11 اردیبهشت یادآور فرصت طلایی تعاونی ها 

تیتر20 - 11 اردیبهشت در تقویم ایران، یادآور روز کارگر است. روز کارگر امسال اما از یک جهت خاص است: نامی که از سوی مقام معظم رهبری، برای توصیف اهداف دستگاه های مختلف در 1403 انتخاب شده است. ایشان در پیام نوروزی، سال پیش رو را «جهش تولید با مشارکت مردم» نام نهاده اند. رهبری به مناسب هفته کارگر 1403 هم در دیداری که با کارگران داشتند، با اشاره به اهمیت جهش تولید، بیان داشتند:«با جهش تولید کشور و آحاد مردم ثروتمند می‌شوند و جیب و دست کارگر پُر می‌شود.» 

از این رو، جهش تولید معیاری برای سنجش عملکرد دستگاه های مختلف در مسائل کارگری (معیشت و اشتغال) محسوب می شود. بر همین اساس، مشارکت کارگران به طور خاص و مردم به طور عام، حرکت به سمت تحقق شعار سال محسوب می شود.زمینه های نهادی گوناگونی برای ایجاد این مشارکت وجود دارد اما یکی از مهم ترین آنها تعاون است. 

عالی ترین نمود اقتصادی- اجتماعی در دل این نهاد، تعاونی است. با این وجود، کارکرد تعاونی ها در ایران، موضوعی بوده است نه توسعه مدارانه و دارای یک راهبرد بلندمدت
نکته قابل ذکر اینکه در حال حاضر سهم بخش تعاون از اقتصاد کشور  به 5 تا 6 درصد می رسد. در دهه 90 یکی از دلایل محقق نشدن افزایش تولید و افزایش تعداد کارگران شاغل از طریق تعاونی ها، موانعی بود که تحکیم شده بودند. 

خوشبختانه در سال های اخیر بخش ملموسی از این موانع برداشته شده اند. در این زمینه، می توان به احیای سند توسعه تعاون در دولت سیزدهم پس از 12 سال بلاتکلیفی و ابلاغ 80 حکم اجرایی به دستگاه ها بر اساس این سند، راه اندازی سامانه هوشمند تعاون برای سازماندهی تعاونی ها (ثبت تعاونی، تبدیل شرکت تجاری به تعاونی، درخواست/اعلان عضویت در تعاونی، رصد مجوزها و... )، افزایش 140 درصدی سرمایه بانک توسعه تعاون به عنوان بانک تخصصی حوزه تعاون و خروج این بانک از زیان دهی و افزایش سرمایه صندوق ضمانت تعاون از 170 به 270 میلیارد تومان اشاره کرد.

همچنین 11 هزار و 500 میلیارد تومان برای توسعه تعاونی های فراگیر در دولت سیزدهم اختصاص یافت. در سال 1402 هم 3 هزار میلیارد تومان خط اعتباری برای تعاونی ها اختصاص یافت؛ ضمن اینکه 30 هزار میلیارد تومان تسهیلات در سال 1401 از سوی 24 بانک برای بخش تعاون تامین شد.

یکی از اقدامات مهمی که تعاونی ها را از موضوع حاشیه ای در ایجاد اشتغال و مشارکت در اقتصاد ملی به متن آورد، تصویب چند مورد است: پرداخت 25 درصد تسهیلات تکلیفی به تعاونی ها، جذب 45 درصد سرمایه گذاری های صورت گرفته در کشور در بخش تعاون و جذب 15 درصد نقدینگی کشور در طرح های بومی و ملی تعاونی ها. 

با این اقدامات، ساختار حقوقی و نظارتی تعاونی ها اصلاح و زمینه افزایش تعداد شاغلان و مشارکت کنندگان در آنها مهیا شد. آخرین گزارش وزارت تعاون نشان می دهد که در 2 سال ابتدای کار دولت سیزدهم، 4 هزار و 293 تعاونی با عضویت 152 هزار و 417 نفر ایجاد شد. با این که همه اعضای تعاونی ها شاغل محسوب نمی شوند و مشارکت گروهی از آنها برای بهره برداری از حقوق ذی نفعان است اما از این تعداد عضو جدید، برای 103 هزار و 532 نفر شغل ایجاد شد. 

از مجموع تعاونی های تشکیل شده دردولت سیزدهم، حدود 60 درصد یعنی 2575 تعاونی، تولیدی هستند. این تعداد تعاونی تولیدی برای 49 هزار و 299 نفر شغل ایجاد کردند.

همچنین 909 تعاونی توزیعی با اشتغال 42 هزار و 191 نفری و 1023 تعاونی خدماتی با اشتغال 27 هزار و 799 نفری ایجاد شد. اما در کل کشور، حدود 101 هزار تعاونی فعال وجود دارد که برای یک میلیون و 800 هزار نفر شغل ایجاد کرده اند. از کل تعاونی های فعال در کشور، 52 درصد آنها تولیدی، 31 درصد خدماتی و 17 درصد توزیعی هستند. براین اساس وزن تعاونی های تولیدی در اقتصاد ایران بیشتر است. 

تعاونی ها در حال حاضر نسبت به دهه 90 در شرایط بهتری قرار دارند و می توان بر روی توسعه و تامین مالی آنها خوشبین تر باشیم اما هنوز با وضع ایده آل فاصله دارند. به بیان دیگر، تاکنون توانمند شدن تعاونی ها اصل بود اما از این پس، باید ضریب نفوذ آنها در بخش های اقتصادی افزایش یابد. تعاونی ها امکان مشارکت جمعی بر اساس الگوهای اقتصادی و زیستی مناطق مختلف کشور را فراهم می کنند. به همین دلیل، در توسعه مناطق می توان از آنها استفاده و برای بسیاری شغل و فرصت ایجاد کرد. 11 اردیبهشت، فرصتی است برای همفکری و اندیشیدن مجدد به کارکرد توسعه ای تعاونی ها.