نویسندگان ایرانی دریک سال چقدر درآمد دارند؟

تیتر20 - درآمد جی‌‌کی‌رولینگ خالق مجموعه هری‌پاتر در یک سال بیش از ۹۰میلیون دلار است؛ به‌عبارتی ثانیه‌ای در شبانه‌روز بیش از ۸/ ۲ دلار در خواب و بیداری به‌دست می‌آورد. فقط خیال‌پردازی درباره چنین درآمد هنگفتی، کافی است خواب و آرام را از شما سلب کند.

ولی تنها شما نیستید که چنین مبلغی برایتان هوس‌انگیز است؛ سالانه هزاران نفر در سودای چنین سرمایه‌هایی می‌نویسند و در رقابت شدید با یکدیگر سعی دارند جایی دربازار کتاب‌های پرفروش‌ برای خود باز کنند. ولی چه‌ تعداد از این نویسندگان موفق می‌شوند؟ شاید شگفت‌زده شوید اگر بدانید اغلب آنها نه‌تنها به قله دست‌نمی‌یابند که نتیجه‌ کارشان کمتر از متوسط درآمد افراد شاغل جامعه است به نحوی که حتی نمی‌توان با حقوق نویسندگی زندگی ساده‌ای را اداره کرد.  طبق آمارهای وزارت بازرگانی ایالات متحده در سال ۲۰۰۶ درآمد متوسط افراد شاغل حدود ۳۲هزار دلار در سال است در حالی که درآمد نویسندگان در سال ۲۰۱۷ فقط حدود ۲۰هزار دلار در سال برآورد شده است و این یعنی زنگ خطری برای فرهنگ جهانی.

متاسفانه آماری دقیق و رسمی از درآمد نویسندگان ایرانی در دسترس نیست ولی با توجه به شواهد و محاسبات تخمینی می‌توان ارزیابی کلی از آن داشت. اگر فرض را بر این بگذاریم که نویسنده‌ای بتواند در سال یک رمان یا مجموعه داستان بنویسد (که معمولا این‌ زمان خیلی بیشتر است) و آن را در همان سال به چاپ برساند. با در نظر گرفتن اینکه رمان یا مجموعه داستان نویسنده حدود ۳۵۰ صفحه داشته و قیمت پشت جلد آن ۴۰ هزارتومان درج شده باشد، با حداکثر مبلغ حق‌التالیف ۱۲ درصد (که معمولا کمتر از این میزان است) و شمارگان خوشبینانه ۱۵۰۰ نسخه، در سال مبلغی حدود ۷ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان عاید نویسنده می‌شود که ماهی ۶۰۰ هزار تومان خواهد بود که نصف حقوق مصوب وزارت کار است! از این رو به هیچ وجه از جنبه مادی نمی‌توان روی کار نویسندگی در کشورمان به‌عنوان شغل حساب کرد و عموم نویسندگان به کارهایی دیگر از جمله روزنامه‌نگاری، ویراستاری و ترجمه مشغولند.البته در این سال‌ها اتفاق قابل تاملی برای برخی نویسندگان ایرانی افتاده و برخی آثار نویسندگان وطنی با اقبال قابل‌توجهی مواجه شده ودر برخی سال‌ها چندین بار تجدید چاپ شده است.از این رو در آمد این دسته از نویسندگان بسیار بیشتر از حالت معمول بوده اما این دسته از نویسندگان استثنا هستند.

نتایج تحقیقات جدید نشان می‌دهد درآمد متوسط برای نویسندگانی که تمام‌وقت کار می‌کنند در سال ۲۰۱۷ حدود ۲۰ هزار و سهم نویسندگان پاره‌وقت ۶ هزار دلار است. به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) به نقل از نیویورک‌تایمز، این تحقیق نشان می‌دهد نویسندگان پاره‌وقت در سال ۲۰۰۹ حدود ۱۰ هزار و ۵۰۰ دلار درآمد داشتند و این میزان از سال ۲۰۰۹ تاکنون ۴۲ درصد کاهش یافته است. این تحقیق در نتیجه مطالعه‌ای گسترده از نویسندگان شاغل در سال ۲۰۱۸ انجام شده است. ماری روزنبرگ، مدیر اجرایی اتحادیه نویسندگان با نام بردن از نویسندگانی چون ویلیام فاکنر، ارنست همینگوی و جان چیور گفت: «در قرن بیستم یک نویسنده خوب فقط با نوشتن می‌توانست زندگی متوسطی داشته باشد.» اما حالا بیشتر نویسندگان در کنار نوشتن باید تدریس کنند یا سخنران شوند زیرا درآمد نویسندگان تمام‌وقت هم ۳۰ درصد کاهش یافته است. نوشتن برای مجلات و روزنامه‌ها منبع درآمدی اضافی برای نویسندگان حرفه‌ای است اما کاهش درآمد روزنامه‌نگاران به معنای از دست دادن این منبع درآمد است.

 بسیاری از نویسندگان مطرح دیگر برای مجلات هم مطلب نمی‌نویسند. یکی از دلایل کاهش درآمد نویسندگان حضور آمازون و فراهم کردن امکان انتشار یک اثر توسط خود نویسنده و همچنین انتشار آثار الکترونیکی است. هزینه‌های تبلیغات و کمیسیون ناشران هم سبب می‌شود درآمد نویسندگان کم شود. ناشران کوچک و مستقل که ارتباطات وسیعی هم ندارند، آسیب بیشتری دیده‌اند. در این شرایط ناشران در کنار نویسندگان ضرر می‌کنند و مجبورند از سود خود بگذرند. البته با توجه به اقتصاد ضعیف این سال‌ها، این تغییرات در همه حرفه‌ها رخ داده است و همه مردم مجبورند برای کسب درآمد بیشتر همزمان در چند حرفه مشغول باشند. پیش از این مانجولا مارتین در کتاب «نویسندگان، پول و هنر زندگی کردن» نوشته بود «هیچ شغلی در دنیا مانند نویسندگی نیست. در این رشته مدرک کارشناسی ارشدت را هم می‌گیری و نمی‌دانی ۵ میلیون دلار کسب می‌کنی یا هیچ پولی به دست نمی‌آوری.»

آقای مارتین اخیرا در تماس با نیویورک‌تایمز گفت: «در حال حاضر کسانی می‌توانند نویسنده شوند که منبع درآمد دیگری هم دارند.» خانم روزنبرگ می‌گوید: «این روزها همه فکر می‌کنند می‌توانند نویسنده شوند. دلیل این موضوع هم توانایی ایمیل زدن، پیامک زدن و توییت نوشتن آدم‌هاست. اما این آدم‌ها باید از نویسندگانی که سال‌ها در این حرفه هستند تمییز داده شوند. نویسنده حرفه‌ای با کلمات کاری می‌کند که مردم عادی نمی‌توانند. بنابراین باید فکری به حال این قشر ارزشمند کنیم.»

با همه این مصائب حتما این سوال برای بسیاری پیش خواهد آمد که پس چرا نویسندگان می‌نویسند؟ اگر معدود خالقان آثار پرفروش را کنار بگذاریم اغلب داستان‌نویسان لذتی را در خلق و به اشتراک گذاشتن دنیای خود با دیگران تجربه‌ کرده‌اند که حاضر نیستند آن را با هیچ لذتی معاوضه کنند. امروزه شاید این شور و احساس را کاربران صفحات شبکه‌های اجتماعی در دنیای مجازی با لایک‌ها و بازخوردهای نوشته‌هایشان درک کنند. کافی است این لذت را با عمق و ماندگاری چندصد برابر تصور کنید آن‌گاه هنرنویسندگی را می‌توان با جنونی خوشایند مقایسه کرد که با همه مشکلاتش منجر به پایداری ادبیات در دنیا می‌شود؛ ادبیاتی که از دل آن آثار جاویدان به وجود می‌آید./دنیای اقتصاد