تاثیر انتشار اوراق به عنوان منبعی غیر‌تورمی برای تامین مالی بودجه

تیتر۲۰- بررسی گزارش ماهانه سازمان بورس و اوراق بهادار مربوط به وضعیت بازار سرمایه نشان می‌دهد که از ابتدای سال تا پایان مهرماه، حدود ۱۳۱‌هزار میلیارد تومان اوراق بدهی در بورس و فرابورس منتشر شده است که این مقدار نسبت به بازه مشابه در سال گذشته، ۱۱‌هزار میلیارد تومان بیشتر است.

همچنین تا پایان مهرماه 647همت اوراق منتشرشده وجود دارد که هنوز تاریخ سررسید آنها نرسیده که این مقدار تا پایان مهر 1401 تنها حدود 54همت بوده است. طبق قانون بودجه 1402 دولت تنها قادر است 187همت اوراق منتشر کند، اما با توجه به خالص انتشار در این سال، یعنی تفاوت ارزش اوراق منتشرشده با بازپرداخت اصل مبلغ اوراق منتشرشده در گذشته و همچنین تجربه انتشار اوراق بدهی در سال‌های گذشته که بیشتر از مبلغ مصوب بوده است، انتظار می‌رود که در سال‌جاری شاهد انتشار اوراق بیش از 187همت باشیم که این مساله به افزایش خالص انتشار اوراق منجر خواهد شد.

<span;> اوراق بدهی در آینه آمار

گزارش منتشرشده توسط سازمان بورس و اوراق بهادار در هفته سوم آبان‌ماه تحت عنوان «گزارش وضعیت بازار سرمایه»، نشان می‌دهد که مجموع ارزش کل اوراق بدهی منتشرشده از ابتدای سال 1402 تا پایان مهرماه، حدود 131‌هزار میلیارد تومان بوده که این مقدار در مدت مشابه سال گذشته، 11‌هزار میلیارد تومان کمتر، یعنی حدود 120‌هزار میلیارد تومان بوده است. توجه به آمار مربوطه نشان می‌دهد که از مجموع 131‌هزار میلیارد تومان اوراق بدهی منتشرشده، 97.49همت از سوی دولت بوده است که 51همت آن از نوع اوراق مرابحه عام و 46همت آن از نوع اسناد خزانه اسلامی (اخزا) است. اوراق بدهی منتشرشده از سوی شهرداری نیز که حدود 3.4همت است، همگی از نوع اوراق مشارکت بودند.

سهم شهرداری نیز از ابتدای سال تا پایان مهرماه، 30.11همت ثبت شد که از این مقدار 16.5همت از نوع اوراق مرابحه، 9.8همت از نوع اوراق اجاره، 3.5همت سهم اوراق گام و در نهایت 2.5همت سهم اوراق سلف موازی استاندارد بود. همچنین آمار مربوط به مانده اوراق بدهی در این گزارش نشان می‌دهد که تا پایان مهرماه 1402، ارزش اوراق منتشرشده که هنوز تاریخ سررسید آنها فرانرسیده است، مجموعا حدود 647‌هزار میلیارد تومان است، به طوری که از این مقدار حدود 468همت سهم دولت بوده است که از این مقدار 271همت از نوع اوراق مرابحه، 188همت از نوع اسناد خزانه اسلامی (اخزا)، 5همت از نوع اوراق منفعت و حدود 4همت از نوع اوراق سلف موازی استاندارد است.

سهم اوراق بدهی منتشرشده از سوی شهرداری نیز حدود 18همت است که تمامی این اوراق از جنس اوراق مشارکت هستند. در نهایت 160همت سهم اوراق منتشرشده از سوی شرکت‌هاست که از این مقدار بیشترین آنها مربوط به اوراق اجاره با 80همت، اوراق مرابحه با 51همت، اوراق گام با 16همت و اوراق سلف موازی استاندارد با 12همت می‌شود.

وضعیت انتشار و بازپرداخت اوراق

مطابق تبصره «5» قانون بودجه سال 1402، دولت اجازه دارد تا سقف 187‌هزار میلیارد تومان اوراق اسلامی منتشر کند. بررسی‌های آماری گزارش منتشرشده توسط مرکز پژوهش‌های مجلس تحت عنوان «وضعیت بدهی دولت و انتشار اوراق مالی»، نشان می‌دهد که از سقف 187‌هزار میلیارد تومان اوراق که در این سال اجازه انتشار آن داده شده است، 177.4‌هزار میلیارد تومان آن باید صرف بازپرداخت اصل اوراق بدهی‌‌‌‌های منتشرشده در گذشته که در سال 1402 سررسید خواهند شد می‌شود. به عبارت دیگر خالص اوراق منتشرشده در این سال، تنها 9.6‌هزار میلیارد تومان خواهد بود.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که خالص اوراق دولتی منتشرشده در این سال رقمی بسیار کمتر از هشت‌سال گذشته است که این مساله حاکی از رویکرد دولت مبنی بر کنترل انتشار اوراق بدهی توسط این نهاد است. البته نکته قابل‌توجه این است که در سال‌های گذشته، مقدار اوراق منتشرشده توسط دولت به مراتب بالاتر از رقم مصوب بوده است.  بنابراین قابل پیش‌بینی است که با توجه به وضعیت فعلی، در سال‌جاری نیز اوراق منتشرشده افزایش یابند و به تبع آن خالص انتشار اوراق افزایش پیدا کند. اما از آنجا که انتشار اوراق منبعی غیر‌تورمی برای تامین مالی بودجه و کسری بودجه است، به نظر می‌رسد افزایش انتشار اوراق از طریق بازار سرمایه، با توجه به جذابیت آن به دلیل بازدهی، می‌تواند به رشد بازار کمک کند و موجب تاثیر‌گذاری مثبت بر تورم در جهت کنترل نرخ آن شود./دنیای اقتصاد