ریشه مشکلات مناطق آزاد از ضعف زیرساخت ها تا ناکارآمدی سیاست گذاری ها

تیتر 20 - در سال های اخیر یکی از برنامه های مجلس و دولت توسعه مناطق آزاد و ویژه اقتصادی بوده، در حالی که همین مناطق آزاد هفتگانه ای که سالهاست فعالیت می کنند نتوانسته اند اقتصاد کشور را به سمت بازارهای جهانی به عنوان یکی از اهداف راه اندازی این مناطق سوق بدهند و حتی بخشی از آمارهایی که در زمینه درآمد صادراتی این مناطق آزاد منتشر می شود در واقع شامل صادرات مجدد کالا از سرزمین اصلی بوده است و حتی بسیاری از کارآفرینانی که در سرزمین اصلی فعالیت تولیدی صادرات محور دارند هم تمایل چندانی برای انتقال بخشی از خطوط تولید خود به مناطق آزاد مرزی برای نزدیک شدن به بازارهای صادراتی و استفاده از مزیت های مناطق آزاد همچون معافیت های مالیاتی و ... را نداشته اند و این مسئله ریشه در ضعف های زیرساخت و مداخله قوانین و مقررات سرزمین اصلی در مناطق آزاد و حتی برخوردهای سلیقه ای مدیران مناطق آزاد درباره چگونگی اجرای قوانین و مقررات دارد.

یک کارشناس اقتصادی در گفتگو با تیتر 20 درباره دلایل عدم موفقیت مناطق آزاد در ایران گفت: از آنجایی که این مناطق به عنوان پل ارتباطی بازارهای داخلی با بازارهای خارجی باید نقش ایفا می کردند باید عواملی مانند مقررات زدایی در سرمایه گذاری، تسهیل تولید و صادرات را اجرایی می کردند، اما در عمل این اتفاق نیفتاد و این مناطق هم درگیر همان مشکلات بروکراسی و موانع موجود در سرزمین اصلی بودند.

جواد صلاحی با بیان اینکه اقتصاد ایران که در سال های اخیر درگیر تحریم های دست و پا گیر بوده است در سرزمین اصلی امکان جذب سرمایه گذار خارجی نداشته است، افزود: با این حال مناطق آزاد هم نتوانسته اند از مزیت های همجواری با کشورهای همسایه برای جذب سرمایه گذاری خارجی بهره ببرند و این مسئله ناشی از مداخله بیش از اندازه قوانین و مقررات سرزمین اصلی در مناطق آزاد  و ویژه اقتصادی دارد.

او با تاکید بر اینکه یکی دیگر از نقاط ضعف مناطق آزاد و ویژه ای اقتصادی کشور ضعف زیرساخت هاست که نتوانسته به توسعه سرمایه گذاری خارجی و حتی داخلی کشور کمک کند، تصریح کرد: در شرایط کنونی توسعه انواع حمل و نقل، دسترسی آسان به انرژی ارزان و ... از مهمترین زیرساخت های صنعت هستند، اما برخی از مناطق آزاد کشور از این زیرساخت ها برخوردار نیستند به همین دلیل کمتر مورد توجه سرمایه گذاران قرار گرفته اند، به همین دلیل باید برای اصلاح این مساله اعتبارات لازم تخصیص داده شود، اما از آنجایی که در سال های گذشته کشور با تحریم مواجه بوده و دولت از نظر تخصیص اعتبارات هم محدودیت داشته در این بخش کمکی به مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور نکرده است و از طرف دیگر رکود  اقتصادی و محدودیت در واردات و صادرات هم منجر شده درآمد مناطق آزاد هم کاهش یابد به همین دلیل سرمایه گذاری در زیرساخت های اساسی مناطق آزاد به شدت کاهش یافته است.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به اینکه ضعف مبادلات بانکی بین المللی از دیگر محدودیت های اقبال سرمایه گذاری خارجی به مناطق آزاد بوده است، اظهار کرد: در سال های گذشته ایران تحت تاثیر تحریم های بانکی و ... برای دسترسی به شبکه مالی بین المللی با چالش مواجه بوده است، از طرف دیگر مناطق آزاد کشور هنوز از داشتن شعب بانک های بین المللی محروم است، به همین دلیل نمی تواند زمینه همکاری با شرکت های بین المللی را فراهم کند، در حالی که اگر این اتفاق می افتاد حداقل شرکت های تولید و خدماتی منطقه ای در کشورهای همسایه می توانستند در مناطق آزاد ایران فعالیت خود را از سر بگیرند.

براساس این گفتگو عملکرد مناطق آزاد و سیاست های سرزمین اصلی نسبت به مناطق آزاد باید مورد بازنگری قرار بگیرند تا در صورتی که مذاکرات برجام به نتیجه برسد این مناطق بتوانند در ریل اصلی هدف گذاری خود حرکت کنند، البته این مساله به عملکرد مدیران مناطق آزاد هم وابسته است که به نوعی به توسعه ای مناطق آزاد پایبند باشند.