نقش مسئولیت‌های اجتماعی و فرهنگ سازمانی مقاوم، در مدیریت بحران

تیتر20 -  دکتر مجید قاسمی رئیس انجمن مدیریت ایران و رئیس کنفرانس طی سخنانی "مسئولیت اجتماعی" و "فرهنگ سازمانی مقاوم" را دو عامل نجات‌دهنده سازمان‌ها در مدیریت بحران عنوان کرد و گفت: بحران دارای تأثیرهای چند وجهی در کل سازمان و در پهنای بزرگ‌تر در سطح اجتماع است. برای مثال قطعی برق در دوران جنگ بحران محسوب می‌شد و پیش‌بینی برای ایجاد آمادگی لازم در این خصوص اهمیت بسیاری داشت. از طرفی بحران در فعالیت‏های عادی کسب‌و‌‌کار، اختلال ایجاد کرده و توانایی ایجاد صدمه در اعتبار سازمان را دارا است.

رئیس انجمن مدیریت ایران افزود: بحران‏ها به‌عنوان وقایعی غیرقابل پیش‏بینی و خلاف روال معمول، تهدیدی بزرگ برای سازمان هستند که باید پیش از وقوع، برای انجام اقدام مناسب، در خصوص آن‌ها اندیشید. بحران‏‌ها زمان کمی برای تصمیم‏‌گیری به مدیران می‌دهند. از این‌رو مدیران در مقابل عمل انجام شده قرار می‌گیرند و باید در کوتاه‌ترین زمان تصمیم مناسب را اتخاذ کنند.

وی در این خصوص به‌عنوان نمونه به مشکل پیش‌آمده برای یکی از شعبه‌های بانک پاسارگاد در سال1396 (به دلیل تخریب ایجاد شده در زمان افزایش قیمت بنزین) و تصمیم اخذ شده برای رفع مشکل ارائه خدمات به مشتریان آن شعبه اشاره کرد و افزود: در این شرایط در کوتاه‌ترین زمان تصمیم گرفتیم همکاران شعبه بلافاصله بیست عدد خودرو در مقابل شعبه مستقر کنند و به مشتریان مراجعه‌کننده توضیح داده‌شود که چنین مشکلی ایجاد شده‌است. خودروها مشتریان را به شعبه بعدی منتقل و بعد از اتمام کار بانکی، آن‌ها را به مقصد بعدی برسانند و برگردند. این تصمیم انعکاس بسیار مثبتی در بین مردم، در خصوص احساس مسئولیت یک بنگاه اقتصادی داشت.

مدیر‌عامل بانک‌پاسارگاد در ادامه با اشاره به توانمندی‏‌های لازم برای رهبران در مراحل مختلف مدیریت بحران، ضمن تأکید بر اهمیت این موضوع تصریح کرد: با توجه به اینکه همه‌ اجزای سازمان می‌توانند در رهبری سازمان نقش داشته باشند به جای رهبر بر رهبران سازمان تأکید شده‌است. رهبران باید بینش لازم را داشته باشند و ابهامات را شفاف کرده و دورنمای مناسبی داشته باشند. برخورداری از دورنما به رهبران کمک می‏‌کند با درک بهتر و هم‏فکری بیش‏تر با ديگران، بهترین عملکرد را در راستای منافع ذی‌‏نفعان داشته باشند.

وی ادامه داد: به‌عنوان نمونه در بحران تغییر نرخ ارز سال 1391، در بانک پاسارگاد (با توجه به تعهد ارزی بالای بانک در آن دوره زمانی و ایجاد مشکلاتی برای وارد‌کنندگان) با همفکری همکاران بخش‌های ارزی و اعتباری، هر روز تمامی پرونده‌های موجود بررسی شده و از طریق ارائه تسهیلات و اختصاص بخشی از درآمد برای رفع مشکل مشتریان، آن بحران با موفقیت پشت ‌سر گذاشته شد. باید توجه داشته‌باشیم که عمل با صداقت، مهم‌ترین بحث در مواجه با بحران است.

دکتر قاسمی در ادامه به نقش مسئولیت‏‌های اجتماعی در مدیریت بحران اشاره کرد و خاطرنشان کرد: در زمان بحران، مسئولیت اجتماعی می‌‏تواند مستقیماً ارزیابی برند توسط مشتریان را تحت تأثیر قرار داده و ابزاری مؤثر برای مدیریت بحران باشد. اما در صورتی که ناسازگاری بین اقدام‏های مسئولیت‌ اجتماعی و علت بحران وجود داشته باشد، باعث بروز بدبینی مشتریان می‏شود. از طرفی مسئولیت اجتماعی به سازمان‌‏ها کمک می‏کند تا با انتشار ارزش‏های مثبت آن بر ذی‌‏نفعان وکسب ‌و‌‌کار خود، از تأثیر منفی بحران جلوگیری کنند و از طرفی همدردی مشتریان می‏تواند سازمان‏ها را از سقوطی که بحران ایجاد می‏‌کند، نجات دهد.

وی ادامه داد: بین عملکرد مسئولیت اجتماعی شرکت‏‌ها و بحران مالی، ارتباط منفی و معنی‌‏داری وجود دارد. هم‏چنین این ارتباط در مرحله رشد و بلوغ سازمان، نسبت به سایر مراحل چرخه عمر، قوی‏تر است. هر چه شرکت‌‏ها مسئولیت خود را نسبت به جامعه بیش‏تر انجام داده باشند، میزان ریسک سیستماتیک آن‏ها کاهش خواهد یافت.

مدیر‌عامل بانک پاسارگاد در ادامه کانال‌های تأثیرگذاری مسئولیت‏‌های اجتماعی بر مدیریت بحران در سازمان را در دو بحث درون‌سازمانی و برون‌سازمانی مورد بررسی قرارداد. دکتر قاسمی در این خصوص به عملکرد مناسب همکاران بانک پاسارگاد در مواجهه با بحران کرونا اشاره داشت و بیان کرد همکاران نظام بانکی بعد از کادر پزشکی در بیشترین خطر تهاجم این ویروس منحوس قرار دارند. در طول این مدت حدود 800نفر از همکاران بانک پاسارگاد مبتلا به این ویروس شده‌اند که متأسفانه 2نفر از آنها از دست دادیم.

رئیس انجمن مدیریت ایران خاطرنشان کرد: سازمان‏ها نباید تصور کنند که مسئولیت‌‏های اجتماعی به صورت خودکار از آن‏ها در برابر بحران محافظت می‏‌کند، بلکه مدیران سازمان‏‌ها می‌‏توانند با درک نقش‌‏های مختلف مسئولیت‏‌های اجتماعی در مواقع بحرانی و عواملی که آن‏ها را تحت تأثیر قرار می‌دهند، خود را به شکل بهتری برای توسعه راهبردهای مناسب مدیریت بحران، آماده کنند.

دکتر مجید قاسمی همچنین در روز دوم این کنفرانس، به بررسی موضوع فرهنگ سازمانی مقاوم و مدیریت بحران پرداخت و در این راستا به ایجاد فرهنگ سازمانی در بانک پاسارگاد و تأثیر کلمات در فرهنگ‌سازی اشاره کرد. وی بر تأکید بانک پاسارگاد به استفاده از کلمه "همکار" برای کلیه همکاران بانک پاسارگاد از همکار پشتیبان تا مقام عالی سازمان و همچنین استفاده نکردن از کلماتی مانند کارمند و شماره پرسنلی اشاره کرد و افزود: همکاران ما در بانک پاسارگاد دارای شماره همکاری و شماره سهامداری هستند.

دکتر قاسمی بعد از تعریف فرهنگ سازمانی به جدایی‌ناپذیری مقوله مدیریت با فرهنگ سازمانی اشاره کرد و ارکان مدیریت نوین را برشمرد. وی ضمن اشاره به ابعاد کلیدی فرهنگ سازمانی، به تفاوت بین مدیریت بحران و ریسک اشاره کرد. همچنین در این راستا تصریح کرد: برخلاف مدیریت ریسک که شامل ارزیابی تهدیدهای احتمالی و پیدا کردن بهترین راه جلوگیری از وقوع آن است، مدیریت بحران شامل برخورد با تهدیدهای قبل، حین و پس از وقوع تهدید است.

رئیس دانشگاه خاتم در ادامه اهداف مدیریت بحران را پیش‌بینی خطرها و عوامل منجر به بحران، برنامه‌ریزی و آمادگی برای مقابله با بحران‌های احتمالی، مقابله با بحران‌ها و ارائه راهکارهای مناسب برای مدیریت بحران و ایجاد شرایط مناسب زیست بر شمرد.

در ادامه رئیس کنفرانس به بررسی تأثیر متقابل فرهنگ سازمانی بر بحران پرداخت و وقوع بحران را در فرهنگ‌های سازمان‌ها اثرگذار دانست و اشاره کرد: فرهنگ مقاوم می‌تواند بحران را مدیریت کند و بنابراین ارزش‌ها از طریق فرهنگ تعیین و ابراز می‌شوند، فرهنگ‌های مقاوم می‌توانند رخدادهای بیرونی را درک کنند و پاسخ مناسب را به آن بدهند، فرهنگ سازمانی می‌تواند در کلیه سطوح سازمانی یکپارچگی، مسئولیت‌پذیری و پاسخ‌گویی، اجماع و اتصال را در زمان بحران ایجاد کند.

رئیس دانشگاه خاتم ویژگی نظام فرهنگ سازمانی مقاوم را سازگاری استراتژیک، رهبری چابک و حکم‌رانی قوی و توانمند دانست و بیان کرد: فرهنگ مقاوم سازمانی نماد "ایجاد برتری و مزیت در رفتار سازمانی" است. همچنین فرهنگ مقاوم سازمانی "توانایی سازمان در پیش‌بینی، آماده‌سازی و واکنش و سازگاری با تغییرات فزاینده و اختلال و بی‌نظمی ناگهانی به ‌منظور بقاء و کامیابی است."

دکتر قاسمی در انتهای صحبت‌های خود به جمع‌بندی بحث فرهنگ سازمانی مقاوم و مدیریت بحران پرداخت و تأکید کرد: از ویژگی‌های کلیدی فرهنگ سازمانی مقاوم، انطباق‌پذیری و سازگاری است. سازمان‌های فرهنگی مقاوم از ویژگی تحمل ابهام، ریسک‌پذیری و توان مقابله با پیچیدگی‌های محیطی بالایی برخوردارند. تعهد، مسئولیت‌پذیری و پاسخ‌گویی فردی و سازمانی حاصل رهبری اثربخش سازمان‌های مقاوم در مواجهه با بحران است. فرهنگ آینده‌نگاری و آینده‌پژوهی موجبات آمادگی تیمی را در سازمان‌ها به ارمغان می‌آورد. لذا در شرایط بحران نوآوری در مدیریت دانشی این سازمان‌ها را از آسیب‌های بحران ایمن می‌سازد. سازمان‌هایی که دارای فرهنگ مقاوم هستند، قابل پیش‌بینی، قانون‌مدار و پایدار هستند. این سازمان‌ها بر موفقیت، نتایج و عملکرد به‌عنوان ارزش‌های مهم تأکید دارند و برای توان‌افزایی در ورزیدگی فرهنگی به طور مستمر تلاش می‌کنند.

لازم به ذکر است در این کنفرانس سخنرانی‌هایی توسط استادان و مسئولان انجام شد و ایشان به بیان نقطه‌ نظرات، تحقیقات و یافته‌های علمی خود پرداختند. از جمله موضوعات مطرح شده در این همایش عبارت بود از راه رسیدن به تراز جهانی از جامعه محلی، رویکردی یکپارچه در مسئولیت اجتماعی مدیریت سازمان‌ها، بازنمایی و هویت‌یابی فرهنگ راهبردی سازمان‌ها، نسل جوان و فرهنگ سازمانی، مدیریت دانایی میان فرهنگی و نقش آن در توسعه ملی و سازمانی، کارکرد فرهنگ در مدیریت، فرهنگ سازمان‌های امیدآفرین، چالش‌های کار تیمی در شرایط بحران، نابرابری و پریشانی فرهنگی، استفاده از الگوبرداری در شرایط بحرانی، تحول دیجیتال و فرهنگ سازمانی.

همچنین همزمان با سخنرانی‌ها نشست‌های تخصصی با موضوعات آزمایشگاه مدیریت، واقعیت‌های فرهنگ سازمانی در نظام اداری ایران و حسابرسی فرهنگ در سازمان، توسط اساتید و صاحب‌نظران این حوزه برگزار شد.

در پایان مراسم ضمن قرائت بیانیه کنفرانس توسط دکتر آذر صائمیان دبیر علمی کنفرانس، مراسم اهداء جوایز مسئولیت اجتماعی برگزار و از برگزیدگان تقدیر شد./روابط عمومی بانک پاسارگاد