واژه‌های عجیبی که رایج شدند

تیتر20- این عضو هیئت‌علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی درباره واژه‌هایی که اخیرا توسط فرهنگستان زبان و ادب فارسی جایگزین شده‌اند و شوخی‌هایی که در فضای مجازی با آن‌ها می‌شود اظهار کرد: ممکن است این مسائل به دلیل نگاهی باشد که به دلایل سیاسی به فرهنگستان وجود دارد. وجه دیگر این مسئله هم به جدید بودن این واژه‌ها برمی‌گردد. حتی واژه‌هایی که حالا رایج شده‌اند وقتی انتخاب شدند، عجیب و غریب به نظر می‌رسیدند. به جز بعضی واژه‌ها، اغلب واژه‌ها این‌طور بوده‌اند، به همین علت این واژه‌ها می‌توانند دست‌مایه‌ای برای طنز شوند.

او سپس با اشاره به شوخی‌هایی که از گذشته با فرهنگستان شده است بیان کرد: از قدیم در فرهنگستان‌های اول و دوم هم همین‌طور بوده است. نمونه معروفش، شوخی‌ها و نوشته‌های صادق هدایت برای فرهنگستان اول است، هدایت لغت‌ها را مسخره کرده و گفته که محال است جا بیفتد، در حالی که آن لغت‌ها حالا رواج دارند، مثل شهربانی، دادگستری و ... . بنابراین این یک روند طبیعی است که چون واژه‌ها تازگی دارند ممکن است برای همه عجیب به نظر بیایند.

جعفری‌جزه در ادامه درباره برخی ضعف‌های فرهنگستان از گذشته گفت: شاید فرهنگستان هم در فرآیند واژه‌سازی در بعضی جاها خوب عمل نکرده باشد. اشکالی که در بعضی لغت‌ها هست و فرهنگستان‌های قبل هم آن را داشته‌اند این است که وقتی خواستند واژه بسازند به ریشه لغت رفته‌اند. مثلا دیده‌اند که در زبان‌های اروپایی «اتومبیل» داریم که «اتو» یعنی «خود» و «مبیل» یعنی «متحرک»، پس «خودرو» ترجمه کرده‌اند. این لغت‌ها کمتر جا افتاده و بعضا هنوز هم عجیب و غریب است. حتی «خودرو» هنوز هم جا نیفتاده و مردم ترجیح می‌دهند بگویند «اتومبیل».

او ادامه داد: در مقابل، واژه‌هایی که از گنجینه ادبیات قدیم برداشته‌ شده‌اند، بهتر جا افتاده‌اند؛ مثلا «خبرگزاری» در شعر دوره خراسانی بوده که هزار سال پیش سروده شده است؛ همین‌طور «آتش‌نشان». اگر بعضی آدم‌ها بودند که مکانیکی نگاه می‌کردند، احتمالا «آتش جنگ» ترجمه می‌کردند، اما این را از شعر شاعران پیدا کرده‌اند. آدم‌هایی که اهل ادبیات کلاسیک باشند می‌توانند حالت مکانیکی واژه‌ها را تعدیل کنند.

این استاد دانشگاه در پایان به رسمی بودن فرهنگستان برای مردم اشاره و بیان کرد: تاکید زیاد فرهنگستان بر این‌که واسطه ارتباطش با مردم بیشتر صداوسیما باشد، کارآمد نیست. اگر از راه‌های دیگری از جمله فضای مجازی یا روزنامه‌های کثیرالانتشار و ... استفاده کنند، مفیدتر است، این هم شاید دلیلی باشد که فرهنگستان برای مردم حالت رسمی پیدا کرده است و مردم به آن رسمی نگاه می‌کنند./ ایسنا