300 هزار فروشگاه اینترنتی دست به دعا برای ادامه کسب و کار

تیتر20 - «اینستاگرام فیلتر می‌شود» این خبری است که این روزها رسمی و غیررسمی از دهان افراد مختلف شنیده می‌شود و حالا بسیاری از سلبریتی‌ها برای حمایت از فروشگاه‌های ایرانی فعال در اینستاگرام یک کپشن کوتاه در بیو اینستاگرامشان منتشر کرده‌اند: «برخلاف قبل کسب‌وکارها می‌توانند کامنت تبلیغاتی در زیر پست‌های ما منتشر کنند.» آنها می‌گویند می‌دانند که بسیاری از فعالان اقتصادی در فضای مجازی افراد کم‌توان و کم‌‌سرمایه هستند که سرمایه زیادی ندارند و حالا مدیران ایرانی به جای ایجاد شغل به راحتی کسب‌وکار آنها را مختل می‌کنند.

حالا چیزی حدود ٣٠٠‌هزار فروشگاه اینترنتی در ایران فعالیت می‌کنند. فروشگاه‌هایی که فیلترینگ بلای جانشان شده است و هربار مجبورند با یک بخشنامه و حکم دادستانی، از اپلیکیشنی به اپلیکیشن دیگر مهاجرت کرده و از صفر شروع کنند. حالا دوباره زمزمه فیلترینگ اینستاگرام به گوش می‌رسد. رضا الفت‌نسب، دبیر انجمن کسب‌وکارهای اینترنتی به «شهروند» می‌گوید:   «ایرانی‌ها حدود ٢٢‌هزار فروشگاه اینستاگرامی دارند و اگر بخواهیم میانگین درآمد ماهانه هر فروشگاه اینستاگرامی را یک‌میلیون تومان در نظر بگیریم، درآمد ماهانه ایرانی‌ها از این پلتفرم حداقل ٢٢‌میلیارد تومان می‌شود، اما یک حکم کافی است که این بستر کم‌هزینه و اقتصادی مشاغل در ایران را به سادگی تعطیل کند.»

این اتفاق پیش از این هم برای تلگرام افتاده است و ١٩‌هزار کانال تلگرامی که در زمینه کسب‌وکار فعال بودند، فیلتر شد و بسیاری از کسب‌وکارها را زمینگیر کرد.

٣٠٠‌ هزار فروشگاه اینترنتی در معرض تهدید

باز هم حرف از فیلترینگ است و این بار نوبت رسیده به یکی دیگر از شبکه‌های اجتماعی محبوب. حالا نوبت اینستاگرام است که با حدود ٢٤‌میلیون نفر به‌عنوان یکی از محبوب‌ترین و پراستفاده‌ترین شبکه‌های اجتماعی در ایران محسوب می‌شود. همین چند روز پیش بود که جواد جاوید‌نیا، سرپرست معاونت فضای مجازی دادستانی کل کشور، از صدور حکم قضائی برای فیلترینگ شبکه‌ اجتماعی اینستاگرام خبر داد. این مقام مسئول ادعا کرده که دستور قضائی برای فیلتر این سرویس صادر شده و نظر اکثریت شورایعالی فضای مجازی و دیگر تصمیم‌گیران نیز مبنی‌بر فیلترشدن اینستاگرام است.

این درحالی است که این روزها اینستاگرام فقط یک شبکه مجازی برای برقراری ارتباطات نیست، بلکه تبدیل به فضایی برای تبلیغات جهت دیده‌شدن کسب‌وکارهای شخصی شده است. ظاهرا بعد از فیلترشدن تلگرام این بار نوبت به اینستاگرام رسیده، تا این شبکه پرطرفدار که در آن کسب‌وکارهای زیادی هم فعالیت دارند، فیلتر شود و معضل دوباره‌ای صاحبان کسب‌وکارهای اینترنتی را درگیر کند.

رضا الفت‌نسب، سخنگوی کسب‌وکارهای مجازی درباره شمار کسب‌وکارهای فعال در تلگرام و اینستاگرام گفته است براساس آمارهای منتشرشده چیزی حدود ۳۰۰‌هزار فروشنده اینترنتی در ایران داریم. از این تعداد حدود ۴۰‌هزار وب‌سایت فروشگاهی آنلاین ثبت‌شده وجود دارد و البته گفته می‌شود چیزی در همین حدود یعنی ۴۰‌هزار وب‌سایت ثبت‌نشده نیز داریم که جمعا ۸۰ تا ۱۰۰‌هزار وب‌سایت خواهند بود و بقیه در شبکه‌های اجتماعی فعالیت می‌کنند.

اگرچه بنا به گفته سخنگوی کسب‌وکارهای مجازی این آمار رسمی نیست، اما با یک جمع و تفریق ساده به عدد ۲۰۰‌هزار فروشنده آنلاین در خارج از شبکه جهانی وب می‌رسیم.

الفت‌نسب می‌گوید با توجه به آماری که به صورت غیررسمی و از طریق درگاه‌های پرداخت و دیگر کانال‌های مربوط به دستمان می‌رسد، چیزی حدود ۱۰۰‌هزار کانال تلگرامی را می‌توان در نظر گرفت که از طریق این پلتفرم امرار معاش می‌کنند.

میزان درآمد ایرانی‌ها از تلگرام

فیلترینگ قبل از اینستاگرام دامن مشاغل فضای مجازی را در تلگرام گرفته است. وقتی تلگرام فیلتر شد هم صدها‌هزار کاربر چه فروشنده و ارایه‌دهنده خدمات و چه خریداران و مشتریان با دردسرهای زیادی روبه‌رو شدند، چراکه این شبکه‌ اجتماعی محل خرید و فروش بسیاری از کالاها و ارایه‌دهنده خدمات شده بود و بعد از فیلترشدن تلگرام مشکلات زیادی برای آنها درست شد.

طبق آمار مرکز رسانه‌های دیجیتال وقتی تلگرام فیلتر شد، ١٩‌هزار کانال ثبت‌‌شده در تلگرام،  در کسب‌وکارهای مختلف فعالیت داشتند و الان تعداد زیادی از آنها به دلیل کاهش استفاده مردم از تلگرام دیگر نتوانستند به کسب‌وکار خود ادامه دهند.

بر اساس گزارش میدانی که یک موسسه تحقیقاتی ایرانی منتشر کرده است درآمد سالانه کانال‌های تلگرامی به این شرح اعلام شد:   

کانال‌های تلگرامی با بیش از یک‌میلیون عضو حدود ۸۰‌میلیون تومان

کانال‌های تلگرامی با ۵۰۰‌هزار تا یک‌میلیون عضو حدود ۵۰‌میلیون تومان

کانال‌های تلگرامی با ۱۰۰‌هزار تا ۵۰۰‌ هزار عضو حدود ۲۵‌میلیون تومان

کانال‌های تلگرامی با ۵۰ تا ۱۰۰‌هزار عضو حدود ۵‌ میلیون تومان

اکثر این کانال‌ها از راه تبلیغات چنین درآمدی را به دست می‌آورند، اما این تنها راه کسب درآمد از تلگرام نیست. فروشگاه‌های پوشاک، لوازم خانگی، تلفن همراه و هر کسب و کار دیگری که به ذهنتان می‌رسد، در تلگرام کانال‌هایی را راه‌اندازی کردند. عملا تلگرام در همین عمر کوتاه خود به یک بازارچه آنلاین تبدیل شده بود و بخشی از جامعه، آن را به‌عنوان محلی برای کسب درآمد خود قرار دادند.

خانه به دوش شده‌ایم

می گوید با راه‌اندازی کانالش در تلگرام و فعالیت شبانه‌روزی توانسته بود کسب و کار خود را حسابی توسعه دهد. سال‌ها برای این‌که بتواند کسب و کارش را تبلیغ کند زحمت کشیده بود، اما می‌گوید با تلگرام توانست در مدت کوتاهی به کارش توسعه دهد.

شراره عیوض‌زاده، از طریق اینستاگرام و تلگرام زیورآلات دست‌ساز خود را می‌فروخت و مشتریان زیادی هم داشت. او می‌گوید بعد از فیلتر شدن تلگرام بخشی از مشتریانش را از دست داد، اما توانست با راه‌اندازی یک پیج فعال در اینستاگرام دوباره مشتریان زیادی پیدا کند، اما اگر قرار باشد این شبکه مجازی هم فیلتر شود، دیگر نمی‌تواند به فعالیتش ادامه دهد: «با معرفی محصولاتم در شبکه‌های اجتماعی مشتریان زیادی پیدا کرده بودم، اما با فیلترشدن تلگرام بخشی از آنها را از دست دادم. البته کارم را در اینستاگرام ادامه دادم و خوشبختانه دوباره مشتریان زیادی به دست آوردم اما این بار نمی‌دانم با فیلتر شدن اینستاگرام قرار است چه اتفاقی بیفتد.»

او ادامه می‌دهد:«کار من کلا به صورت آنلاین است و فروش حضوری ندارم، به همین دلیل فقط از طریق اینستاگرام سفارش می‌گیرم. خودم سرپرست خانوار هستم و قطعا فیلتر شدن اینستاگرام کار و کاسبی من را تعطیل خواهد کرد.»

سامان سلیمیان، سال‌هاست دو شعبه بزرگ مانتو فروشی را اداره می‌کند، اما می‌گوید بخشی از فروش‌هایش هم به صورت آنلاین است. او درباره فیلترشدن اینستاگرام و تعطیلی کسب و کارهای اینترنتی می‌گوید: «اگرچه ما فروش حضوری هم داشته‌ایم، اما در سال‌های اخیر و به واسطه رشد استفاده از اینترنت بین مردم و ایجاد شبکه‌های مجازی، ما هم فعالیت آنلاین خود را توسعه دادیم و فروش زیادی از این طریق داشتیم. وقتی تلگرام فیلتر شد، طبیعتا تأثیر زیادی روی کار ما داشت و بخشی از مشتریانمان را از دست دادیم. الان با شایعاتی هم که درباره فیلترشدن اینستاگرام مطرح شده، دوباره ممکن است بخش عمده‌ای از مشتریانمان که به صورت آنلاین با ما در ارتباط هستند و خرید می‌کنند، دیگر ما را پیدا نکنند. مشتریان ما در اینستاگرام می‌توانند انواع مدل‌ها را ببینند و بعد از آن اقدام به سفارش کنند که اتفاقا سفارش‌های زیادی هم از این طریق می‌گیریم. متاسفانه درحالی‌که دنیا با سرعت به سمت فروش آنلاین می‌رود، اما در کشور ما با این کار مقابله می‌کنند.»

دود فیلترینگ به چشم مردم می‌رود

رضا الفت‌نسب، سخنگوی اتحادیه کسب و کارهای مجازی درباره این‌که فیلترینگ چقدر به کسب‌وکارهای آنلاین ضربه زده و کار آنها را با دردسر روبه‌رو کرده، به «شهروند» می‌گوید: «وقتی تلگرام فیلتر شد، کانال‌های زیادی که فعالیت اقتصادی در این پیام‌رسان داشتند، با ضرر زیادی مواجه شدند چون تعداد زیادی از مشتریان خود را از دست دادند. علاوه بر این تلگرام فضای خوبی برای تبلیغات بود و کسب‌وکارهای زیادی با فیلتر شدن تلگرام دیگر فرصت خوبی برای تبلیغ خدمات و محصولات خود نداشتند.»

او ادامه می‌دهد: «نمی‌توان گفت که مشکل فیلترشدن تلگرام را با فیلترشکن حل می‌کنیم چون افراد زیادی هستند که امکان دارد نخواهند از فیلترشکن استفاده کنند یا این‌که کندی اینترنت حوصله آنها را سر می‌برد و پشیمانشان می‌کند. به همین دلیل با فیلتر شدن شبکه‌های مجازی امکان ارایه خدمات بهینه عملا وجود ندارد و کاربر از ادامه کار منصرف می‌شود و خرید خود را انجام نمی‌دهد. در واقع فعالان این عرصه تکلیف مشخصی ندارند و هرگاه به سوی پلتفرم اینترنتی کشیده می‌شوند، بعد از مدتی دسترسی به آن پلتفرم توسط مسئولان مسدود می‌شود.»

در حالی فیلتر شبکه‌های مجازی در ایران به ضرر کسب و کارهای اقتصادی تمام می‌شود و منجر به پایان فعالیت‌های اینترنتی برخی از آنها می‌شود که امروزه دنیا به سمت فروش آنلاین پیش رفته و اغلب کشورهای پیشرفته عمده فعالیت‌های خود را در دنیای اینترنت پیگیری می‌کنند.

الفت‌نسب دراین‌باره می‌گوید: «یک‌درصد مجموع حجم خرده‌فروشی‌ها در کشور به‌صورت آنلاین صورت می‌گیرد که این میزان در ترکیه ۳ درصد، چین ۱۳ تا ۱۵‌درصد و آمریکا و انگلیس ۶ تا ۸‌درصد است. در شبکه مجازی اینستاگرام هم درحال حاضر ٢٢‌هزار کسب و کار اینترنتی وجود دارد که با فیلترشدن اینستاگرام معلوم نیست چه اتفاقی برای آنها رخ می‌دهد. در واقع دنیا دارد به سمت فروش آنلاین و اینترنتی پیش می‌رود و ما نمی‌توانیم جلوی این پدیده را در کشور بگیریم.»/شهروند