دلایل افزایش قاچاق لوازم خانگی در بازار

تیتر۲۰- باتوجه‌به اینکه هفته گذشته، پس از مدت‌ها نماینده ویژه رئیس‌جمهور در ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز مشخص شد، بسیاری از فعالان اقتصادی انتظار دارند روند مبارزه با قاچاق کالا و ارز نسبت به گذشته بهبود یابد.

بنا بر حکم صادر شده برای سید مجید رضوی، «برگزاری منظم جلسات»، «پگیری مستمر مصوبات» و «نظارت مستمر بر عملکرد دستگاه‌ها» از مهم‌ترین انتظارات رئیس دولت از ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز است. نکته قابل‌توجه آنجاست که در این حکم به‌صورت جدی بر همکاری و پاسخگویی دیگر دستگاه‌ها نسبت به موضوع مقابله با قاچاق کالا و ارز تأکید شده است.

عرضه لوازم‌خانگی قاچاق در روز روشن

گشت‌وگذار در خیابان‌های شهر تهران نشان می‌دهد که بسیاری از فروشندگان لوازم‌خانگی، تنها برندهای ایرانی را تبلیغ کرده و به فروش می‌رسانند؛ البته باتوجه‌به ممنوعیت واردات رسمی لوازم‌خانگی از سال ۱۳۹۷، این مسئله عجیب به نظر نمی‌رسد.

به طور مثال، در امین‌حضور اکثر فروشگاه‌ها ادعا می‌کنند که نمایندگی رسمی برندها هستند. البته تقریباً تمام فروشگاه‌های محدوده تابلوهایی با نام شرکت‌های تولیدکننده لوازم‌خانگی دارند؛ اما برخی فروشگاه‌ها با نام برندهای خارجی را هم روی تابلو خود نوشته‌اند.

با وجود گذشت ۵ سال از ممنوعیت واردات هنوز هم فروش برندهای خارجی در ایران ادامه دارد، برخی از فعالان بازار معتقدند که تولیدات داخلی نیاز بازار را به‌صورت کامل پوشش نداده و تقاضا برای خرید کالاهای قاچاق زیاد است. بنا بر مشاهدات میدانی انواع لوازم‌خانگی بزرگ و کوچک با برندهای مطرح خارجی و بدون شناسه کالا در بازار به فروش می‌رسد.

جالب آنجاست که برخی از این برندهای خارجی هنوز هم با گارانتی عرضه می‌شوند؛ برخی از فروشندگان به این نکته اشاره می‌کنند که گارانتی‌های ارائه شده اعتبار زیادی ندارد. باوجوداینکه هیچ‌کدام از شرکت‌های لوازم‌خانگی خارجی به‌صورت رسمی در ایران نمایندگی ندارند؛ اما ارائه گارانتی به‌ظاهر معتبر برای وسایل صوتی و تصویری برندهای مطرح کره‌ای و ژاپنی، تا عرضه لوازم آشپزخانه چینی بی‌کیفیت با گارانتی‌های جعلی در مغازه‌ها مشاهده می‌شود.

مبارزه با قاچاق کالا، هیاهو بر سر هیچ؟

باوجوداینکه در سال‌های اخیر مسئله حمایت از تولید داخلی و مبارزه با قاچاق کالا و ارز مورد تأکید اکثر نهادهای نظارتی و انتظامی بوده است، اما عرضه آشکار و بدون ریسک برندهای خارجی و قاچاق نشان می‌دهد، هیاهویی که بر سر ممنوعیت واردات لوازم‌خانگی و مبارزه جدی با قاچاق کالا رخ داد، مانند گذشته هیاهو بر سر هیچ بوده است.

پیش‌ازاین، رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم‌خانگی دررابطه‌با فروش اجناس قاچاق در بازار گفته بود: در حال حاضر ۹۰ درصد کالای قاچاق لوازم‌خانگی در فضای مجازی به فروش می‌رسد و قسمت کوچکی از آن در کف مغازه‌ها فروخته می‌شود. امروز همه برندهای خارجی مثل «ال‌جی»، «سامسونگ»، «بوش»، «زیمنس» و «آاگ» در کشور ما قاچاق هستند.

فضای مجازی، مغازه‌ها و انبارها در اختیار قاچاقچیان

در سال‌های اخیر، مسئولان ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز به‌صورت مکرر اعلام کرده‌اند، برخورد با عرضه‌کنندگان کالای قاچاق در فضای مجازی پایش و کنترل می‌شود؛ اما بررسی نشان می‌دهد باوجوداینکه دستگاه‌های مربوطه، مدعی برخورد با عرضه‌کنندگان کالای قاچاق در فضای مجازی هستند، می‌توان با یک جستجوی ساده صدها صفحه و سایت فروش لوازم‌خانگی قاچاق را مشاهده کرد که بعضاً نمایندگی حضوری نیز در شهر تهران و دیگر کلان‌شهرهای کشور دارند.

حتی برخی از لوازم‌خانگی قاچاق در سایت‌هایی به فروش می‌رسد که به‌صورت قانونی تأسیس شده و مجوزهای فعالیت به‌عنوان یک فروشگاه اینترنتی را دارد و نماد اعتماد الکترونیک دریافت کرده است؛ بنابراین می‌توان گفت که یکی از معضلات اساسی در مورد بازار لوازم‌خانگی ایران، فعالیت قاچاقچیان در بستر فروشگاه‌های آنلاین و همچنین عرضه و نگهداری آن‌ها در مغازه‌های سطح شهر است.

تشخیص کالاهای تقلبی و قاچاق آسان است

گفتنی است در حال حاضر، شناسه کالا و استعلام آن در سامانه جامع تجارت، ابزار تفکیک کالای اصیل از کالای غیراصیل است؛ به‌عبارت‌دیگر در حال حاضر می‌توان ادعا کرد که هر کالایی که شناسه داشته باشد و مشخصات آن با نتیجه استعلام در سامانه جامع تجارت تطابق داشته باشد، به‌صورت قانونی تولید و یا وارد کشور شده است.

بنابراین، شناسایی کالاهای قاچاق و تقلبی نه‌تنها از طریق بررسی برند آن برای دستگاه‌های نظارتی و انتظامی میسر است، بلکه بازرسان این دستگاه‌‎ها می‌توانند با بررسی شناسه کالا از اصالت کالاهای عرضه شده در بازار مجازی و فروشگاه‌های سطح شهر نیز اطمینان حاصل کنند.

عدم برخورد با قاچاق لوازم‌خانگی با وجود تأکید فرمانده انتظامی کل کشور

عدم برخورد با قاچاق آشکار لوازم‌خانگی در حالی است که سردار احمدرضا رادان، فرمانده کل انتظامی در ابتدای سال جاری گفته بود که سال ۱۴۰۲، سال سخت قاچاقچیان در کشور خواهد بود. به گفته سردار رادان، نیروی انتظامی عزم خود را در زمینه مبارزه همه‌جانبه با قاچاق مواد مخدر، سوخت و کالا و… جزم کرده و قرار است عرصه را بر قاچاقچیان تنگ کند.

فرمانده کل انتظامی کشور در اردیبهشت‌ماه سال جاری با تأکید بر اهمیت تحقق شعار سال گفته بود: «امسال سال مهار تورم و تقویت تولید است و باید همگان برای تحقق شعار سال تلاش کنیم و مهم‌ترین موضوع در تقویت تولید، مبارزه با قاچاق است که ازبین‌برنده تولید و ناامیدکننده جامعه تولیدگران است که تورم را در جامعه تشدید می‌کند و لذا برخورد همه‌جانبه با قاچاق باید یکی از اصلی‌ترین مأموریت‌های ما باشد.»

تحقق شعار سال در اسارت قاچاق

با وجود هشدارها و تذکرات کارشناسان اقتصادی در خصوص ضرورت مقابله با کالای قاچاق در تمام زنجیره تأمین و توزیع و همچنین تحقق رشد تولید به‌عنوان شعار سال اما متأسفانه هنوز شاهد برخورد مستمر و جدی از سوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز و دیگر دستگاه‌های نظارتی و انتظامی نیستیم و پدیده شوم قاچاق همچنان به قوت قبل پابرجا است.

در همین زمینه، علیرضا سلیمی، عضو هیئت‌رئیسه مجلس با انتقاد از عملکرد دستگاه‌های مسئول در مبارزه با قاچاق کالا می‌گوید: پدیده قاچاق تاکنون کنترل نشده و این موضوع مشکلات بسیاری برای تولید داخل ایجاد کرده از سوی دیگر قاچاق از اشتغال‌زایی جلوگیری کرده و منجر به خروج منابع مالی از کشور می‌شود. به نظر می‌رسد برخی به‌صورت ساماندهی شده به قاچاق دامن می‌زند زیرا ۱۵ تا ۲۵ میلیارد تومان قاچاق بیانگر این است که این قاچاق به شکل چمدانی انجام نشده و مافیای شکل‌گرفته در این حوزه این حجم از قاچاق را انجام می‌دهند.

وی ضمن بیان اینکه مبارزه با فساد پیش‌نیاز اساسی برای رونق تولید است، اظهار داشت: باید با همدلی و تلاش بی‌وقفه برای تحقق شعار سال که امری ضروری و مهم است، اقدام کنیم، البته رونق تولید پیش‌نیازهایی داشته که مقام معظم رهبری در صحبت‌های خود به عمده آن‌ها اشاره کردند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها برخورد جدی با قاچاق کالا است.

ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز و دستگاه‌های انتظامی باید پاسخگوی عملکرد خود باشند

باتوجه‌به تجربه بسیاری از کشورها در طول دهه‌های گذشته؛ مانند کره جنوبی، می‌توان گفت، حمایت از تولید داخلی و نجات صنعت از شرایط رکودی با فعالیت‌های نمایشی و شعار امکان‌پذیر نیست. باتوجه‌به تأکید رئیس‌جمهور بر ضرورت مبارزه با قاچاق کالا و ارز، از دولت سیزدهم انتظار می‌رود که رویکردی انقلابی و عملیاتی برای مقابله با قاچاق کالا اتخاذ کند.

مشاهدات میدانی و همچنین نارضایتی اکثر اصناف و تولیدکنندگان نسبت به عرضه کالاهای قاچاق در بازار نشان می‌دهد، ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز و دیگر دستگاه‌های متولی در این حوزه، با وجود همه امکانات در اختیار، هنوز نتوانسته‌اند بر جریان قاچاق کالا مسلط شوند. تولیدکنندگان و دلسوزان کشور انتظار دارند نیروهای امنیتی، انتظامی و سیستم‌های نظارتی به مسئله مبارزه با قاچاق کالا توجه ویژه‌ای داشته و نسبت به انجام وظایف خود در مسیر رونق تولید کوتاهی نکنند.

با این حال باید منتظر ماند و دید با توجه به تعیین نماینده جدید رئیس‌جمهور در ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، عملکرد این ستاد در مسیر مقابله با عرضه کالاهای قاچاق متحول می‌شود؟/مهر