آیا تنش صنایع برای تامین برق پایان می‌یابد؟

تیتر۲۰- آیا تنش صنایع برای تامین برق پایان می‌‌‌یابد؟ ضرر و زیان صنایع و ناکامی در دستیابی به هدف‌گذاری‌‌‌های تولیدی به‌واسطه خاموشی‌‌‌ها در سال‌های اخیر، سیاستگذار را به فکر تدوین راهکارهایی برای تامین برق صنایع انداخته است. در همین راستا وزارت‌خانه‌های نیرو و صمت برنامه‌‌‌ای را برای تامین حداکثری برق صنایع تدوین و عنوان کرده‌‌‌اند برق واحدهای صنعتی کوچک به طور صد‌درصد تامین خواهد شد. در این برنامه تاکید شده است که برق صنایع بزرگ نیز مطابق با برنامه ابلاغی تامین خواهد شد.
با این حال به نظر می‌رسد تامین برق صنایع بزرگ و مادر همچون صنایع فولادی و سیمانی همچنان با چالش‎‌‌‌هایی روبه‌روست. این در حالی است که این صنایع بیشترین ضرر و زیان را به واسطه خاموشی‌‌‌های سال‌های اخیر متحمل شده‌‌‌اند. برآوردها نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۰ قطعی برق تولید فولاد را ۸میلیون تن کاهش داد و ضرر ۶میلیارد دلاری این صنعت را به دنبال داشت. دست‌‌‌اندرکاران این صنعت همچنین در سال ۱۴۰۱ که قرار بود بالای ۳۸میلیون تن تولید فولاد داشته باشند، تنها کمی بیشتر از ۳۰میلیون تن تولید را محقق کردند و ۸میلیون تن و به عبارتی ۳۰‌درصد تولید به واسطه خاموشی‌‌‌های بی‌‌‌برنامه محقق نشد. برآوردها نشان می‌دهد که این صنعت برای دستیابی و تحقق هدف ۵۵میلیون تنی فولاد، حداقل ۵هزار مگاوات کمبود برق دارد. قطعی برق صنایع سیمانی نیز تنها در تابستان ۱۴۰۰، خسارت بیش از ۳۹۰میلیارد تومانی این صنعت را در پی داشت.

حال به نظر می‌رسد از آنجا که خسارت قطعی برق در صنایع مادر علاوه بر تهدید اهداف رشد اقتصادی با انتقال به کل زنجیره تولید، کمبود و گرانی برای صنایع پایین‌‌‌دستی و نهایتا افزایش قیمت برای مصرف‌کننده را به دنبال خواهد داشت، تامین برق صنایع در اولویت سیاستگذار قرار گرفته است. براساس برنامه مشترک وزارت نیرو و وزارت صمت برای تامین حداکثری برق صنایع در تابستان امسال، برق موردنیاز همه واحدهای صنعتی کوچک و واحدهای صنفی-صنعتی، به‌ویژه کارگاه‌‌‌های تولیدی کوچک بدون محدودیتی تامین خواهد شد. همچنین برق موردنیاز واحدهای صنعتی مستقر در شهرک‌‌‌های صنعتی و واحدهای صنعتی خارج از شهرک‌‌‌های صنعتی از ۲۰خرداد تا ۱۷شهریور در شش‌ونیم روز هفته به طور کامل تامین خواهد شد. برق موردنیاز صنایع بزرگ نیز مطابق برنامه مدیریت مصرف ابلاغی وزارت نیرو و وزارت صمت در دوره تعیین‌شده تامین می‌شود.

در برنامه مشترک وزارت نیرو و صمت همچنین عنوان شده است که انرژی موردنیاز صنایع مهم مانند سیمان نیز متناسب با نیاز تولید آنها در این دوره و در طول شبانه‌روز تامین می‌شود. به گزارش (پاون)، براساس اطلاعیه مشترک وزارت‌خانه‌‌‌های نیرو و صمت، برنامه تامین برق صنایع کشور برای تابستان سال‌جاری با هدف تولید حداکثری در سال رشد تولید تدوین و ابلاغ شد. براین اساس برنامه تامین برق صنایع کشور در تابستان سال‌جاری طی جلسات متعدد کارشناسی بین وزارت‌خانه‌‌‌های صمت و نیرو و همچنین با بهره‌‌‌گیری از تجربه سال گذشته در سه‌گروه تدوین و ابلاغ شد.براساس این برنامه، در گروه «الف» آمده است که برق موردنیاز همه واحدهای صنعتی کوچک و واحدهای صنفی-صنعتی به‌ویژه کارگاه‌‌‌های تولیدی کوچک که بیش از ۹۰‌درصد کل واحدهای صنعتی و تولیدی کشور (حدود ۵۸۰‌هزار واحد صنعتی) را شامل می‌شود، بدون محدودیتی تامین خواهد شد.

در گروه «ب»، برق موردنیاز واحدهای صنعتی مستقر در شهرک‌‌‌های صنعتی و واحدهای صنعتی خارج از شهرک‌‌‌های صنعتی با دیماند بیش از ۵۰۰کیلووات نیز از ۲۰ خرداد تا ۱۷شهریور در شش‌ونیم روز هفته به طور کامل تامین خواهد شد و صرفا نصف روز در هفته و از ساعت ۱۱ تا ۲۳ در برنامه‌‌‌های مدیریت مصرف مشارکت خواهند کرد. با توجه به برنامه‌‌‌ریزی صورت‌گرفته، امکان جبران محدودیت این نصف روز و تولید حداکثری برای این واحدها در سایر ایام هفته (شش‌روز و نیم) با جابه‌‌‌جایی ساعات کاری حتی به صورت شبانه‌‌‌روزی فراهم است. اما در گروه «ج»، برق موردنیاز صنایع بزرگ (حدود ۳۰۰واحد صنعتی) مطابق برنامه مدیریت مصرف ابلاغی وزارت نیرو و وزارت صمت در دوره تعیین‌شده تامین می‌شود.

مشارکت این واحدها از طریق جابه‌جایی بخشی از بار مصرفی آنها از ساعات اوج به ساعات غیر‌اوج و نیز مدیریت زمان بهره‌‌‌برداری از تجهیزات وابسته به انرژی در برنامه‌‌‌های مدیریت مصرف بوده و در سایر زمان‌‌‌های دوره تابستان، انرژی موردنیاز این واحدها به طور حداکثری تامین می‌شود. انرژی موردنیاز صنایع مهم مانند سیمان نیز متناسب با نیاز تولید آنها در این دوره و در طول شبانه‌روز تامین می‌شود. برنامه تفصیلی تامین برق صنایع مشمول گروه‌‌‌های «ب» و «ج» طی جداول مشخص توسط دو وزارت‌خانه نیرو و صمت ابلاغ شد. در برنامه مشترک وزارت‌خانه‌‌‌های صمت و نیرو آمده است که امید است با اجرای منظم و سراسری این برنامه که حاصل مطالعات گسترده و به‌کارگیری روش‌های علمی و تجربیات خبرگان صنعت برق و بخش صنعت کشور است، بتوانیم انرژی موردنیاز صنایع را بیش از سال گذشته تامین کنیم.

بدیهی است که تامین برق صنایع در صورت بروز مشکلات فنی، حوادث غیر‌مترقبه و بلایای طبیعی از این قاعده مستثنی خواهد بود. در پایان این اطلاعیه از همه صنعتگران درخواست شده است که همچون گذشته با مشارکت و همکاری خود در مدیریت مصرف برق در ساعات اوج مصرف و جابه‌‌‌جایی آن به ساعات کم‌باری و موکول کردن تعمیرات سالانه خود به این دوره، ضمن تولید حداکثری محصولات، صنعت برق کشور را در تامین برق پایدار موردنیاز همه بخش‌‌‌های کشور یاری کنند.

راهکار کارشناسان برای رفع ناترازی برق

پیش از این شرکت توزیع نیروی برق اعلام کرده بود که طی ماه‌‌‌های خرداد تا مرداد امسال برق صنایع سیمان و فولاد را براساس سه‌برنامه پیشنهادی سهمیه‌‌‌بندی می‌کند. بر این اساس برق صنایع فولادی در بازه زمانی ۱۵خرداد تا ۱۵شهریور از ساعت ۱۱ تا ۲۳ محدود می‌شود و صنایع بسته به بازه زمانی با کاهش بار انرژی روبه‌رو خواهند بود. به این ترتیب صنایعی که از تاریخ ۱۵خرداد تا ۱۵شهریور همکاری کنند، با کاهش بار ۳۰درصدی، صنایعی که از تاریخ اول تیرماه تا ۳۱مردادماه همکاری کنند، با کاهش بار ۶۰درصدی و نهایتا صنایعی که در بازه زمانی ۲۴تیرماه تا ۲۴مردادماه در این طرح قرار بگیرند، با کاهش بار ۹۰درصدی برق روبه‌رو خواهند بود. به این ترتیب صنایع فولادی و‌‌‌ سیمانی نزدیک به ۱۲ساعت کاهش برق از ۳۰ تا ۹۰‌درصد را متحمل می‌‌‌شوند.

نگرانی صنایع از قطع برق در حالی است که در تمام دنیا تامین برق صنایع به دلیل ارزش افزوده ایجادشده و تاثیری که بر زنجیره تولید تا مصرف و صنایع ‌‌‌پایین‌‌‌دستی دارد، نسبت به سایر بخش‌‌‌ها در اولویت قرار دارد. به گفته کارشناسان، قطعی برق واحدهای صنعتی تبعاتی همچون توقف یا کاهش تولید صنعتی و‌‌‌افزایش قیمت‌ها را به دنبال خواهد داشت و از آنجا که صنایعی که در اولویت قطع برق قرار گرفته‌‌‌اند، کالاهای پایه و‌‌‌ مواد اولیه موردنیاز و واسطه‌‌‌ای صنایع دیگر را تامین می‌کنند، این افزایش قیمت در کل زنجبره تولید و نهایتا برای مصرف‌کننده‌‌‌ نهایی رقم می‌‌‌خورد. کاهش بازدهی و افزایش هدررفت محصول، رشد ضایعات، کاهش کیفیت و طولانی‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر شدن زمان تحویل کالا به مشتری و مصرف‌کننده داخلی و‌‌‌ خارجی نیز از تبعات قطعی برق صنایع خواهد بود. بررسی گزارش‌‌‌های دوره‌‌‌ای شامخ منتشرشده از سوی اتاق بازرگانی نیز نشان می‌دهد که هرسال از خردادماه، وضعیت تولید صنایع تحت‌‌‌الشعاع قطعی‌‌‌های مکرر برق قرار می‌گیرد و قطعی برق از اصلی‌‌‌ترین دغدغه‌‌‌های فعالان اقتصادی با آغاز فصل گرماست.

ظرفیت تولید برق سالانه باید معادل ۵‌‌‌درصد افزایش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌یافت؛ یعنی باید بیش از ۴‌‌‌هزار و ۵۰۰مگاوات ظرفیت جدید برای پایداری شبکه برق ایجاد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌شد؛ اما آمارها بیانگر این است که بیش از ۱۰سال است سرمایه‌گذاری در صنعت برق متوقف شده است. کمبود برق برای صنایع در تابستان امسال به این دلیل است که از یک‌‌‌طرف در سال‌های گذشته سرمایه‌گذاری جدیدی صورت نگرفته و از طرف دیگر رشد ۸/ ۶درصدی مصرف برق ادامه داشته و همین باعث شده است که بین تولید و مصرف برق همچنان فاصله وجود داشته باشد. از طرفی در حالی که ارزش سرمایه‌گذاری در صنعت برق در اواخر دهه ۱۳۸۰ معادل ۵/ ۶میلیارد دلار بود، این رقم در اواخر دهه ۱۳۹۰ به ۶۳۰میلیون دلار و در سال ۱۴۰۰ به ۶۰۰میلیون دلار رسیده است.

همچنین در حالی دولت به عنوان خریدار انحصاری، برق را به قیمت ریالی از تولیدکننده خریداری می‌کند که هزینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌های تولید برق برای صاحبان نیروگاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها چندبرابر شده و به صورت دلاری است و همین موضوع باعث شده است که فعالان این صنعت به دلیل بدحسابی و خرید ارزان برق از سوی دولت، توانایی پرداخت بدهی و اقساط به صندوق توسعه ملی و بانک‌های عامل پرداخت‌‌‌‌‌‌‌‌‌کننده تسهیلات را نداشته باشند. کارشناسان معتقدند یکی از راهکارهای این معضل در ایران جدا کردن برق خانگی و برق صنایع است. به گفته آنها دولت برای حل مشکلات صنعت برق باید اجازه دهد یک‌‌‌سوم اقتصاد انرژی آزاد شود. درحال حاضر ۴۰ تا ۴۵‌‌‌درصد نیروگاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌های وزارت نیرو واگذار نشده است.

دولت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند از این نیروگاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها برق خانگی را با هر قیمتی و حتی رایگان برای بخش خانگی تامین کند، اما اجازه دهد سایر نیروگاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و بخش خصوصی تولیدکننده برق به صورت مستقیم و بدون دخالت دولت با صنایع معامله کنند. به عبارتی اگر دولت اجازه دهد حدود ۳۳‌‌‌درصد برق مصرفی بخش صنعت توسط بخش خصوصی تولید و به صنایع در بورس انرژی فروخته شود، معضل چندساله صنعت برق و تهدید هرساله صنایع در فصل گرما برطرف می‌شود./دنیای اقتصاد