لیزینگ به چه معنی است؟

تیتر 20 - این قرارداد بین شرکت لیزینگ به عنوان مالک یا موجر‌‌ (Lessor) و متقاضی یا استفاده‌کننده از تسهیلات، به‌ عنوان مستأجر‌ (Lessee)منعقد می‌گردد.لیزینگ به چه معنی است؟

براساس قرارداد لیزینگ، موجر کالای مورد نظر و نیاز مستأجر (مورد اجاره) را با استفاده از منابع مالی خود از فروشنده یا تولیدکننده تأمین نموده و مورد اجاره را برای مدت تعیین شده در قرارداد (مدت بازپرداخت تسهیلات) به‌صورت اجاره در اختیار مستأجر قرار می‌دهد. البته مستأجر اختیار دارد در پایان مدت قرارداد و پس از تسویه، مورد اجاره را تملّک نموده یا به موجر مسترد نماید. چنانچه مستأجر در پایان مدت قرارداد خواستار تملک مورد اجاره باشد، باید مبلغی را که در ابتدای دوره با توجه به استهلاک و عمر مفید مورد اجاره به‌عنوان قیمت فروش یا باقیمانده یا ارزش اسقاطی‌ (Residual Value)مورد اجاره تعیین گردیده است، به موجر پرداخت نماید. هرچند در حال حاضر اکثر شرکت‌های لیزینگ در ایران، ارزش اسقاطی یا باقیمانده را در محاسبات برابر صفر فرض می‌نمایند.

به‌دلیل گستردگی دامنه صنعت لیزینگ در جهان و نوآوری‌ها و تکنیک‌های عملیاتی گوناگون، این صنعت در زمینه‌های مختلفی کاربرد یافته است. به طورکلی، عملیات لیزینگ به دو نوع لیزینگ عملیاتی و لیزینگ سرمایه‌ای طبقه‌بندی می‌شود. لیزینگ عملیاتی: لیزینگ عملیاتی (Operating Lease)، قدیمی‌ترین و ساده‌ترین نوع و روش عملیات لیزینگ است که براساس آن، قرارداد با مستأجر (متقاضی) صرفاً به قصد بهره‌برداری و برخورداری از حق انتفاع کالا (مورد اجاره) منعقد شده و در پایان مدت قرارداد، مورد اجاره عیناً به موجر مسترد می‌گردد. در این نوع لیزینگ، معمولاً 100 درصد بهای مورد اجاره توسط موجر تأمین می‌‌شود. لیزینگ سرمایه‌ای: لیزینگ سرمایه‌ای یا اجاره اعتباری‌ (Financial or Capital Lease) مشابهت کاملی با عقد اجاره به شرط تملیک مندرج در قانون عملیات بانکی بدون ربا دارد و تنها تفاوت آن، شرط اختیار خرید در لیزینگ مالی یا اجاره اعتباری است. این نوع عملیات لیزینگ در نوع خود یکی از پیشرفته‌ترین شیوه‌های لیزینگ در جهان محسوب می‌شود که امروزه به‌ دلیل ماهیت آن از لحاظ پیش‌بینی امکان تملیک مورد اجاره توسط مستأجر (متقاضی)، گستره وسیعی از مبادلات اعتباری را در بر گرفته است. این نوع از عملیات لیزینگ دارای زیرشاخه‌های مختلفی به‌ شرح ذیل می‌باشد:

الف) لیزینگ یا اجاره اعتباری کمک فروش: براساس این روش که بین شرکت لیزینگ (موجر) و شرکت تولیدکننده تفاهم می‌گردد، تولیدکننده تمایل و موافقت خود را جهت واگذاری بخشی از کالاهای تولیدی خود به‌صورت نقد و اقساط اعلام می‌نماید تا از این طریق چرخه تولید خود را بهبود و میزان فروش خود را افزایش ‌دهد. شرکت لیزینگ نیز تولیدات مورد توافق مزبور را براساس تفاهم به‌عمل آمده در چارچوب قراردادهای اجاره اعتباری به متقاضیان واگذار می‌نماید. امروزه استفاده از این شیوه در کشورهای پیشرفته از گستردگی قابل توجهی برخوردار شده و با استفاده از این روش، تولیدکنندگان به موفقیت‌های چشمگیری در بازاریابی و افزایش فروش محصولات تولیدی خود دست یافته‌اند.

ب) لیزینگ اهرمی یا اجاره اعتباری سه‌جانبه: در این روش که به‌طور عمده برای اجاره کالاهایی با قیمت بسیار بالا همانند کشتی‌، هواپیما، ماهواره، تأسیسات عظیم نفتی و ... بکار گرفته می‌شود، شرکت لیزینگ با استفاده از تسهیلات بانکی یا مؤسسات دیگر مالی، منابع لازم برای اجاره اهرمی را تأمین می‌نماید و از سوی دیگر با استفاده از منابع یاد شده اقلام مورد تقاضا را در چارچوب قراردادهای ویژه به متقاضیان واگذار می‌کند. این شیوه از عملیات لیزینگ، ماهیتاً می‌بایست به‌صورت سه جانبه منعقد و مبادله گردد.

ج) لیزینگ خرید و اجاره مجدد: براساس این روش، متقاضی به‌ منظور تأمین نقدینگی مورد نیاز، ماشین‌آلات یا تجهیزات متعلق به خود را به شرکت لیزینگ می‌فروشد و مجدداً همان کالا را در قالب قرارداد اجاره اعتباری‌، از شرکت لیزینگ اجاره می‌نماید. بدین ترتیب، ضمن تأمین نقدینگی مورد نیاز متقاضی، در پایان قرارداد، مالکیت مورد اجاره دوباره به فروشنده آن تعلق خواهد یافت.

صنعت لیزینگ از ویژگی‌های خاصی به شرح ذیل برخوردار است:

تخصص: دانش فنی و تخصص در این رشته از عملیات اعتباری، نسبت به سایر رشته‌ها محسوس‌تر و با اهمیت‌تر است، زیرا موضوع مالکیت، اجاره و استرداد مورد اجاره، خرید و اجاره مجدد، لیزینگ به روش اهرمی، روش‌های پیچیده‌ای هستند که یک شرکت لیزینگ تنها با تکیه بر تجارب و تخصص‌های خود می‌تواند از عهده آنها برآید. به‌علاوه، روش اجاره عملیاتی به نوبه خود مستلزم آشنایی با روش‌های علمی و محاسباتی خاص می‌باشد. سرعت عمل: یکی دیگر از ویژگی‌های صنعت لیزینگ، سرعت عمل در اخذ تصمیم براساس تحقیق و بررسی جوانب امر مبتنی بر شناخت لازم و کافی نسبت به رشته موردنظر است. در واقع، یک شرکت لیزینگ ضمن در نظر گرفتن حداقل ریسک ممکن، پاسخگویی به تقاضای متقاضیان را در کمترین زمان، میسر می‌سازد.

تمرکز فعالیت: شرکت‌های لیزینگ به دلیل ماهیت فعالیت و در اختیار داشتن نیروهای متخصص و کارآمد، نیاز به سازمان گسترده و پیچیده‌ای دارند. متمرکز کردن کلیه واحدهای سازمان در یک محل به دلیل امکان دستیابی به نتیجه سریع‌تر، با استقبال بیشتر متقاضیان روبه‌رو می‌شود.

انعطاف‌پذیری: یکی از خصوصیات دیگر عملیات لیزینگ، انعطاف‌پذیری آن است. درواقع، لیزینگ‌ها براساس مکانیزم‌های خاص خود و قراردادهای متنوع، می‌توانند خود را با شرایط متقاضی مطابقت دهند. این خصوصیت در رابطه با پرداخت اقساط، تعدیل مرحله‌ای قرارداد و تسویه زودتر از موعد و جایگزینی مستأجر، قابل ذکر است.

محدودیت‌های اعتباری: شرکت‌های لیزینگ به دلیل عدم تبعیت از مصوبات شورای عالی بانک‌ها و با توجه به پوشش قابل قبول ریسک‌های احتمالی، می‌توانند درخواست متقاضیان را از لحاظ میزان اعتبار موردنظر به نحو مطلوب و با محدودیت‌های کمتر اجابت نمایند./ایسنا