صنعت بیمه در چنبره یک فرآیند خسارت محور / نقش داده های آماری در توسعه صنعت بیمه چیست؟

تیتر20 / ثمن رحیمی راد -  شرکت‌های بیمه این پتانسیل را دارند که در زمینه تبادل داده به واسطه اِی‌پی‌آی‌ها با همتایان خود و یا با سازمان‌ها و نهادهای وابسته به صنایع دیگر همکاری داشته باشند. مبادله این داده‌ها که بیشتر شامل آمار و ارقامی می‌شود که شرکت‌ها در طول سال‌ها فعالیت به‌دست آورده‌اند، می‌تواند جایگاه جدیدی برای صنعت بیمه کشور تعریف کند، جایگاهی که مبتنی بر کنترل و پیشگیری خسارت باشد و نه فقط جبران آن. با وجود چنین مزایایی صنعت بیمه ایران تاکنون توفیقی در این زمینه به دست نیاورده و بررسی‌های تیتر20 به آگاهی از وجود چالش‌های نامطلوبی در مسیر تحقق این امر انجامیده است. 

ناگفته پیداست که کارکرد بیمه جبران خسارت است، اما آیا می‌دانید صنعت بیمه می‌تواند سوای این کارکرد، بازده دیگری هم داشته باشد؟ منظور ارائه مشاوره در زمینه انتخاب و خرید انواع بیمه‌نامه‌ها نیست، بلکه کارکردی نو و فراتر از آنچه تاکنون بوده است. 

داستان از این قرار است که شرکت‌های بیمه این ظرفیت را دارند که علاوه بر جبران خسارات، در کنترل و پیشگیری از آنچه منجر به ایجاد خسارت می‌شود نیز موثر واقع شوند. ابزار صنعت بیمه برای به فعل رساندن این ظرفیت، داده‌ها و برنامه‌هایی است که انواع شرکت‌های بیمه‌ای برای ارائه خدمات در اختیار دارند. واقعیت این است که شرکت‌های بیمه‌ای می‌توانند به واسطه اِی‌پی‌آی‌ها به برنامه‌های بیمه‌ای و غیربیمه‌ای یکدیگر و البته سازمان‌ها و نهادهای فعال در خارج از این صنعت دسترسی داشته باشند و از این راه جریان ارائه خدمات را آسان‌تر کنند، چهارچوب سنتی فعالیت خود را ارتقا دهند و خدماتی فراتر از قیمت‌گذاری و معامله حضوری و آنلاین بیمه‌نامه‌ها عرضه کنند، خدماتی که شرکت‌ها را در عرصه کنترل و پیشگیری از ریسک توانمند کند.

با توجه به آنچه شرح داده شد، این پرسش در این مقال مطرح است که چرا صنعت بیمه ایران با پیشینه‌ای بیش از یک قرن فعالیت و در نتیجه با برخورداری از داده‌های موردنیاز و علاوه بر آن با در اختیار داشتن واحدهای فناوری اطلاعات تاکنون دستاوردی در این زمینه به‌دست نیاورده و عملکرد آن همچنان به معامله بیمه‌نامه‌ها و ارائه مشاوره در زمینه خرید آنها محدود شده است؟ 

برای پاسخ به این پرسش، پرداختن به موضوعاتی مناسبت دارد؛ از جمله اینکه امسال دهمین سالی است که شرکت‌های بیمه داده‌های مربوط به بیمه‌نامه‌ها، الحاقیه‌ها و خسارات را به بیمه مرکزی کشور ارائه می‌دهند، بنابراین بیمه مرکزی اکنون مجموعه‌ای جامع و کامل از آمار مربوط به یک دهه گذشته صنعت بیمه کشور را در اختیار دارد، همان اطلاعاتی که می توان برای کنترل ریسک و خسارت، پیشگیری و موارد دیگر از آن استفاده کرد. با این وجود پس از گذشته یک دهه هنوز به نظر نمی‌رسد اتفاقی در این زمینه رخ داده باشد. فارغ از عملکرد بیمه مرکزی، شرکت‌های بیمه‌ای نیز خود سودای بهره‌برداری از آمار و ارقامی که در طول چندین سال فعالیت حرفه‌ای به‌دست آورده‌اند را ندارند و اموری مانند نرخ‌دهی و کنترل ریسک را با روش‌های سنتی انجام می‌دهند.  

با این حال اما نمی‌توان گفت که ساختار صنعت بیمه کشور با این مفاهیم بیگانه است نشان به این نشان که در حدود پنج سال پیش یک سرویس اینترنتی از سوی ناجا در اختیار صنعت بیمه کشور قرار گرفت، این سرویس که در آن قابلیت ارائه داده‌ها وجود داشت، می‌توانست ابزار خوبی برای به‌اشتراک‌گذاری داده‌ها از طریق ای‌پی‌آی‌ها بین این دو نهاد باشد و گامی مثبت در جهت تشریک داده‌ تلقی شود، اما این همکاری به دلیل به توافق نرسیدن طرفین متوقف شد. 

موضوع دیگری که برای شرکت‌های بیمه در به‌اشتراک‌گذاری داده‌ها چالش‌برانگیز شده، لزوم پرداخت هزینه برای تبادل داده است. مساله این است که با وجود وضع شدن قانونی که به رایگان بودن تبادل داده‌ای در میان نهادهای دولتی اشاره دارد، در حال حاضر همه سازمان‌های دولتی همچون پست، ثبت احوال و... در ازای استعلامات درخواست پرداخت پول دارند. 

این چالش‌ها حاکی از وجود مشکل در ساختار و بدنه نهادهای بیمه‌ای و غیربیمه‌ای در زمینه تبادل داده است و آنچه ساختاری بودن مشکلات را بیشتر تایید می‌کند، عملکرد ای‌پی‌آی نهادهای یادشده است؛ ای‌پی‌آی نهادهای بیمه‌ای و غیر از آنها برای تبادل داده به اندازه کافی مجهز نیستند و با مشکلاتی همچون قطعی و... رو‌به¬رو هستند. 

جدای از چالش‌های ساختاری این مساله هم وجود دارد که شرکت‌های بیمه‌ای ملزم هستند به‌واسطه سوییچ بیمه مرکزی ای‌پی‌آی خود را در اختیار نهادهای دیگری قرار دهند و این الزام در شرایطی به شرکت‌ها ابلاغ شده که فعالان صنعت بیمه دلایل بیمه مرکزی را برای آن الزام اقناع‌کننده نمی‌دانند و در نتیجه حاضر نیستند به آن تن دهند. 

با این تفاسیر به نظر می‌رسد برقراری امکان تشریک داده‌ در میان شرکت‌های بیمه و همچنین با دیگر سازمان‌های کشور عزمی راسخ برای غلبه بر چالش‌های یادشده می‌طلبد و اگر این چالش‌ها هم برطرف شود پرداختن به مباحث داده‌ای باید به قدری برای شرکت‌های بیمه بازدهی داشته باشد که این شرکت‌ها حاضر شوند هزینه‌های آن را به جان بخرند. مساله این است که در ایران حاشیه سود صنعت بیمه آن چنان که فعالان این صنعت انتظار دارند بالا نیست و علاوه بر آن ترجیح مدیران بیمه‌گر بر این است که سرمایه خود را صرف ارتقای تجهیزات سخت‌افزاری کنند و در پرداخت هزینه‌های نرم افزاری از قبیل تجمیع و تبادل داده انعطاف لازم را ندارند.