نیز، باید امکانات و منابع لازم را فراهم آورد. تسهیلات «قرض الحسنه» با تمرکز بر روی متغیرهای مختلف اقتصادی، به ویژه متغیرهای پولی، بر تابع مصرف و تابع توزیع درآمد تاثیر می گذارند.

 

از منظر دیگر، به جهت نیل به توسعه ی اقتصادی و ایجاد رفاه در جامعه، نظام بانکی می بایست تسهیلات مورد نیاز بخش های مختلف اقتصادی را تامین نماید.علاوه بر آیات قرآن، احادیث و روایات متعددی، در تشویق به اعطای قرض الحسنه وارد شده است که همگی نشان از اهمیت این مسئله در مکتب جامعه ی اسلامی دارد. 

 

اگر بخواهیم از منظر تولید و اشتغال در کسب و کارهای کوچک به این منظر نگاه ویژه ای را معطوف این موضوع نماییم، ارائه این خدمات قرض الحسنه به فعالان اقتصادی و متقاضیان وام‌های قرض‌الحسنه مي‌تواند به بهبود فضاي کسب‌وکار و شرايط اقتصادي کشور کمك شاياني را داشته باشد چراكه توجه ويژه به اعطاي تسهيلات كم سود، عملاً ميزان سودآوري و تجهيز توسعه بنگاه‌هاي اقتصادي را نیز فراهم مي‌كند.

  

سپرده‌های قرض‌الحسنه به عنوان تسهیلات ارزان قیمت و بدون ربا پس از پیروزی انقلاب اسلامی وارد سیستم بانکی کشور شد و در واقع رابطه مالی بین دو شخص به صورت دائن و مدیون را جاری و ساری ساخته است.

این نوع تسهیلات در قالب وام و تنها با کارمزد ۴ درصدی، آن هم جهت تامین بخشی از هزینه‌های بانکی به متقاضیان پرداخت و هیچ‌گونه سودی در قبال آن از وام گیرنده دریافت نمی‌شود.

بانک‌های فعال در حوزه قرض‌الحسنه براساس وظایف ذاتی خود بدون شک طی سال‌های گذشته نقش مهمی در حوزه توانمندسازی گروه‌های هدف خود، یعنی اقشار آسیب‌پذیر و همچنین کمک در جهت رشد، رونق و شکوفایی اقتصادی در نقاط مختلف کشور از جمله نواحی کم برخوردار و محروم برعهده داشته‌اند.

با توجه به توضیحات فوق و اهمیت این مسئله در جهت رفع این نیاز، شبکه بانکی کشور به طور مستمر تسهیلاتی را به عنوان تسهیلات قرض الحسنه در زمینه های مختلف از جمله تسهیلات ازدواج، مشاغل خانگی، درمان و کاهش آسیب بلایای طبیعی از جمله سیل و زلزله اعطا می کند که محل تامین منابع آن از سپرده های مردم تحت عنوان حساب های قرض الحسنه است. 

در حال حاضر افکار عمومی نسبت به انجام امور خیر وعام المنفعه حساسیت ویژه ای دارد و نسبت به مشکلات و اتفاقات پیش آمده برای همنوعان خود واکنش نشان می دهد اما در برخی موارد به دلیل عدم اشراف به موضوع، حمایت های غیر اصولی  و کم ثمر انجام می شود. یکی از روش  های مهم در حمایت اصولی از اقشار کمتر برخوردار جامعه، تسهیلات قرض الحسنه و توجه افراد نیکوکار به افزایش سپرده های قرض الحسنه در بانک ها و گسترش  فرهنگ قرض الحسنه در جامعه است. اعطای وام های قرض الحسنه به مردم نیازمند، مسیر هموارتری پیش روی خیر خواهان و افراد دغدغه مند جامعه گذاشته و با حفظ شان مردم به مراتب اثر گذاری بیشتری بر بخش وسیعی از جامعه خواهد داشت. حساب های قرض الحسنه علاوه بر حفظ اصل سرمایه افراد حتی امکان بهره مند شدن آنان از جوایز حساب های قرض الحسنه به همراه خواهد داشت.

از جمله بزرگترین بانکهای کشور که سهم بزرگی در تخصیص تسهیلات قرض الحسنه در شبکه بانکی دارد، بانک ملی است. 

تسهیلات ازدواج یکی از مهمترین تسهیلاتی است که شبکه بانکی در بخش تسهیلات قرض الحسنه پرداخت می کند. گزارش بانک مرکزی نشان می دهد که در سال 1399، میزان تسهیلات ازدواج پرداختی توسط نظام بانکی با ۶۵ درصد رشد نسبت به سال قبل آن به 430 هزار میلیارد ریال رسیده است. این میزان تسهیلات به ۸۲۳ هزار نفر پرداخت شده است و مقایسه این اعداد در شبکه بانکی نشان می دهد که حدود 26 درصد تسهیلات این بخش توسط بانک ملی ایران تامین شده است.

بر اساس آخرین آمارهای منتشر شده، بانک ملی در سال گذشته رتبه نخست پرداخت تسهیلات ازدواج در میان بانک ها را به خود اختصاص داد. این بانک تا پایان تیرماه امسال نیز بیش از ۵۹ هزار فقره تسهیلات نقدی ازدواج به ارزش ۳۱ هزار و ۱۰ میلیارد و ۸۴۰ میلیون ریال به متقاضیان و زوج های جوان تخصیص داده است. 

همچنین باید یادآور شد که این بانک در سال گذشته بیش از 156 هزار میلیارد ریال تسهیلات قرض الحسنه پرداخت کرده است. پرداخت مجموعا323 هزار فقره تسهیلات قرض الحسنه در سال گذشته، برگ زرینی در کارنامه این بانک است.

 در 12 سال اخیر یعنی از سال 1388 که سامانه پرداخت وام های قرض الحسنه شکل گرفته تا کنون نزدیک به 10 میلیون فقره وام قرض الحسنه در بانک های کشور پرداخت شده است و بانک ملی ایران نیز با سهم بالای 18 درصد در این سالها، جایگاه ویژه ای در بین بانک های کشور داشته و تقریبا یک پنجم کل تسهیلات قرض الحسنه را پرداخت کرده است. در برخی موارد  مانند وام ازدواج، سهم بانک ملی ایران حدود 26 درصد کل وام ازدواج بوده است و در موارد دیگر نیز بین 18 تا 20 درصد وام قرض الحسنه پرداخت شده از سوی بانک ملی ایران پرداخت شده است.

 به عبارت دیگر، بانک ملی ایران بیشترین نقش را در تسهیلات قرض الحسنه دارد و پیشتاز بانک های کشور در راستای مسوولیت اجتماعی، امور عام المنفعه و وام های قرض الحسنه و امور خیریه بوده است. 

سهم سپرده و تسهیلات قرض الحسنه از سپرده ها و تسهیلات بانک ها – درصد