کنسرو ماهی بدون تن/رشد تقلب در بازار

تیتر20- شاید شما هم ازجمله خانوارهایی باشید که به ‌دلیل مشکلات اقتصادی یا سبک زندگی ناشی از کمبود وقت، مشغله‌ یا به‌دلیل ذائقه‌تان، انواع غذاهای کنسروی و کمپوت سهم زیادی در سبد تغذیه‌تان دارد. واقعیت این است که این روزها استفاده از غذا‌های آماده و نیمه‌آماده، به‌خصوص در سبد غذایی خانوارهای شهری نسبت به دوران گذشته به‌شدت افزایش یافته است. غذاهایی مانند تن ماهی که علاوه بر قیمت نسبتا مناسب، صرفه‌جویی در وقت و نبود احتیاج به آشپزی و پخت‌وپز طولانی‌مدت مزیت‌های دیگر استفاده از آن است. افزایش قیمت و کاهش مصرف انواع ماهی پرورشی و دریایی و برخی مناسبت‌ها مانند ‌ماه مبارک رمضان یا ایام سفر نیز سهم تن ماهی در سبد مصرفی خانوارها را افزایش داده است. با وجود این ضرورت‌ها، طی 2سال اخیر رشد هزینه تمام‌شده تولید صنایع غذایی دامنگیر صنعت کنسرو وکمپوت نیز شده و افزایش قیمت، افت کیفیت و تقلب در بازار اقلامی مانند تن ماهی دغدغه اصلی ‌مصرف‌کنندگان است.

اگر شما هم ازجمله افرادی هستید که به‌دلیل افزایش قیمت ناشی از رشد هزینه تمام‌شده تن ماهی به 10تا 15هزار تومان، سهم این کالا در سبد مصرفی خانوارتان را کاهش داده‌اید یا به ناچار از خرید برخی محصولات برندهای مشهور و مورد اعتمادتان منصرف شده و به خرید محصولات ارزان قیمت و بی‌نام و نشانی روی آورده‌اید که هیچ شناختی از کیفیت یا استاندارد بودن آنها ندارید؛ توجه کنید که کنسروهای تن ماهی‌ای که با قیمت 3تا 7هزار تومان در انواع طعم و برند در بازار عرضه شده و پس از بازشدن درِ قوطی بخش عمده‌ای از محتوای آن را آب و روغن یا ماهی‌های خرد شده بی‌کیفیت تشکیل می‌دهد یا وزن محتوای تن ماهی موجود در قوطی به‌شدت آب رفته، نخستین پیامد چنین محصولاتی است. این محصولات تنها به مدد قیمت پایین خود و گرانی محصولات برندهای مشهور، قادر به کسب سهمی از بازار مصرف شده‌اند. اما مطلع باشید که به گفته فعالان صنفی و حتی تولید‌کنندگان در تولید اینگونه کنسروهای تن ماهی، از ماهی‌هایی  غیراز ماهی تن (ماده اولیه اصلی کنسرو تن ماهی) استفاده شده است. علاوه بر عرضه کنسروهای تن ماهی فاقد تن در بازار، عرضه چند نرخی، کم‌فروشی و ناخالص‌فروشی این اقلام، برخی انواع کنسرو تن ماهی وارداتی قاچاق نیز سر از بازار مصرف برخی مناطق مرزی کشور درآورده‌اند که تنها مزیت آنها قیمت پایین و ظاهر مشتری‌پسندشان است. بخشی از این شرایط بازار متاثر از عمل نکردن صیادان به تعهد تامین ماهی تن مورد نیاز صنایع کنسرو و بخشی دیگر به‌دلیل سودجویی و فرصت طلبی برخی افراد پس از حذف ارز 4هزارو200تومانی واردات ماهی تن و جایگزینی آن با ارز نیمایی است. در این شرایط تولید‌کنندگان طی نامه‌ای به سازمان حمایت، خواستار اجرای تفاهمنامه با شیلات برای تامین ماهی تن به نرخ هر کیلوگرم 15هزار تومان یا افزایش قیمت کنسرو تن ماهی شده‌اند.

کاهش 2هزارتومانی قیمت تن ماهی

نایب‌رئیس هیأت‌مدیره سندیکای صنایع کنسرو اعلام کرد: در ابتدای فصل صید امسال که از اواخر مهر‌ماه شروع شد، از یک طرف با خوابیدن خطوط تولید اغلب کارخانجات به‌دلیل رکود بازار مواجه بودیم و از سوی دیگر افزایش صید ماهی تن موجب وفور عرضه و افت شدید قیمت‌ این نوع ماهی در بازار شد، به‌نحوی که قیمت هر کیلوگرم ماهی تن در بازار به 10هزار تومان رسید و احتمال کاهش بیشتر قیمت‌ها نیز وجود داشت. مسعود بختیاری افزود: این شرایط گلایه جامعه صیادی در زمینه نابودی این صنف به‌دلیل کاهش قیمت ماهی تن را به‌دنبال داشت و صیادان در وضعیتی خواستار کمک صنایع کنسرو ماهی با خرید ماهی تن به قیمت بالاتر از بازار شدند که قبلا در اردیبهشت‌ماه امسال با افزایش قیمت این نوع ماهی، صیادان و سازمان شیلات هیچ کمکی به این صنایع با کاهش قیمت ماهی تن نکرده بودند. با وجود این، تفاهمنامه‌ای را با مشارکت سازمان شیلات و جامعه صیادی منعقد کردیم و مقرر شد تا قیمت هر کیلوگرم ماهی تن خریداری‌شده از صیادان تا پایان امسال 15هزار تومان باشد. به گفته او، متعاقب آن با وجود اینکه صنایع کنسرو می‌توانستند با توجه به نرخ 15هزار‌تومانی هر کیلوگرم ماهی تن، هر قوطی 180گرمی کنسرو تن ماهی را به نرخ 14هزارو900تومان عرضه کنند، اغلب تولید‌کنندگان برای کاهش حداقل 2هزارتومانی نرخ هر قوطی کنسرو تن ماهی توافق کردند و نرخ مصرف‌کننده آن را به 12هزارو500تا 12هزار 900تومان کاهش دادند. گرچه با وجود انعقاد این تفاهمنامه تعداد محدودی از تولیدکنندگان با استناد به نداشتن اعتماد به شیلات و جامعه صیادی برای ثبات قیمت ماهی تن و نبود امکان افزایش مجدد قیمت کنسرو تن ماهی، قیمت‌ها را کاهش ندادند.

عهدشکنی شیلات و صیادان

نایب‌رئیس هیأت مدیره سندیکای صنایع کنسرو با بیان اینکه تفاهمنامه صنایع کنسرو و شیلات و صیادان برای تامین ماهی تن به نرخ 15هزار تومان 14آبان‌ماه امضا شد، گفت: اما جامعه صیادی به این تفاهمنامه و تعهد خود پایبند نمانده و اکنون هر کیلوگرم ماهی تن را به نرخ 18هزار و 500 تا 19هزار تومان به صنایع کنسرو می‌فروشد و سازمان شیلات ایران و اداره کل شیلات چابهار نیز از ابزارهای قانونی پیش‌بینی‌شده در تفاهمنامه مذکور مانند کاهش سهمیه سوخت یارانه‌ای شناورهای صیادی برای الزام صیادان به عرضه ماهی تن به نرخ 15هزار تومان استفاده نکرده است. بختیاری تأکید کرد: حتی یک‌ماه پیش به اتفاق تولیدکنندگان کنسرو و مسئولان سازمان شیلات برای اجرای این تفاهمنامه و بازگشت قیمت‌ ماهی تن، به اداره کل شیلات استان سیستان و بلوچستان رفتیم اما متأسفانه هنوز هیچ اقدامی در این زمینه انجام نشده است.

از عرضه چندنرخی تا کم‌فروشی و تقلب

نایب‌رئیس هیأت مدیره سندیکای صنایع کنسرو بخشی از مشکلات قیمت و عرضه کنسرو تن ماهی را ناشی از نوسان قیمت ماهی تن دانست و افزود: نوسان قیمت هر کیلوگرم ماهی تن از 10تا 18هزار تومان موجب شد تا با مبنا قرار‌گرفتن نرخ 15هزارتومانی ماهی تن، کنسرو تن ماهی استاندارد 180گرمی نیز با نرخ‌های متفاوت مصرف‌کننده از 14هزار و 900 تا 12هزار و500 و 12هزارو900تومان به بازار عرضه شود. بختیاری در مورد علت عرضه چندنرخی کنسرو تن ماهی افزود: مشکلات تولید کنسرو (استفاده از ماهی تن به‌صورت تکه‌ای یا خرده) و عرضه، یکی دیگر از دلایل تفاوت نرخ مصرف‌کننده ماهی تن است، به‌نحوی که نرخ کنسرو ماهی تن 180گرم با استفاده از ماهی تن خرد 10هزارو500تومان است. با وجود این، او تأکید کرد که در برخی مواقع نوسان قیمت‌ کنسرو تن ماهی در بازار بسیار زیاد است، به‌نحوی که کنسرو تن ماهی با وزن 120و 180گرم با قیمت‌های 4تا 7هزار تومان نیز به مردم عرضه می‌شود که این امر ناشی از سوءاستفاده برخی افراد و ضعف نظارت سازمان ملی استاندارد و سازمان غذا و دارو بر تولید و عرضه تن ماهی‌های تقلبی و غیراستاندارد در بازار است. این امر زمینه سوءاستفاده برخی افراد و عرضه محصولات بی‌نام و نشان از طریق تقلب در وزن خالص (درج وزن غیرواقعی روی بسته‌بندی محصول نسبت به محتوای واقعی آن)، تقلب در وزن آبکش (مقدار گوشتی که نسبت به فاز مایع«روغن و نمک» موجود در محصول تولیدی استفاده می‌شود) یا استفاده از انواع ماهی غیرتن مانند بادبان ماهی، زرده، گالیت، کتو، گیش، سارم، بلوماکرل، کتول و... به جای ماهی تن در تهیه کنسرو تن ماهی را فراهم کرده است.

تن ماهی ارزان و ‌تقلبی نخرید

رشد هزینه تمام‌شده تولید ناشی از گرانی مواداولیه، زمینه رشد چندبرابری قیمت و افت شدید تقاضای خرید و تقلب و کم فروشی در بازار کنسرو تن ماهی را فراهم کرده است. نایب‌رئیس هیأت مدیره سندیکای صنایع کنسرو با هشدار به مشتریان مبنی بر نخریدن تن ماهی‌های ارزان‌قیمت بی‌نام و نشان گفت: از مشتریان می‌خواهیم تا از خرید تن ماهی ارزان قیمت بی‌نام و نشان در بازار خودداری کنند و قبل از خرید انواع کنسرو تن ماهی برندهای معروف نیز به وزن خالص و وزن آبکش (معمولا 70تا 80درصدی استاندارد) درج‌شده روی بسته‌بندی انواع تن ماهی و نوع ماهی (ازگونه‌های تن باشد) دقت کنند. بختیاری، تشخیص نوع ماهی موجود در قوطی‌کنسرو برای مشتریان را سخت دانست و تأکید کرد که باید دستگاه‌های نظارتی به این موضوع ورود کنند. سندیکای صنایع کنسرو نیز آمادگی مشارکت برای رصد، پایش و کنترل بازار با همکاری دستگاه‌های نظارتی را دارد. او گفت: برای اطمینان از سلامت تن ماهی نیز مصرف‌کنندگان باید علاوه بر خرید تن ماهی برندهای معتبر و شناخته‌شده دقت کنند که قوطی کنسرو ضربه‌خورده، آسیب‌دیده، دِفرمه یا بادکرده نباشد، همچنین باید به تاریخ تولید و انقضای مصرف و درج علامت استاندارد و پروانه بهداشتی روی قوطی تن ماهی دقت کنند. پس از بازکردن قوطی نیز به نداشتن بو و رنگ غیرمتعارف تن ماهی داخل قوطی توجه کنند. بختیاری در مورد طعم‌های مختلف تن ماهی نیز گفت: مصرف اینگونه محصولات هیچ مشکلی ندارد و اکنون کنسرو ماهی در آب نمک، روغن زیتون، روغن گیاهی، سبزیجات، شوید، فلفل قرمز، سالاد کنسرو ماهی و... در بازار موجود است. او در مورد قیمت مصرف‌کننده کنسرو تن ماهی افزود: آخرین قیمت مصوب مصرف‌کننده کنسرو تن ماهی 180گرمی از 14هزار تا حداکثر14هزارو900تومان است. همچنین از آنجا که برندهای معروف تن ماهی را در قوطی‌های 180گرمی عرضه می‌کنند، سندیکا برای تعیین قیمت انواع 120گرمی قوطی تن ماهی ورودی نکرده‌‌ و قیمت‌ اینگونه تن ماهی نیز به‌درستی مشخص نیست. اما بنابر عرف بازار و حداکثر قیمت 14هزارو900تومانی کنسرو تن ماهی 180گرمی، حداکثر قیمت مصرف‌کننده تن ماهی استاندارد 120گرمی نیز نباید از 9هزارو930تومان بیشتر باشد.

نبض بازار

 آخرین قیمت مصوب مصرف‌کننده کنسر ماهی تن 180گرمی از 14هزار تا حداکثر14هزار و 900تومان است. گرچه قیمت انواع 120گرمی قوطی تن ماهی مشخص نیست، اما بنا بر عرف بازار، حداکثر قیمت مصرف‌کننده تن ماهی استاندارد 120گرمی نیز نباید از 9هزار و 930تومان بیشتر باشد

رشد تقلب در بازار

 کم‌فروشی، عرضه چند‌نرخی، ناخالص‌فروشی و استفاده از ماهی معمولی به جای ماهی تن، به شیوه‌های رایج تقلب در بازار کنسرو تن ماهی تبدیل شده است. متأسفانه برخی برندهای بی‌نام و نشان از طریق تقلب در وزن خالص، تقلب در وزن آبکش یا استفاده از انواع ماهی غیرتن مانند بادبان ماهی، زرده، گالیت، کتو، گیش، سارم، بلوماکرل، کتول و... به جای ماهی تن در تهیه کنسرو تن ماهی، به مردم اجحاف می‌کنند./همشهری