به پایتخت نجوم ایران سفر کنید!

آرامگاه اوحدی مراغه ای

مقبره اوحدی مراغه ای از زیباترین جاهای دیدنی مراغه بوده که در فاصله سال های 1353 تا 1357 به وسیله انجمن آثار ملی ایران و بر روی مزار این شاعر شهیر قرن هفتم و هشتم هجری قمری اجرا شده است. اوحدی شاعر و عارف نامی عصر ایلخانی بوده که صاحب دیوان قصاید، غزلیات، ده نامه منطق العشاق و مثنوی جام جم بود. لسان الغیب حافظ شیرازی از وی به عنوان پیر طریقت خود یاد کرده است:

پرده برانداخت ز رخ یار نهان گشته ما نوبت اقبال برد بخت جوان گشته ما
تن همه جان گشت چو او باز به دل کرد نظر باخته شد در نظری آن تن جان گشته ما
گرچه گران بار شدیم از غم آن ماه ولی هم سبک انداخته شد بار گران گشته ما
دیده گریان به دلم فاش همی گفت خود این: کاتش غم زود کشد اشک روان گشته ما
پیر خرد گرد جهان گشت بسی در طلبش هم به کف آورد غض پیر جهان گشته ما
نفس بفرمود بسی، من ننشستم نفسی تا همگی سود نشد سود زیان گشته ما
ضامن ما در غم او اوحدی شیفته این نفس از غم برهد مرد ضمان گشته ما
موزه مراغه

براساس راهنمای سفر به مراغه باید بدانید که انجمن آثار ملی ایران در فاصله سال های 1353 تا 1357 بر روی مزار اوحدی مراغه ای بنای یادبودی احداث و در کنار آن ساختمانی را به عنوان کتابخانه مجموعه در نظر گرفت. این مورد از جاهای دیدنی مراغه در سال 1363 به موزه مقدماتی مراغه تبدیل و در سال 1357 در گروه موزه های رسمی کشور با هدفمندی موزه تخصصی ایلخانی جای گرفت. آثار موزه مراغه پس از توسعه سال های اخیر در دو بخش آثار مکشوفه از منطقه فرهنگی مراغه و بخش ایلخانی دسته بندی شد. در بخش اول آثار ارائه شده به دوران قبل و بعد از ایلخانی اختصاص و شامل اشیای مربوط به هزاره دوم و اول قبل از میلاد و دوران پیش از اسلام، هخامنشی، اشکانی، ساسانی و دوره های اسلامی، سلجوقی، تیموری، صفویه و قاجاریه بود. بخش ایلخانی موزه مراغه حاوی آثار ارزشمندی شامل مجموعه های سفال، سکه و بخش های کاشی، آبگینه، فلز و کتابت است. سفالینه های موجود از آثار باستانی مراغه در این موزه دارای تنوع نقوش بوده و در تزئین آن ها از نقوش هندسی، گل برگ های اسلیمی، نقوش حیوانی، انسانی، کتیبه و تلفیقی از آن ها استفاده شد. سکه های موزه مراغه مجموعه نسبتا کامل و بی نظیر از سکه های ایلخانیان ایران در جهان بوده و از مجموع 17 فرمانروای ایلخانی به جز یکی از آن ها که بیش از یک قرن حکومت کرده اند، سکه هایی در این موزه وجود دارند. شهرهای مراغه، تبریز و سلطانیه در این دوره از ضرابخانه های سلطنتی محسوب می شدند. براساس راهنمای سفر به مراغه باید بدانید که در بخش فلز این موزه نمونه های ارزشمندی از ظروف فلزی، پیه سوزها و شمعدان های دوره ایلخانی نگهداری شده که حاوی تزئینات قلمزنی و ریخته گری هستند. در بخش شیشه و آبگینه موزه مراغه نمونه های باارزشی از شیشه های ایلخانی نگهداری شده که با روش های مختلف شیشه گری شامل دمیده آزاد، دمیده در قالب، تراش، نقوش افزوده در فرم های صراحی، قندیل، بطری و ظروف نگهداری دارو ساخته شده اند. در بخش کتابت این موزه نمونه هایی از صفحات قرآن که برای اولین بار ترجمه در آن ها رایج شده، وجود دارد. این قرآن ها روی کاغذ موسوم به خانبالغ نوشته شده و دارای تزئینات زرنگار است.

رصدخانه مراغه

براساس راهنمای سفر به مراغه باید بدانید که پس از انتخاب شهر مراغه به عنوان پایتخت هلاکوخان، بر اثر تقاضا و به تشویق حکیم دانشمند بزرگ ایرانی خواجه نصیرالدین طوسی موجبات ایجاد یکی از معتبرترین مراکز علمی جهان یعنی رصدخانه مراغه به دستور هلاکو فراهم آمد و این مرکز علمی بر روی یکی از تپه های غربی مشرف به شهر احداث گردید. مجموعه واحدهای رصدخانه در نیمه جنوبی این تپه بنا شده است. خواجه به جدیت و مهارت تمام کار رصدخانه را تمام و زیج ایلخانی را تدوین نمود و دانشمندان و منجمین بزرگ را جهت همکاری به مراغه دعوت کرد، بزرگانی چون فخرالدین مراغی، محی الدین اخلاطی، قطب الدین شیرازی، حسام الدین شامی، علی بن محمود نجم الدین اسطرلابی و حکیم دامغانی. در این رصدخانه مجتمع پژوهشی و آموزشی کامل با امکانات برج مرکزی رصدخانه و واحدهای نجومی وابسته به آن، مدرس هایی برای آموزش محققان و منجمین جوان در زمینه های ریاضیات، فیزیک، نور، نجوم کتابخانه ای با ظرفیت چهارصد هزار جلد کتاب و سرای استادان و پژوهشگران احداث شدند. جدیت و اقدامات این مردان آزاده و بلندهمت سبب شهرت این مرکز علمی در بیشتر سرزمین ها گشت و توجه بسیاری از دانشمندان و صاحب نظران را به سوی مراغه جلب کرد. این مورد از جاهای دیدنی مراغه نخستین بنای عصر ایلخانی بوده که پس از ربع قرن دوران ویرانگری مغولان در مراغه ساخته شده و منشا رستاخیز مجدد معماری اسلامی ایران است. براساس راهنمای سفر به مراغه باید بدانید که آثار باستانی مراغه تا سال ها الگوی ساخت رصدخانه های بزرگی بوده و الغ بیک براساس طرح آن رصدخانه سمرقند و رصدخانه فومن جی را با الهام از رصدخانه ای در چین ایجاد کرد.
گنبد سرخ

گنبد سرخ مراغه قدیمی ترین آثار تاریخی مراغه در دوره اسلامی استان آذربایجان شرقی و از آثار ارزشمند دوره سلجوقی بوده که در قسمت جنوب غربی شهرستان مراغه قرار گرفته و برای علاقمندان سفر به مراغه می درخشد. گنبد سرخ بنایی با پلان مربع بوده، از سردابه و اتاق اصلی تشکیل شده که بر روی سکوی سنگی قرار دارد و به وسیله هفت ردیف پله به آن می توان دسترسی یافت. پنج پله در جلوی سکو واقع شده و پله ششم و هفتم جز آستانه درگاه محسوب می شوند. این اثر از آثار باستانی مراغه گنبدی دوپوش داشته که پوشش فوقانی آن از بین رفته و پوشش زیرین هنوز سالم است. این مورد از جاهای دیدنی مراغه دارای چهار کتیبه کوفی با آجرتراش هست. کتیبه ضلع شمالی نشانگر نام و القاب بانی گنبد و تاریخ احداث بنا بود، کتیبه ضلع شرقی و جنوبی آن از آیات قرآنی است و کتیبه ضلع غربی آن نام سازنده بنا را دارد. تاریخ احداث بنا براساس کتیبه کوفی سردر بنا 542 هجری قمری است. شیوه خاص معماری آجری و تزئینات هر یک از طاقنماها، این اثر را کاملا برجسته کرده و برابر نظر اریک شرودر در کتاب صنایع ایران، تزئینات ستون های آجری نمای ورودی آن از شاهکارهای معماری آجری جهان است. تلفیق کاشی و آجر در عصر سلجوقی برای اولین بار از این اثر آغاز شده و استفاده از کاشی به صورت محدود در نمای ورودی و در بالای سردر به شیوه هنرمندانه جلوه خاصی به این مورد از جاهای دیدنی مراغه بخشیده است.
برج مدور

برج مدور یکی از جاهای دیدنی مراغه بوده که در فاصله ده متری گنبد کبود ساخته شده است. این اثر برجی استوانه ای شکل بوده که با ظاهری ساده از جنس آجر قرمز محلی و ازاره سنگی و در دو طبقه ساخته شده است. این اثر دارای پوشش گنبدی بوده که به مرور از بین رفته و برای جلوگیری از تخریب بیشتر با پوشش شیروانی محفوظ شده است. از ویژگی های برجسته این اثر علاوه بر آجرچینی زیبای قسمت بیرونی، تزئینات تخمیری سردر ورودی آن بوده که با تلفیق آجر و کاشی تزئینات بدیعی را پدید آورده اند. سردر ورودی این برج دارای قاب و طاقی هلالی شکل بوده و درگاه بنا را احاطه کرده است. در قسمت بالا و زیر طاق هلالی، کتیبه ای کوفی با نقوش تلفیقی از آجر و کاشی فیروزه ای به چشم می خورد که آیه 35 سوره انبیا و تاریخ احداث بنا را به تاریخ 563 هجری قمری معلوم می نماید. قسمت داخلی شبستان این مورد از جاهای دیدنی مراغه دوازده ضلعی بوده و تزئینات گچی دارد که از بین رفته است. قسمت سردابه آن به شکل چلیپا بوده و احتمالا شخصی در آن مدفون هست. بنای مذکور به عنوان بنای یادبود روی مقبره احداث شد، ولی از بانی و شخص مدفون در آن هیچ اطلاعی در دست نیست.
گنبد کبود

گنبد کبود یا مقبره منسوب به مادر هلاکوخان از جاهای دیدنی مراغه به شمار می آید. تاریخ احداث بنا برابر بقایای کتیبه سردر ورودی و بازخوانی آندره گدار 593 هجری قمری است که حدود 10 سال پس از نمونه اولیه خود مومنه خاتون نخجوان ساخته شد. این مورد از جاهای دیدنی مراغه دارای گنبد مخروطی دوپوش بوده که با مرور زمان از بین رفته و اینک با پوشش شیروانی محفوظ شده است. نمای بیرونی این مورد از جاهای دیدنی مراغه به شکل ده ضلعی اجرا و در زوایای ده گانه آن ستونی مدور با تزئینات تخمیری تعبیه شده که تا پای طاق گنبد ادامه می یابند. زیر قوس طاق نماها با سه ردیف مقرنس آجر و کاشی فیروزه ای تزئین شده و نگین های فیروزه ای کاشی در ترکیب با آجر قرمز جلوه خاصی به بنا بخشیده اند. گنبد کبود از نظر ترکیب کلی شبیه سایر برج مقبره های موجود در مراغه بوده و مرکب از شبستانی است مرتفع و سردابه ای که از سنگ ساخته شد. طبقه فوقانی یا شبستان گنبد از قسمت داخل دارای پلان ده ضلعی بوده و هر ضلع آن 6/2 متر هست. همچنین، براساس راهنمای سفر به مراغه باید بدانید که گلوگاه گنبد حاوی کتیبه ای گچبری است که پیرامون مقبره را دوره می زند. این کتیبه به خط ثلث بوده و با قسمتی از آیه اول سوره ملک قرآن مجید زینت یافته است. تمام فضای داخلی مقبره به گچبری و نقاشی و کتیبه ها مزین بوده که قسمت اعظم آن از بین رفته و فقط آثار کمی از تزئینات برجای مانده اند. تزئینات گنبد کبود را می توان مجموعه ای از رمز و نمادها دانست که به شیوه های مختلف اجرا شده شده اند. تزئینات گره سازی تخمیری آجر تراش در دو بعد ارتفاعی، تزئینات معقلی مرکب از آجر و کاشی فیروزه ای با نقوش خلاقانه هندسی، تزئینات قطار مقرنس و لعاب تراش از آن جمله اند. تزئینات گنبد کبود در زیر اطاق اصلی و سردابه برج، گچبری کتیبه ای از آیات قرآنی همراه با نقوش پرکار اسلیمی است. علاوه بر آن، تزئینات استامپی که به توپی های ته آجری معروف بوده، در میان بند گچی بین آجرها اجرا شده که بعدا در گنبد سلطانیه استفاده شدند.
گنبد غفاریه

گنبد غفاریه از دیگر جاهای دیدنی مراغه بوده که در شمال غربی شهرستان مراغه و در کنار رودخانه صوفی چای قرار گرفته است. این گنبد در زمان حکومت سلطان ابوسعید بهادرخان و با الهام از گنبد سرخ و به شکل مربع آجری بر روی سکوی سنگی استوار شده و چهار گوشه آن با ستون هایی که دارای تزئینات آجری به شکل لوزی بوده، ساخته شده است. تاریخ احداث بنا در فاصله سال های 572 الی 728 هجری قمری بوده و حدود 15 سال بعد از گنبد سلطانیه توسط امیر شمس الدین قراء سنقر الچر کسی منصوری حاکم وقت مراغه ساخته شده و بعدها خود در آن دفن شده است. درگاه ورودی بنا روبه شمال بوده و دارای یک طاق نمای بزرگ و دو طاق نمای باریک و بلند در طرفین هست. درگاه ورودی بنا حاوی تزئینات زیبای معقلی با نقوش زیبای هندسی و کتیبه از آجر و کاشی های تراش به رنگ های سیاه، سفید، لاجورد و فیروزه ای بوده و کتیبه های آن با خط ریحان نام و القاب بانی و فرمانروای معاصر ایلخانی را بازگو می کنند. براساس راهنمای سفر به مراغه باید بدانید که ورودی سردابه سنگی از جانب شرق است.
ساعت آفتابی

براساس راهنمای سفر به مراغه باید بدانید که این ساعت با همکاری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، مرکز تحقیقات نجوم و اختر فیزیک و بخش فرهنگی سفارت فرانسه در تهران و در ضلع شمالی گنبد سرخ مراغه اجرا شد. ساعت خورشیدی علاوه بر نشان دادن ساعت، ماه های خورشیدی و میلادی را نیز نشان می دهد و خطای آن کمتر از یک ثانیه است. این مورد از جاهای دیدنی مراغه علاوه بر اینکه از نظر زیباشناسی بسیار باارزش بوده، اجرایش با محاسبات طولانی علمی و پیچیده همراه هست.
پل تاریخی مردق

پل مردق جز مهمترین و سالم ترین پل های تاریخی آذربایجان شرقی و تنها پل این شهرستان است که در لیست آثار تاریخی مراغه و آثار ملی به ثبت رسید. پل سه دهنه مردوق، جز سه پل مهم تاریخی این شهرستان بوده و دارای سیل شکن و پایه های سنگی از نوع سنگ بومی منطقه و آجرهای قرمز بومی است. این مورد از جاهای دیدنی مراغه بلندترین پل تاریخی شهرستان مراغه محسوب می شود. براساس راهنمای سفر به مراغه باید بدانید که این پل سه چشمه دارد که با طاق جناغی اجرا شده و مربوط به دوران صفویه و قاجار هست.
مقبره آقالار و موزه سنگ نگاره ها

مقبره آقالار بنایی چهار ضلعی و آجری بوده که بر روی قبر میر عبدالفتاح موسوی مراغی، شاعر و عارف نامی دوره زندیه ساخته شده است. وی در سال 1175 هجری قمری وفات یافت و در این بنا به خاک سپرده شد. این بنا در سال 1247 هجری قمری توسط حاج عباسعلی بنایی به طور کامل مرمت گردید و خود وی پس از وفات در این مقبره دفن شد. همچنین، به دلیل ارادت خاص ظل السلطان به میرفتاح مراغی، این مورد از جاهای دیدنی مراغه مورد توجه وی بود. این مقبره بعدها به محل دفن بزرگان، عرفا و شیوخ مراغه تبدیل شده و شخصیت های مهمی چون شاهزاده رضاقلی میرزا متخلص به مجنون علیشاه، عبدالحسین سالار یحیی پور فرماندار شهرستان مراغه در آن دفن شدند و بر این اساس به مقبره آقالار (بزرگان) معروف شده است. براساس راهنمای سفر به مراغه باید بدانید که بنای مقبره آقالار در سال 1381 هجری شمسی و پس از مرمت، به موزه تبدیل شده و تحت عنوان موزه سنگ نگاره ها و آثار نفیسی از سنگ مزارهای تاریخی را در خود جای داد.
معبد مهر

معبد مهراز غارهای دست ساز و منحصر به فردی است که ظاهرا توسط پیروان آئین مهری ساخته شد. این نیایشگاه از نظر حجم کار و دقت و هنرمندی در حجاری، جز نمونه های ارزنده معابد کهن ایران قبل از اسلام و آثار تاریخی مراغه به شمار می رود. معبد دارای راهروها، تالارها، دالان ها و محرابی در وسط بوده و حالت خاص آن به طرح محراب بسیاری از معابد مهری یا "مهراب ها" شباهت دارد. در گذشته، سقف معبد گنبدی داشته و بعد از اسلام به خصوص در سده هشتم تغییراتی در آن صورت گرفت. در قسمتی از دیوار غربی تالار بزرگ کتیبه زیبایی به خط ثلث قرار دارد که بیشتر آن فرو ریخته و مضمون آن آیه 129 سوره آل عمران است. در وسط فضاهای زیرزمینی به منظور روشن ساختن فضای داخل اتاق ها، نورگیرهایی در سقف تعبیه شدند. براساس راهنمای سفر به مراغه باید بدانید که امروزه اهالی روستا این محل را امامزاده معصوم می نامند که محل دفن آخوند ملامعصوم مراغی از علمای فاضل مراغه بود.
منطقه فسیلی مراغه

این مورد از جاهای دیدنی مراغه یکی از غنی ترین مناطق سنگواره ای جهان بوده که در امتداد کمربندی از مناطق فسیلی بین المللی قرار دارد و بهشت فسیلی مراغه عنوانی بوده که از سوی فسیل شناسان به این منطقه داده شده است. فسیل های منطقه بین 4 الی 6 میلیون سال پیش ایجاد شده و شامل اسب ها، فیل ها، کرگدن، گاوسانان، گوشت خواران و پریماتها هستند. این منطقه در اردیبهشت ماه سال 84 به مساحت 6102 هکتار و به عنوان اولین اثر طبیعی، ملی، فسیلی توسط شورای عالی حفاظت محیط زیست به تصویب رسید. به منظور حفاظت، نگهداری، تحقیق و تفحص این فسیل های ارزشمند مرکز تحقیقات فسیل شناسی در یک کیلومتری جاده مراغه-هشترود قرار دارد.

کلیسای هوانس

کلیسای هوانس یکی از کلیساهای ارامنه کاتولیک بوده و نام آن برگرفته از اسم یکی از حواریون عیسی (ع) به نام یوحنا هست. این کلیسا در داخل شهر مراغه واقع شده و تنها کلیسای موجود است. کلیسای هوانس شهرستان مراغه در دوران حکومت ایلخانان مغول از موقعیت خاصی برخوردار بوده و شامل سه بخش محل اسکان اسقف اعظم، مدرسه و روشن کردن شمع و عود است. سردر ورودی کلیسا دارای گنبد رک هرمی با روکش شیروانی بوده و ناقوس کلیسا نیز در این محل واقع شده است. فضای اصلی این مورد از جاهای دیدنی مراغه مستطیلی شکل بوده و مرکب از سه طاقنما با قوس جناغی هست. طاقنمای طرفین بزرگتر بوده و در داخل این طاقنماها دو پنجره مستطیل شکل وجود دارند که به شیشه های الوان مزین شده اند.
یادمان شهدای گمنام

مردم قدرشناس شهرستان مراغه با در آغوش کشیدن لاله های گمنام، همواره یاد و خاطره یک هزار و 400 شهید خود را در یادها زنده نگه می دارند. از پنج شهید گمنام آرام گرفته در یادمان شهدای گمنام چهار شهید مربوط به عملیات خیبر در سال 62 و یک شهید نیز مربوط به عملیات والفجر هشت در سال 64 بوده و سن این شهدای والامقام از 18 سال تا 26 سال است. یادمان شهدای گمنام به همت شهرداری مراغه در ضلع جنوبی میدان بسیج و بر فراز تپه مشرف به شهر احداث شده و روزانه پذیرای صدها تن از عاشقان و دلباختگان عرصه های ایثار و شهادت هست.
مساجد تاریخی مراغه

این مساجد با تزئینات خاص چوبی همراه بوده و پوشش آن ها مسطح و شامل تزئینات پر کار چوبی است. سر ستون های مقرنس چوبی، صندوقچه ها، تیرها و پرده های تمامی سقف این مساجد با نقوش گل و بوته، هندسی و گاهی با کتیبه تزئین شده و جلوه زیبایی به آن ها بخشید که مسجد ملارستم، مسجد ضریر و مسجد سفید از جمله آن ها هستند. چهل ستون ها و سقف های چوبی مساجد مراغه یکی از جالب ترین سبک های معماری پاگرفته در ایران بوده که در دوران شکوفایی معماری عهد صفویه در اصفهان مورد تقلید قرار گرفتند. مساجد مراغه از عناصری مانند مناره و گنبد بی بهره بوده و محراب و منبر بسیار ساده کار شده اند. این مساجد معمولا دارای پنجره های متعدد کوچک در ضلع غربی و شرقی و پنجره های بزرگ در ضلع شمالی و جنوبی اند. رنگ های به کار رفته در تزئینات مساجد چوبی مراغه مشکی، قهوه ای، نارنجی، سبز یا ترکیبی از همه آن ها در زمینه قهوه ای هستند که همگی منشا طبیعی دارند. رنگ های سرد به کار گرفته شده در مسجد همچون سبز سیر با رنگ های گرم که رنگی نزدیک به رنگ چوب های مسجد داشته، در تقابل با یکدیگرند. همچنین، براساس راهنمای سفر به مراغه باید بدانید که گل های شاه عباسی هفت، هشت و ده پر مبین مراحل سلوک و حرکت زنجیروار اسلیمی یادآور آفرینش انسان در جهان سرگردان و بازگشت دوباره او به مبدا وحدت است.
امامزاده سید ابراهیم چکان (ع)

این بقعه شریف آرامگاه سیدجلیل القدر حضرت امامزاده ابراهیم بن حسن بن قاسم بن عبدالله بن حضرت امام موسی بن جعفر (ع) است. در کتب تاریخی در مورد این بزرگوار استناداتی به دست نیامده، ولی بنا به باور اهالی ایشان نوه سوم امام موسی بن جعفر (ع) است که هنگام هجرت از مدینه به مشهد به دست مخالفان و دشمنان ولایت به شهادت رسید و در این مکان دفن گردید. طول ضریح چهارمتر و عرض آن سه متر بوده و در زیر گنبدی به قطر 9 متر و ارتفاع 10 متر قرار گرفته است. این بقعه از دیرباز مورد توجه و احترام خاص اهالی شهرستان مراغه بوده و یکی از امامزاده های معروف استان آذربایجان شرقی به شمار می رود.
غار هامپوئیل (غار کبوتر)

غار هامپوئیل بر ساحل راست رودخانه مردق واقع شده و بی شک از شگفتی های آفرینش در بین آثار باستانی مراغه است. اهمیت غار کبوتر به خاطر وجود چندین چاه وحشتناک و عمیق آن است که به صورت تندره های سنگی و تالارهای بزرگ دیده می شوند. در ابتدای ورودی این غار، کتیبه ای سنگی به زبان روسی نقش شده که تاریخ مندرج آن 1925 میلادی را نشان می دهد. در ابتدای ورودی غار میدان بزرگی وجود دارد که سقف آن مکان مناسبی برای آشیانه کبوتران است. از این رو، این غار به غار کبوتر شهرت دارد و از محبوب ترین جاهای دیدنی مراغه محسوب می شود. طول میدان اول غار 60 متر، عرض آن 40 متر و ارتفاعش به 40 متر می رسد. برخی تحقیقات حاکی از آن است که غار کبوتر از جمله مهمترین غارهای خاکستری جهان بوده که نظیرش در چند ایالت آمریکا دیده می شود.
طبیعت شهرستان مراغه

علاوه بر آثار تاریخی مراغه، جاذبه های گردشگری و دامن سرسبز و پربرکت سهند هر سال میهمانان و گردشگران زیادی را پذیرا شده و آنان را از نعمات خود بهره مند می کند. شقایق های صحرایی و آلاله های روییده شده در دامنه های این کوه که از جمله گونه های نادر لاله های واژگون هستند، منظره جالبی را برای گردشگران و میهمانان تداعی می کنند و وجود 185 گونه پرنده بومی و مهاجر، وجود پستانداران متعدد و گونه های متنوع و نادر گیاهی و آبزی طبیعت منطقه را به زیستگاهی مهم برای حیات وحش تبدیل کرده و دیدن هر کدام از این مناظر برای گردشگران جالب و خاطره انگیز است.
سهند، عروس کوهستان های ایران

سهند به دلیل برخورداری از طبیعتی شگفت، بقایای آثار ناشناخته و مدفون در خود و طنین رازآلود و رمزآمیز، خاطره اسطوره ای در ذهن و یاد مردم منطقه به جا گذاشته است. سهند از بلندترین کوه های آذربایجان و مهمترین کوه آتشفشان خاموش ایران بوده که ارتفاع قابل ملاحظه آن مولد تراکم توف ها و خاکسترهای آتشفشانی بوده که در زمان های دور از دل کوه بیرون ریخته است. سهند را به دلیل انبوهی گل و گیاه و چمن و مرتع، عروس کوهستان های ایران می نامند. براساس راهنمای سفر به مراغه باید بدانید که دامنه های سرسبز سهند منطقه بسیار مناسبی برای دامداران، ایلات و عشایر بوده و به علت تنوع گل های موجود، مکانی مناسب برای تولید عسل طبیعی به حساب می آید. مراتع سهند میزبان ایلات و مسافرانی بوده که جهت تفریح به آنجا سفر می کنند.
سد علویان

هدف اصلی از احداث سد علویان تامین آب شرب شهرستان مراغه و پادگان امام رضا (ع) و آبیاری اراضی و باغات به مساحت 6000 هکتار است. جمع کل آب قابل تنظیم سالانه 145 میلیون متر مکعب بوده که 101 میلیون متر مکعب جهت آبیاری اراضی و 22 میلیون متر مکعب آن برای آب شرب در نظر گرفته شد. سد علویان دارای 70 متر ارتفاع از بستر و 80 متر ارتفاع از پی بوده و طول آن 935 متر و عرض تاج آن 10 متر است. حجم کل مخزن در حالت نرمال 60 میلیون متر مکعب و سطح دریاچه 262 هکتار و عرض پاشنه در بستر رودخانه 340 متر بوده و حجم کل هسته رسی سد 000/800 متر مکعب است. سد علویان با صرف اعتباری بالغ بر 85 میلیارد ریال در سال 1374 مورد بهره برداری قرار گرفت.
صوفی چای

براساس راهنمای سفر به مراغه باید بدانید که این رودخانه با جریان شمالی و جنوبی، تمامی مزارع و باغ های اراضی شهرستان مراغه را سیراب می کند و از جنوب آن وارد منطقه بناب می شود. بر روی صوفی چای بندی وجود دارد به ارتفاع 11 متر و عرض 65 متر که اکنون این بند با رسوبات رودخانه پر شده و سد علویان نیز بر روی این رودخانه احداث گردید. در این رودخانه به مقدار قابل توجهی ماهی قزل آلا وجود دارد. در بخش خروجی شهرستان مراغه و روی صوفی چای دو پل بسیار زیبا احداث شده است. صوفی چای به عنوان شریان حیاتی شهر مراغه با گذر از داخل شهر وسعتی بالغ بر 15 هکتار به طور مستقیم تحت تاثیر خود قرار داد. شهرداری شهرستان مراغه در سال های اخیر با استفاده از امکانات موجود خود و در قالب یک پروژه طراحی منظر شهری نسبت به سامان دهی و بهسازی صوفی چای در 3 فاز عملیاتی اقدام به ایجاد امکانات تفریحی، ورزشی و فرهنگی کرده است.

بازارهای مراغه

بازار در تاریخ معاصر ایران نیز نقش تعیین کننده ای داشت. ماجرای تحریم تنباکو، انقلاب مشروطیت، نهضت ملی کردن صنعت نفت و سرانجام انقلاب اسلامی به سبب تعطیلی بازار و حضور موثر بازاریان در صحنه مبارزات به ثمر نشست. قدیمی ترین توصیف بازار مراغه شرحی است که ابن حوقل در کتاب صوره الارض در حدود قرن چهارم بدان پرداخت: "در آن شهر بازارهای بسیاری بود و اجناس گوناگونی چون پارچه های کتانی، عطر، هل، کالای سراجان و زین، شمشیر و ابزار زرین و سیمین به فروش می رفت. علاوه بر بازارهای دائمی، تعدادی بازار هفتگی در مراغه برگزار می شوند که از جمله آن ها می توان به بازار شیخ جان اشاره کرد. بازار مراغه که قدمتی به اندازه شهر باستانی مراغه دارد، از دیرباز مرکز تجارت و داد و ستد این شهر بوده و امروزه نیز این مرکزیت را حفظ کرده است. بازار مراغه در حقیقت، گنجینه ای تاریخی از معماری سنتی بوده و در طول این بازار تیمچه، حمام، کاروانسرا، مدارس و مساجد قدیمی قرار دارند.
مراغه قطب اول تولید سیب آذربایجان شرقی

براساس راهنمای سفر به مراغه بهتر است بدانید که مراغه قطب اول تولید سیب در آذربایجان شرقی است و نزدیک به 70 درصد سیب تولیدی شهرستان به خاطر مرغوبیت و کیفیت بالا به دیگر شهرهای کشور و خارج از کشور صادر می شود. این شهرستان به خاطر داشتن 21 هزار هکتار باغ علاوه بر سیب در تولید محصولات باغی در استان جایگاه نخست را دارد. در باغ های شهرستان مراغه تولید سیب بستگی به بارش باران در فصل گل دهی و بالا بودن رطوبت دارد و به طور متوسط 25 تن در هکتار است.
مراغه اولین تولیدکننده فرش ابریشم کشور

تجلی اعجاز انگیز ذوق و اندیشه هنرمندان طراح قالی در گردش گل بوته ها و گلبرگ ها بر بستر رنگ های دل انگیز، چون نگارستانی بی بدیل نمایان می شود. این شهر اولین تولید کننده فرش ابریشم کشور بوده و سالانه بیش از 60 هزار متر مربع فرش ابریشم در شهرستان تولید و به بازارهای جهانی عرضه می شوند. نقوش قالی ایپک مراغه با الهام از گل ها و درختان منطقه، چون آینه ای در انعکاس زیبایی های طبیعی عمل می نماید.
صابون سنتی مراغه

بیش از نیم قرن است که صابون سنتی مراغه خود را در سبد سوغات جای داده و توسط مسافران و گردشگرانی که به این شهر سفر می کنند در تمام نقاط کشور گسترده می شود. یکی از امتیازات صابون مراغه شیمیایی نبودن مواد اولیه آن بوده و همین امتیاز توانسته سال ها مشتریان خود را حفظ کند. این صابون در رنگ های سفید، سیاه و زرد در قالبی مستطیل شکل به دور از بروشور و اتیکت های تجاری جهت مصرف مشتریان به بازار عرضه می شود. ماده اولیه در ساخت این صابون دنبه گوسفند و سود سوزآور هست، هر چند که ممکن است با چیزهای دیگر چون گل ختمی، حنا، آب هندوانه و مواد طبیعی دیگر ترکیب شود. صابون مراغه علاوه بر موارد کاربردی خود که جهت استحمام، سرشویی و شستن البسه بوده، جهت رفع عوارض پوستی و جلوگیری از ریزش موی سر نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
تولید عسل در مراغه

شهرستان مراغه از نظر تولید کمی و کیفی عسل مقام اول استان آذربایجان شرقی را به خود اختصاص داده است. غنی بودن مراغه از نظر مراتع کوهستانی و تنوع گل های به ویژه در مراتع سهند از عمده دلایل تولید زیاد و مرغوبیت عسل این شهرستان است. زنبورداران شهرستان مراغه کندوهای خود را مثل عشایر منطقه به ییلاق و قشلاق می برند. استفاده بهینه از گل های خدادادی در دامنه کوه سهند به طوری بوده که هر زنبوردار در منطقه ای خاص کندوهای خود را جهت آوردن شیره به کار می گیرد، چرا که دامنه کوه سهند از تنوع گل و گیاهی بالایی برخوردار است.
تولیدات کشاورزی و باغی مراغه

گندم و نخود بیشترین بخش تولیدات زراعی این شهرستان را تشکیل می دهند. سطح زیر کشت باغات این شهرستان 18 هزار و 770 هکتار بوده که عمده تولیدات باغی آن را سیب، انگور، بادام و گوجه سبز تشکیل می دهند. بیشترین بخش سیب تولیدی این شهرستان و همچنین گردو، بادام، گوجه سبز و انگور در حاشیه رودخانه ها به عمل می آیند
خشکبار مراغه

شهرستان مراغه با 20 هزار هکتار باغ میوه از جمله سیب، انگور، بادام، گردو و آلوچه یکی از قطب های مهم تولید محصولات باغی در شمال غرب ایران محسوب می شود و به این خاطر لقب باغ شهر را به خود گرفته است. این منطقه با داشتن 25 واحد تولیدی صادراتی در حوزه صادرات خشکبار و برابر اعلام فائو، جمهوری اسلامی ایران در صادرات انواع کشمش سومین صادر کننده جهان بوده و منطقه مراغه نیز در صادرات انواع کشمش و خشکبار مقام دوم استان را داراست.
سجوق و باسلوق

دو نوع شیرینی محلی یعنی سجوق و باسلق مراغه که زبانزد خاص و عام بوده، از عمده ترین سوغاتی های این منطقه به حساب می آید. باسلوق از نشاسته، آب، شکر، گلاب، گردو، کره، پودر نارگیل تهیه و سجوق نیز از شیره انگور، نشاسته، مغز بادام یا مغز هسته شیرین زردآلو و هل تهیه می شود.
شیرینی چای (قند پنیری)
شیرینی چای، سوغاتی دلچسب مراغه است. شکر که ماده اولیه این محصول محسوب می شود، در کارگاه های آب نبات سازی مراغه فرآوری شده و پس از طی مراحل مختلف به شیرینی چای تبدیل می شود. این سوغات در طعم های مختلف مانند هل، پرتقالی، لیمویی، آناناسی و دارچین تولید می شود./ همگردی