رد پای کرونا روی زمین نساجی و پوشاک

تیتر20- کرونا حرکت هر آنچه بر سر راهش بود را کند کرد. بااین‌همه محیط‌زیست و طبیعت نفسی تازه کردند و به مدد شیوع این ویروس عجیب‌وغریب، تمام عرصه‌ها فرصتی برای ایده‌پردازی در مسیر نوسازی روند فعالیت‌های خود پیدا کردند.

بااین‌حال، امروز با گذشت سه ماه و اندی از شیوع این ویروس در ایران و در شرایطی که همچنان نمی‌دانیم آیا دوران پسا کرونا فرا رسیده است یا خیر، فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی تمام و کمال از سر گرفته شده، گرچه هنوز خبری از رونق عرصه فرهنگ و هنر در کشور نیست.

کرونا به تردید و توقفی بی‌سابقه در میان آحاد جامعه در امر خرید محصولات منتج شد اما اکنون که گویی همه‌چیز به روال عادی خود بازگشته است، آیا همچنان تقاضایی برای محصولات فرهنگی و هنری وجود ندارد؟

فارغ از اینکه مد و لباس هم به‌مثابه یکی از مهم‌ترین ارکان‌ فرهنگ و هنر ایران‌زمین به شمار می‌رود اما به‌هرروی بخش صنعتی و کاربردی ماجرا، مجدد فعالیت خود را از نخستین روزهای خرداد از سر گرفته و شنیده‌ها حاکی از آن است که در روزهای اخیر، مردم برای خرید مایحتاج پوشیدنی در فصل گرما، بازار این عرصه را به‌شدت گرم کرده‌اند.

در این مجال با نگاهی به نقطه نظرات برخی فعالان این صنعت، دیگربار رد پای کرونا را بر زمین نساجی و پوشاک رصد کرده تا بتوان به تحلیلی جامع و مؤثر از تأثیرات کرونا بر کسب و کارهای عرصه مد دست‌ یافت.

کرونا و رویش اقتصادی نو در عرصه مد و لباس

اسماعیل شجاع مشاور مدیریت، استراتژی، بازاریابی و برندسازی و همچنین طراح و مجری رویدادهای علمی، اقتصادی و نمایشگاهی معتقد است با وجود کرونا شاید 30 الی 40 درصد اقتصاد دنیا افت کند اما بر این اقتصاد کهنه، می‌توان اقتصاد بزرگ‌تری ساخت.

او تصریح می‌کند ازآنجاکه حوزه مد و لباس و صنعت نساجی در سال‌های اخیر نقشی مؤثر در اقتصاد کشور ایفا کرده و البته بخش عمده‌ای از فعالیت‌های مزون‌داران و مؤسسات از بستر شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی پیش می‌رود، این پوسترها می‌تواند گویای برخی تحلیل‌ها درباره ادامه روند فعالیت‌ها باشد.

طرح تربیت منابع انسانی متخصص و معرفی به صنایع پوشاک و نساجی در دوران پسا کرونا

آرشام شیرزادیان محقق حوزه کسب‌وکار و کارآفرینی دراین‌باره می‌گوید با فرارسیدن دوران پسا کرونا، حجم انباشته‌ای از خرید را خواهیم داشت و احتمالاً مردم به‌ویژه در نیمه دوم سال نیاز مبرم به تهیه ملزومات خود در عرصه مد و لباس دارند. به‌هرروی، لباس به‌عنوان یکی از مهم‌ترین نیازهای مردم هر جامعه‌ای به شمار می‌رود و تمامی اقشار جامعه مخاطب هدف این حوزه هستند. ما تصمیم بر آن داریم که طرحی را در این زمینه و متناسب با شرایط حاکم اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در دوران پسا کرونا برای کنترل هر چه‌بهتر بازار با تکیه بر تربیت نیروهای کارآمد در این برهه زمانی اجرا کنیم.

شیرزادیان معتقد است پیش‌بینی می‌کنیم با کنترل شرایط موجود و رفتن سیر صعودی شیوع ویروس مهلک کرونا به سمت سیر نزولی، حجم وسیعی از درخواست‌های مردم برای تأمین پوشاک را شاهد باشیم؛ این در حالی است که بنگاه‌های اقتصادی بزرگ و کوچک و صنایع خرد و کلان با تعدیل نیرو در دوره کرونا تلاش کردند که به شکل موقتی باری را از روی دوش خود بردارند و حال که اکنون با تعدیل نیروی چشم‌گیری در سایر صنایع ازجمله صنعت پوشاک و نساجی مواجه شده‌ایم، پیش‌بینی می‌کنیم با فرارسیدن دوران پس و کرونا در تمامی این بخش‌ها نیاز مبرم به کشف نیروی متخصص و کارآمد احساس شود. بدون شک آن زمان فرصت لازم و کافی برای رصد وضعیت موجود و معرفی این افراد به صنایع و بخش‌های ذی‌ربط وجود ندارد. این در حالی است که ما با تکیه بر مسئولیت اجتماعی خود و در سایه اجرای طرح موردنظر، بانک اطلاعاتی جامعی را از افراد آماده برای ورود به بازار کار در حوزه‌های مختلف دارا هستیم که علاوه بر شناسایی شدن، آموزش‌های لازم را نیز کسب کرده و آماده ورود به چرخه کسب‌وکار متأثر از کرونا هستند.

اوضاع حاکم بر محصولات عفاف و حجاب در پی شیوع کرونا

سحر تلقانی از کارآفرینان و تولیدکنندگان محصولات عفاف و حجاب و مدیر موسسه کیمیای سحر بر این باور است اگرچه برای قطع شدن زنجیره انتقال ویروس کرونا ضرورت دارد که نمایشگاه قرآن در ماه مبارک رمضان برخلاف سال‌‎های گذشته برگزار نشود، اما با توجه به محقق نشدن وعده‌های قبلی مسئولان، تولیدکنندگان به‌شدت تحت فشار هستند.

مدیرعامل موسسه مد و لباس کیمیای سحر می‌گوید تولیدکنندگان که در شرایط کرونایی بازارهای داخلی و خارجی را از دست داده‌اند به حمایت جدی دولت بیش از وعده‌های شعارگونه نیازمندند اما با داشتن مجوزهای قانونی برای ادامه کار زیر فشار جدی تعهدات قانونی قرار گرفته‌اند و متأسفانه به‌رغم راهکارهایی که در این ایام مطرح شده است، همراهی و همیاری دولتمردان مشاهده نمی‌شود.

سرعت پایین نت و مشکلات عدیده آموزش آنلاین در حوزه مد و لباس

پروانه قاسمیان از فعالان حوزه مد و لباس مدرس دانشگاه و مدیر گروه رشته طراحی پارچه و لباس دانشگاه علم و فرهنگ درباره تأثیر آموزش آنلاین در دانشگاه‌ها با شیوع ویروس کرونا و تعطیلی تمامی مراکز علمی کشور می‌گوید پس از بررسی‌های اولیه در اسفندماه سال گذشته و تصمیم برای آموزش مجازی دانشگاه‌های کشور به دلیل تعطیلی آن‌ها در پی شروع کرونا، دانشگاه‌های حوزه مد و لباس نیز علی‌رغم دارا بودن کلاس‌های عملی بسیار در رشته‌های مختلف، دست‌به‌کار شدند و فضای لازم برای این شیوه آموزشی را تدارک دیدند.

قاسمیان تصریح می‌کند اما متأسفانه نبود زیرساخت‌های لازم و کافی و همچنین سرعت بسیار پایین نت در ایران، سبب شد کیفیت آموزش از این مسیر بسیار پایین آمده و دانشجویان و اساتید دانشگاه‌ها با نوعی سردرگمی برای رفع مشکلات به وجود آمده مواجه شوند.

تأثیر کرونا بر صنعت کفش و چرم

رامین دلشاد از فعالان صنعت طراحی و تولید کفش و مدرس دانشگاه در ارتباط با این جریان می‌گوید متأسفانه دولت حمایتی از کارخانه‌داران نکرده و چه‌بسا اگر از سوی دولت هم اعلام نمی‌شد که اصناف می‌توانند از ابتدای اردیبهشت‌ماه کار خود را آغاز کنند، ما مجبور بودیم که برای جلوگیری از ورشکستگی با رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی کارخانه را مجدد راه‌اندازی کنیم.

او اذعان دارد که تمام کفش‌های تولیدشده برای فروش نوروزی راهی انبار شد و چک‌های دریافتی بابت مقادیر فروخته‌شده هم پول نشدند چراکه دولت زودتر از موعد اعلام کرد که تا پایان خردادماه چک‌ها برگشت زده نمی‌شوند و در این میان چه بسیار سرمایه‌دارانی که از این طرح سوءاستفاده کردند. من و بسیاری از همکارانم در صنف تولید و عرضه کفش و پوشاک به این طرح معترض بودیم و هستیم چراکه دولت با این شیوه مردم را در معاملاتشان به حال خود گذاشت و آن‌هم در شرایطی که از سوی خود هیچ‌گونه حمایتی نداشت تا نه کارخانه‌دار آسیب ببیند و نه فروشندگانی که توانی برای پرداخت قیمت کالاهایی که اتفاقاً دریافت کرده بودند. دولت از خود مایه نگذاشت بلکه منطقی بود بدون اعلام خبر عدم برگشت خوردن چک‌ها چنانچه چکی در میان اصناف برگشت می‌خورد با بررسی مدارک موجود اعلام حمایت می‌کرد و به شکل موقتی و با تخصیص بودجه مناسب این چک‌ها را پاس می‌کرد.

رفع ابهامات عرصه فشن در دنیای پسا کرونا

سهراب رحیمی کارشناس مدیریت مد در پاسخ به این پرسش که آینده صنعت مد و پوشاک را در ایران و جهان با توجه به اتفاقات پیش‌آمده و ازجمله شیوع کرونا چگونه پیش‌بینی می‌کنید، می‌گوید واقعیت این است که ما وارد دورانی شده‌ایم که باید نام آن را دورانی از جنس کوآنتوم دانست، دورانی که دیگر با مسائل غیرحتمی و غیرقطعی مواجهیم و پیش‌بینی‌ها بسیار سخت و گاه غیرممکن به نظر می‌رسد.

او این‌گونه توضیح می‌دهد که عناصر و عواملی که این دوران را تشکیل می‌دهند بیشتر و پیچیده‌تر شده و انسان‌ها با شرایطی روبرو هستند که همچون چند دهه پیش که عصر نیوتونی و منطق آن دو دوتا چهار تا بود، نیست. همه‌چیز از قیمت نفت گرفته تا شیوع ویروس کرونا در این فرایند دخیل است و حتی با گذر از این شرایط به وجود آمده مشخص نیست که مثلاً در طی چند ماه آینده چه سناریو و اتفاقات دیگر قرار است بیفتد که موضوعات گوناگونی ازجمله صنعت مد و پوشاک را دستخوش تغییر و تحول قرار دهد. به‌هرحال صنعت مد و پوشاک جزئی از عناصر موجود در دنیاست که در پی چنین اتفاقاتی لطمه خورده و تحت تأثیرات منفی پیامدهای آن قرارگرفته است.

به‌زعم این کارشناس حوزه مدیریت مد، در چنین شرایطی نیاز است که دوستان فعال با تغییر موضع و پارادایم همچنان خود را در این عرصه پویا و فعال نگاه دارند و مثلاً خود من دوره‌های خدماتی و آموزشی را به شکل آنلاین به‌روز نگاه داشته‌ام. آنچه مسلم است باوجود متأثر بودن این عرصه ناشی از کرونا و یا هر پیامد منفی دیگر، فعالان این عرصه باید همچنان عامل و اثرگذار باشند و در عرصه صنعت مد و پوشاک خود را وفق بدهند و پا پس نکشند.

با ترمیم زیرساخت‌ها، تهدیدها را به فرصت تبدیل کنیم

منظر رمزی عراقی از پژوهشگران حوزه مد و لباس می‌گوید در شرایط فعلی که به دلیل شیوع کرونا بازار عرضه و تقاضا نامتعادل است و اغلب افراد به داشته‌های خود در زمینه پوشاک بسنده می‌کنند، باید به دنبال راه‌های جایگزین برای ترغیب مردم به‌منظور پایدار ماندن در این حوزه باشند.

او می‌افزاید: سبک زندگی مردم عوض شده است، این را باید بپذیریم. حال به خاطر کرونا و یا هر چیز دیگری و از آنجا که نقدینگی و سرمایه‌گذاری‌ها هم کاهش یافته است، لذا باید به فکر تغییر استراتژی در این زمینه باشیم و تولید محتوای جدیدی در این زمینه کنیم. تولید محتوای ما در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی و عرضه آن‌ها موجب عدم ریزش مخاطبان خواهد شد و باید در تمامی آن‌ها از شگردهای بازاریابی همچون مواجهه حضوری فروشنده و خریدار استفاده شود، در این اوضاع و احوال در شرایطی که خیلی‌ها فروش اینترنتی را جدی نگرفته‌اند روبه سوی چنین داد و ستد آورده‌اند و البته با درک صحیح بازار مصرف به سراغ تولید اقلامی رفته‌اند که مایحتاج اساسی مردم در زمینه پوشاک و لباس است همچون طراحی و تولید ماسک در شرایط کرونایی مانند برخی از مایحتاج خوراکی که به‌هیچ‌عنوان نمی‌توان آن‌ها را حذف و روند تولیدشان را متوقف کرد.

رمزی عراقی می‌گوید البته عرصه پوشاک و تولیدکنندگان آن نیز همچون دیگر اقشار مردم فرهنگی را در این مدت پی گرفته‌اند و آن پس‌انداز است و ترجیح می‌دهند که به‌جای خرج پول بیشتر، آن را ذخیره و جایی نگاه دارند به این امید که از این شرایط خارج شوند که البته این امر نیز به تغییر فرهنگ و سبک زندگی مردم که به آن اشاره کردم باز می‌شود و البته نهایت در پایان این راه گروهی ورشکسته می‌شوند چون راه و رسم تطبیق دادن خود با چنین شرایطی را یاد نگرفته‌اند و گروهی نیز بر اساس آنچه گفته شد، اتفاقاً از چنین پیشامدی خرسند هستند چراکه می‌توانند با تأمین نیازهای مقطعی بازار حتی به ثروت خوبی نیز برسند.

بایدها و نبایدهای تبلیغات در عرصه مد و لباس پس از شیوع کرونا

لعیا بیدگلی طراح هویت برند و کارشناس اصول تبلیغات در کسب‌وکارهای مد و پوشاک درباره لزوم تحولات بنیادین روند تبلیغات برندها در پی شیوع ویروس کرونا می‌گوید تبلیغات بر اساس طول عمر محصول و جایگاه کسب‌وکارها و برنامه‌ریزی می‌شود؛ به‌طور مثال اگر ما کسب‌وکاری نوپا داشته باشیم یک هدف از تبلیغات داریم و اگر برندی شناخته‌شده باشیم، برنامه‌ریزی متفاوتی خواهیم داشت.

بیدگلی اذعان دارد بحران کرونا، شرایط مساعدی را برای حضور برندهای نو در بازار رقم نزده، اما برندهای شناخته‌شده باید بر روی تبلیغات تعاملی که منجر به درگیر شدن مخاطبان می‌شود کار کنند. نکته قابل‌توجه این است که امروز مردم دیگر ظرفیتی برای شنیدن هرگونه دروغ یا شعار ندارند، پس برندها باید از هرگونه تبلیغات متأثر از پیام‌های دارای وعده و تهییج عمومی دوری کنند.

او بر این باور است تبلیغات در شرایط کنونی، نوعی بازی دو سر برد است و هر حرکت تبلیغاتی باید به‌وضوح بیانگر این باشد که صاحبان برند مردم را به‌خوبی درک می‌کنند و تنها با توجه و تکیه‌بر این امر به حرکت خود ادامه می‌دهند.

ابعاد نامشخص کرونا و راهکارهایی برای رفع بحران‌های حوزه مد و لباس

مجید افتخاری مدیرعامل برند پوشاک "عصر جدید"، مدرس دانشگاه، عضو کمیته برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی پوشاک ایران و عضو هیئت‌مدیره اتحادیه تولیدکنندگان و فروشندگان پوشاک تهران درباره تبعات شیوع ویروس کرونا بر صنعت پوشاک و نکات لازم جهت مدیریت شرایط موجود می‌گوید در ارتباط با تأثیر کرونا چه در عرصه تولید و چه در حوزه برندینگ با بحرانی مواجه شده‌ایم که این بحران از ابتدا دارای ابعاد، اندازه، زمان و پیچیدگی مشخصی نبود لذا زمانی که این ویروس قوی کل دنیا را فرا گرفت، نخستین پیش آمدش این بود که تمام پیش‌بینی‌ها و معادلات را برهم زد و اغلب توصیه‌ها اشتباه از آب درآمد.

او با تأکید بر این که این‌که در آینده چه اتفاقی می‌افتد نمی‌توان نظر قطعی داد اذعان دارد اما لازم است واحدهای صنفی و صنعتی در ابتدا مسئله نقدینگی خود را کنترل کنند، حداقل تا سه یا چهار ماه آینده این بحران را از خود دور کنند و مراقب باشند کرونا سبب نشود چراغ فعالیتشان خاموش شود زیرا اگر ما نتوانیم هزینه‌های جاری را تأمین کنیم در آینده نزدیک دچار مشکلات جدی خواهیم شد.

افتخاری معتقد است درعین‌حال برندها باید به دنبال ایجاد تقاضا به سبک‌های نوین دیجیتال مارکتینگ باشند و با توسعه بازار دیجیتال، این بحران را به شکل مقطعی مدیریت کنند. نکته اینجاست که مصرف‌کننده امروز رفتاری متفاوت با گذشته دارد و درنهایت سازمان‌هایی خواهند ماند که بتوانند خود را با رفتارها و نیازهای جدید وفق دهند.

او اذعان دارد آموزش آنلاین به‌هیچ‌عنوان شیوه‌ای ایده‌آل نیست، اما به دلیل شرایط پیش‌آمده، مدرسان باید یاد بگیرند که چگونه می‌توانند از این مسیر نکات را به بهترین شکل منتقل کنند و دانشجویان نیز باید بپذیرند که ممکن است این شیوه آموزشی برای مدت‌ها پابرجا باشد پس تلاش کنند تا با تکیه‌بر ابزار و تکنولوژی به‌روز، روند آموزشی خود را مدیریت کنند.

زوایای مثبت کرونا

شهرزاد اخگر محقق، مدرس دانشگاه و از چهره‌های فعال عرصه مد و لباس می‌گوید همواره وقتی می‌خواهیم در ارتباط با یک موضوع راهکاری ارائه دهیم، باید یک قدم به عقب برگردیم و آن بحران را بهتر بشناسیم. کرونا زنگ خطری را برای تمام کسب‌وکارها و صنایع به صدا درآورد و این نکته را گوشزد کرد که ازاین‌پس چگونه می‌توان با چنین بحران‌های عالم‌گیری مواجهه درست داشت، هرچند چنین مسئله‌ای غیرقابل‌پیش‌بینی هم نبود. در این بین جنبه مثبت کرونا این بود که بسیاری از فعالان عرصه مد و لباس توانستند با تغییر خطوط تولید خود نیاز کشور به محصولات بهداشتی و حفاظتی همچون ماسک و گان را مرتفع سازند و نه‌تنها از این بحران و چالش ضرر ندیدند بلکه به نظر می‌رسد عده‌ای سودهای کلانی را هم به دست آوردند.

او معتقد است نکته دیگر این که در پی شیوع کرونا، بسیاری از صنایع بسته‌بندی ازجمله در محصولات پوشیدنی تغییر کرده و این صنعت بر اساس پروتکل‌های بهداشتی تلاش کرده است خود را به تجهیزات نوین کند.

دولت در نخستین فرصت به فکر بهبود شرایط فعالان صنایع دستی باشد

آفاق امیریان از چهره‌های پیشکسوت عرصه صنایع‌دستی و مدرس می‌گوید کرونا در نخستین قدم بسیاری از سفرها را لغو کرد و درنتیجه به شکل کاملاً مستقیم، صنعت گردشگری را مورد هجمه قرار داد.

او بر این باور است یکی از نکات بارز این جریان، افزایش دوره‌های آموزش مجازی بود و در این میان مدرسان و آموزشگاه‌داران تلاش کردند با برپایی دوره‌های آموزش مجازی و آنلاین اجازه ندهند در مسیر آموزش وقفه طولانی ایجاد شود. خوشبختانه استقبال از دوره‌های آموزش مجازی بسیار خوب بوده و چه‌بسا از این مسیر سرفصل‌های آموزشی جدید نیز برای هنرجویان تدوین شده است.

امیریان در خاتمه این‌گونه بیان می‌کند به‌هرروی باید در پی یک زندگی مسالمت‌آمیز با کرونا یا هر بحران دیگری که ممکن است در آینده شاهد بود، باشیم، اما دیگربار تأکید می‌کنم که باید از صنایع‌دستی کشور در همه حال مراقبت کنیم تا خدایی نکرده بحران کرونا نتواند این عرصه متقدم در ایران را از چرخه فرهنگ، هنر و اقتصاد کشور حذف کند.

قطع ارتباط میان صنعت و دانشگاه در پی شیوع ویروس کرونا

انسیه زاهدی عضو هیئت علمی و مدرس دانشگاه الزهرا و همچنین دبیر بخش علمی دانشگاهی ادوار گوناگون جشنواره مد و لباس فجر نیز درباره تبعات و پیامدهای ویروس کرونا بر نظام دانشگاهی عرصه مد و لباس در ایران می‌گوید نظام آموزشی کشور هم در بخش دانشگاه‌ها و هم آموزش‌وپرورش، در بحث دروس نظری و تئوری دچار تحولی روبه‌جلو شده است چراکه بسیاری از مناطق که دچار ترس از پرداختن به موضوع آموزش مجازی بودند، پس از شیوع کرونا بر این شیوه آموزشی در دانشگاه‌ها و مدارس تکیه زدند.

زاهدی معتقد است البته رشته‌های گروه هنر هم در بخش فنی و حرفه‌ای و هم در دانشگاه‌ها با این شیوه آموزشی چندان عجین نشده چراکه طیف وسیعی از دروس، عملی هستند و باید به شکل حضوری آموزش داده شوند. از سویی دیگر بسیاری از علوم پایه نیز به دروس آزمایشگاهی و کارگاهی وابسته هستند. بااین‌همه تلاش بر این بوده است که ارتباط میان اساتید و دانشجویان حفظ شوند اما با قاطعیت می‌توان آن گفت که بخش عمده و مهمی از این آموزش‌ها پس از تعطیلی دانشگاه‌ها در پی شیوع کرونا متوقف‌شده‌اند. دانشگاهیان مترصد این فرصت هستند که با برنامه‌ریزی اصولی و ساختارمند در نظام آموزشی، شیوه سنتی موجود را با شرایط آموزش مجازی و آنلاین جایگزین کنند./ هنرآنلاین