آسیب‌شناسی رفتار مشتریان در کمپین «نخریدن خودرو»!

تیتر20 - توافق هسته‌ای ایران با قدرت‌های جهانی هر چند موجب لغو تحریم‌های بین‌المللی می‌شود، اما صنعت خودرو کشورمان را در تحریم مشتریان فرو برد. این روزها «نه» مشتریان به خودروسازان در قالب کمپین نخریدن خودرو باعث تشدید رکود در بازار خودرو شده است.

رکودی که هر چند از سال گذشته در بازار خودرو وجود داشت، اما با امضای توافقنامه هسته‌ای موجی از انتظار کاهشی قیمت را در میان مشتریان ایجاد کرد و حالا با قوت گرفتن آن، مشتریان حاضر به تغییر رای خود در این باره نیستند.بر این اساس تحلیل‌های مختلفی در مورد رفتار کنونی مشتریان با خودروسازان ارائه می‌شود؛ به‌طوری‌که برخی معتقدند که کمپین نخریدن خودرو بیش از آنکه نشان از خواسته‌های مصرف‌کنندگان خودرو باشد، از سوی افرادی پی‌ریزی می‌شود که قصد مقابله با صنعت داخلی را دارند. در این میان صرف‌نظر از کمپین نخریدن خودرو و تحلیل‌هایی که در این باره صورت گرفته است اگر گشتی در فضای رسانه‌های مجازی بزنیم به خوبی شاهد اظهارنظرهای مشتریان و عدم رغبت آنها به خرید خودروهای داخلی هستیم. هر چند درباره اینکه چرا مشتریان خودرو نمی‌خرند، دلایل مختلفی از جمله کیفیت پایین، قیمت‌ بالا و کاهش قدرت خرید بارها عنوان شده است اما به عقیده برخی از کارشناسان از آنجا که جنس رکود در دوران پسا تحریم با گذشته متفاوت است، بنابراین باید علت مخالفت مشتریان با خودروهای تولید داخل را در جای دیگری جست‌وجو کرد که این موضوع نیازمند بررسی آسیب‌شناسی رفتار اجتماعی مشتریان است.

بررسی رفتار مشتریان در شرایطی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که بسیاری از کارشناسان با اشاره به واقعیات کنونی اقتصاد کشور از جمله نرخ تورم، فضای کسب‌و‌کار و مراودات اقتصادی با دیگرکشورها سعی کرده‌اند مشتریان را تشویق به تصمیم‌گیری معقولانه‌تری در این زمینه کنند. با این وجود مشتریان بر نظر خود مبنی‌بر کاهش قیمت خودروهای داخلی تاکید دارند. حال این پرسش مطرح است که چرا مشتریان با وجود تحلیل‌های مختلف اقتصادی همچنان بر نظر خود پافشاری می‌کنند، در این زمینه برخی کارشناسان معتقدند که با آسیب‌شناسی رفتار اجتماعی مردم در زمینه مقولات اقتصادی می‌توان به علت مخالفت آنها پی برد. به عقیده آنها این مشکل به دلیل بدبینی و عدم اعتماد مشتریان به خودروسازان است؛ چراکه صنعت خودرو کشور پس از نیم قرن فعالیت هنوز نتوانسته‌ خواسته‌ها و نیاز مشتریان را پاسخ بدهد. این کارشناسان تاکید دارند که باوجود آنکه تحریم‌ها در آستانه رفع شدن است فضای اجتماعی کشور به شدت تحت تاثیر این موضوع مطالبات خود را عنوان می‌کند که یکی از آنها کاهش قیمت محصولاتی است که افزایش یکباره یافتند؛ بنابراین اکنون مشتریان انتظار دارند شرایط به گذشته باز گردد.

ترمیم تجربه‌های گذشته

امان‌الله قرایی‌مقدم، استاد جامعه ‌شناسی دانشگاه خوارزمی معتقد است که خودرو هر چند جزو کالاهای اساسی سبد خانوارها محسوب نمی‌شود، اما امروز به یکی از کالاهای ضروری در زندگی مردم تبدیل شده است و به همین دلیل مردم حساسیت بسیاری درخصوص آن از خود نشان می‌دهند. وی در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» می‌گوید: مشتریان امید به بهتر شدن وضعیت اقتصادی و تاثیر آن در روند زندگی خود دارند؛ بنابراین آنها از دولت انتظار دارند که بعد از دستیابی به توافق حالا به کاهش مشکلات آنها بپردازد که یکی از موضوعات مهم بحث افزایش قدرت خرید یا کاهش قیمت اجناسی است که در گذشته یکباره گران شدند. وی درباره دلیل کوتاه نیامدن مردم در این باره می‌گوید: از آنجا که در دولت گذشته چندان به نظر و عقیده مردم اهمیت داده نشد، اما دولت کنونی سعی کرده که پیشبرد مسائل مختلف کشور براساس خواست مردم باشد؛ بنابراین آنها با پافشاری بر انتظار خود سعی دارند نظر خود را به کرسی بنشانند. امیرمحمود حریرچی، جامعه‌شناس نیز درخصوص آسیب‌شناسی رفتار اجتماعی مردم با نخریدن خودرو می‌گوید: ذهنیت مردم نسبت به خودروسازها منفی بوده است و در طول چند سال گذشته به دلیل تحریم‌ها این تصور منفی‌تر شده است، زیرا خودروسازان در جلب اعتماد مردم موفق نبوده‌اند. به همین دلیل مردم امروز از رای و نظر خود مبنی‌بر کاهش قیمت کوتاه نمی‌آیند و کاری نیز به شاخص‌های اقتصادی ندارند.

وی براساس نظریه‌های اجتماعی، رفتار مشتریان را به دلیل کاهش اعتماد اجتماعی نسبت به ساختار اقتصادی می‌داند و می‌گوید: اعتماد اجتماعی مردم در دولت گذشته تخریب شد و مشتریان همچنان نسبت به خودروسازان دیدگاه خوبی ندارند. وی می‌افزاید : در هر صورت رفتار مشتریان تابعی از رفتار خودروسازان است. کیفیت بد و قیمت بالا امروز موجب این رفتار مشتریان شده است که موضوعی بسیار طبیعی در شکل‌گیری روندهای اجتماعی برای مخالفت با یک موضوع است. با این وجود، سعید لیلاز کارشناس مسائل اقتصادی نظر دیگری دارد . لیلاز در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» می‌‌گوید: خودروسازان یک بدهی تاریخی به مشتریان دارند که این موضوع هنوز از ذهن ملت ایران پاک نشده است چون به رفتار گذشته خودروسازان مربوط می‌شود. وی اضافه می‌کند: بنابراین یک نوع احساس در میان مشتریان وجود دارد مبنی بر اینکه خودروسازها به آنها ظلم کرده‌اند هر چند این نوع تصورات اصالت ندارند، اما در حال حاضر موجب تغییر معادلات بازار خودرو شده است.وی با اشاره به اینکه رفتار مشتریان تابعی از مسائل اقتصادی است نه اجتماعی می‌گوید: رفتار کنونی مشتریان به دلیل فشار ناشی از کاهش قدرت خرید آنها در چند سال گذشته است. آیا مساله امروز مشتریان با خودروسازان و نخریدن خودرو ریشه تاریخی دارد یا اینکه خواسته آنها پیش‌بینی دقیقی از آینده اقتصاد کشور است. امان‌الله قرایی مقدم با بیان اینکه ذهنیت و تصور عمومی در مباحث اجتماعی موضوع بسیار مهمی است، می‌گوید: براساس یک نظریه اجتماعی در برخی موارد ذهنیات غلط به نتایج درست ختم می‌شود که موضوع اشتباهی نیست. بنابراین براساس این نظریه یک پیش‌بینی نسبت به آینده اقتصاد ایران وجود دارد که موجب یک تصور درخصوص کاهش قیمت‌ها در حال حاضر شده است که براساس این پیش‌بینی تصور کاهش قیمت خودرو در میان مردم شکل گرفته است. وی معتقد است که این یک مطالبه اجتماعی است که باید به آن پاسخ داده شود.سعید لیلاز در این باره به نظریه آدام اسمیت اشاره می‌کند که همه مردم به‌عنوان فعالان اقتصادی از یک عقل متوسط برخوردارند؛ بنابراین آنها مطابق شرایط پیش‌بینی می‌کنند که قیمت از این پایین‌تر برود.

وی با بیان اینکه رفتار مشتریان خودرو دقیقا فهم و تصور عمومی آنها از آینده اقتصاد ایران است، می‌گوید: تاکنون پیش‌بینی آنها درست از آب در‌آمده اگر بینه‌ای خلاف این اتفاق صورت بگیرد، شاهد تغییر رفتار مردم خواهیم بود./دنیای اقتصاد