خرید و فروش اجناس دست دوم رونق گرفت

سمساری‌های ثابت و دوره‌گرد از قدیم نخستین و تنها مشتری اجناس دست‌دوم بودند، اما در گذر زمان عوامل مختلفی باعث شد از اهمیت نقش واسطه‌گری سمسارها کاسته شود. یکی از مهم‌ترین دلایل این بود که آنها کالا را با قیمت خیلی پایینی می‌خریدند و فروشنده چاره‌ای جز پذیرش آن نداشت. این امر باعث شد مردم به آگهی دادن روی بیاورند، آگهی‌های خیابانی. تا همین چند وقت پیش می‌شد آگهی‌های اغلب دست‌نویس فروش کلی لوازم منزل را روی در و دیوار کوچه و خیابان دید که نشانی و شماره تماس می‌دادند تا هرکسی می‌خواهد برود و لوازمشان را ببیند. اما 2 عامل باعث شد این روش هم منسوخ شود؛ یکی ضریب خطر بسیار بالای راه دادن افراد ناشناس به منزل و دیگری فراهم‌شدن  امکان انتشار آگهی آنلاین.

 کاهش خرید از سمساری‌ها

در سال‌های اخیر رکود اقتصادی و تورم، قدرت خرید بخش زیادی از اقشار جامعه را کاهش داده است. گرانی روزافزون تمام کالاها و خدمات با وجود ثابت ماندن درآمدها، باعث شده بسیاری از مردم حتی برای تهیه اقلام اساسی مورد‌نیازشان دچار مشکل شوند و در چنین شرایطی طبیعی است که خرید آنچه غیرواجب تلقی می‌شود، کاهش می‌یابد. واقعیت این است که امروز توان خرید بسیاری از کالاها به‌صورت نو و دست‌اول، از بخش زیادی از جامعه سلب شده و در مواقع اضطرار، با خرید کالای دست‌دوم جایگزین شده است. با این حال، به گفته رئیس اتحادیه سمساران و امانت‌فروشان، این شرایط نه‌تنها مراجعه به سمساری‌ها را بیشتر نکرده بلکه کاسبی این صنف را از رونق انداخته و این روزها، کرونا هم شرایط را سخت‌تر از همیشه کرده است. داوود عبداللهی‌فرد، رئیس اتحادیه سمساران و امانت‌فروشان تهران با اشاره به دلایل رکود فعالیت در صنوف تحت پوشش اتحادیه متبوع خود می‌گوید: با شیوع کرونا در تمامی دنیا بسیاری از مشاغل کاملاً راکد و غیرفعال شدند. اعضای اتحادیه امانت‌فروشان طبق دستورالعمل وزارت بهداشت به‌مدت 2ماه واحدهای صنفی خود را تعطیل کردند و امروز حتی پس از بازگشایی و فعالیت دوباره کسب ‌و کارها شرایط به وضعیت عادی برنگشته است. وی توضیح می‌دهد: به دلیل نگرانی‌های بهداشتی و عدم‌اعتماد مردم، کسب اجازه برای ورود به بسیاری از منازل و محیط‌های کار برای خرید اجناس و کالاهای دست دوم، سخت شده و همین مسئله عامل مهمی در رکود و حتی خروج برخی از اعضا از این صنف شده است. عبداللهی‌فرد مشکلات اقتصادی را دیگر عامل تأثیرگذار در ایجاد این شرایط می‌داند و ادامه می‌دهد: شرایط سخت مردم برای کسب درآمد باعث شده کالاهایی که قبلا به‌عنوان دست دوم فروخته می‌شدند تا با کالای نو جایگزین شوند، با تغییر و تعمیر در خانه‌ها ماندگار شوند و برای مدت طولانی‌تری مورد استفاده قرار گیرند. به اعتقاد او، امروز مردم یا پول کافی برای خرید ندارند یا ترجیح می‌دهند نقدینگی خود را با کمی تدبیر به سرمایه تبدیل ‌کنند و در مسائل اقتصادی دورنگری داشته باشند. با این حال او گرایش به استفاده از سایت‌ها و نرم‌افزارهای خرید و فروش اجناس دست‌دوم را هم فاکتور مهمی در ایجاد شرایط نامساعد کنونی برای سمساری‌ها می‌داند؛ سایت‌هایی مثل شیپور و دیوار که با فعالیت شبانه‌روزی خود بیشترین آمار خرید و فروش‌های کالاهای دست دوم را در اختیار گرفته‌اند.

رونق استفاده از اینترنت و گوشی‌های هوشمند، امکان استفاده آسان و نسبتا ارزان بیشتر مردم از فضای مجازی را فراهم کرده و دسترسی به کالا و خدمات در حوزه‌های مختلف در این فضا تسهیل شده است. فعالیت و البته استقبال از سایت‌های خرید و فروش آنلاین کالا، چه نو و چه دست‌دوم در تمام دنیا رو به گسترش است و در ایران نیز مدتی ‌است که مردم برای تهیه کالاهای مورد‌نیازشان از این امکان استفاده می‌کنند. شیوع کرونا و خانه‌نشینی مردم، در کنار تعطیلی اجباری مشاغل در ماه‌های اخیر، سفارش آنلاین کالا را به میزان بسیار زیادی افزایش داده و امروز خرید آنلاین به فرهنگ غالب بخش زیادی از مردم تبدیل شده است. در ایران سایت‌های شیپور و دیوار، معروف‌ترین سایت‌های خرید و فروش کالای دست دوم هستند و کمتر کسی است که با خدمات آنها آشنایی نداشته باشد، اما همه‌گیری کرونا آمار آگهی‌های این سایت‌ها را هم کاهش داد. مدیر روابط عمومی سایت شیپور می‌گوید: در اسفند سال گذشته و فروردین‌ماه امسال  میانگین درج آگهی در سایت کاهش چشمگیری داشت و مردم به‌دلیل نگرانی‌های بهداشتی برای بیرون آمدن از خانه یا پذیرفتن افراد دیگر در منازلشان سختگیر بودند، اما از اردیبهشت امسال و همزمان با بازگشایی تدریجی کسب ‌و کارهای حضوری، استقبال از آگهی‌ها افزایش یافت و بسیاری از مردم بعد از 3 ‌ماه تعطیلی مشاغل و نبود درآمد، فروش کالا را به ‌عنوان راهکاری برای کسب درآمد برگزیدند. مهدی محب‌علی در پاسخ به این سؤال که آیا کاهش ‌قدرت خرید مردم را دلیلی بر رونق معاملات کالای دست دوم می‌داند یا خیر، می‌گوید: خرید و فروش کالای دست دوم در تمام دنیا امری جاافتاده، مرسوم و اقتصادی است و در ایران تنها به‌دلیل فرهنگ مصرفی مردم، تمایل به خرید اجناس نو بیشتر است. با این حال این فرهنگ در ایران هم رو به گسترش است و بسیاری از مردم وقتی می‌بینند جنس دست دومی با کیفیتی در حد کالای نو و با قیمتی بسیار مناسب‌تر، می‌تواند نیازشان را برطرف کند، ترجیح می‌دهند کمتر هزینه و اقتصادی‌تر رفتار کنند. به اعتقاد وی، کاهش قدرت خرید شاید تا حدودی در این زمینه تأثیرگذار بوده باشد اما تغییر رفتار مردم و تفکر اقتصادی عامل تعیین‌کننده‌تری بوده کمااین‌که بسیاری از خریداران و مشتری‌های سایت از اقشار مرفهی هستند که به‌راحتی می‌توانند اجناس نو را خریداری کنند اما تنوع و خرید آسان و اقتصادی را مدنظر قرار می‌دهند. محب‌علی، یکی دیگر از عوامل گرایش مردم به سایت‌های شیپور و دیوار را ایجاد فروشگاه اینترنتی برای کالاهای نو در هردو این سایت‌ها می‌داند که با ایجاد گستره‌ وسیع‌تری از کالا امکان انتخاب را برای خریدار افزایش داده و مشتری می‌تواند در کنار دست‌دوم‌ها خریدهای بیشتری داشته باشد. با وجود آنچه این فعال‌رسانه‌ای اقتصادی عنوان می‌کند، به‌نظر می‌رسد ایجاد آنچه تفکر اقتصادی و تغییر فرهنگ مصرف عنوان می‌شود نیز بی‌تأثیر از شرایط اقتصادی مردم جامعه نباشد، شرایطی که باعث می‌شود کاهش هزینه جزو اولویت‌های اول زندگی مردم قرار گیرد. لازم به ذکر است که تماس برای صحبت با مدیران سایت دیوار و تکمیل این نوشتار بی‌نتیجه بود.

نبض بازار

رئیس اتحادیه سمساری‌ها و امانت‌فروشی‌های تهران: شرایط سخت مردم برای کسب درآمد باعث شده کالاهایی که قبلا به عنوان دست دوم فروخته می‌شدند تا با کالای نو جایگزین شوند، با تغییر و تعمیر در خانه‌ها ماندگار شوند و برای مدت طولانی‌تری مورد استفاده قرار گیرند. همین امر درآمد سمساری‌ها را کاهش داده است

اقبال به فضای مجازی

مدیر روابط عمومی سایت شیپور: در اسفند سال گذشته  و فروردین ماه امسال میانگین درج آگهی در سایت کاهش چشمگیری داشت و مردم به‌دلیل نگرانی‌های بهداشتی برای بیرون آمدن از خانه یا پذیرفتن افراد دیگر در منازلشان سختگیر بودند، اما از اردیبهشت امسال و همزمان با بازگشایی تدریجی کسب ‌و کارها، استقبال از آگهی‌ها افزایش یافت/همشهری