حرف و حدیث‌های پیرامون قهر با نوآوری / فرصت استفاده از بازیگران جدید در توسعه صنعت بیمه

تیتر20 / ثمن رحیمی راد -  چندی پیش رسانه‌های کشور به نقل از بیمه مرکزی از غیرقانونی بودن فعالیت بیمه‌ای اپلیکیشن‌های ایرانسل، تاپ، ست و پات‌لایف خبر دادند؛ بخشی از متن خبر این بود «محمدجواد آقاجری، مدیرکل نظارت بر شبکه خدمات بیمه‌ای بیمه مرکزی، طی نامه‌ای شرکت‌های بیمه را از هر گونه همکاری شعب و نمایندگان تابعه با اپلیکیشن‌های یادشده که فاقد پروانه فعالیت مجاز بیمه‌ای هستند منع کرد و گفت: در صورت مشاهده هر گونه همکاری فعالان صنعت بیمه با این اپلیکشن‌ها و عرضه بیمه‌نامه از طریق آنها در چارچوب مقررات با آنان رفتار خواهد شد.» 

مفهوم خبر در خوانش نخست واضح است، اپلیکیشن‌ها مجوز ندارند و فعالیت آنها غیرقانونی به‌شمار می‌آید، اما آنها که از دامنه عملکرد اپلیکیشن‌هایی همچون ایرانسل و تاپ آگاهی بیشتری دارند، در مواجهه با این خبر به ابهاماتی برمی‌خورند، از جمله اینکه اپلیکیشن های بزرگی بازار گسترده‌ای در اختیار دارد و با ده‌ها مجموعه و تامین‌کننده در ارتباط است، در نتیجه ظرفیت بالایی برای گسترش شبکه فروش بیمه کشور در اختیار دارند، با این حال انتشار چنین خبری توسط بیمه مرکزی بیشتر به تخریب این اپلیکیشن‌های مشابه می‌انجامد تا فضاسازی برای رشد و کمک به بالندگی صنعت بیمه. 

با این وجود نمی‌توان پیامدهای فروش بیمه‌نامه بدون مجوز را آن هم در صنعت پرریسکی مانند بیمه نادیده گرفت. شرکت‌های بیمه بیش از دیگر عرضه‌کنندگان کالا و خدمات باید برای جلب اعتماد مردم تلاش کنند، در این شرایط فروش بدون مجوز تنها بستری مستعد برای تخریب شرکت‌های بیمه ایجاد می‌کند. وحیدرضا باختری کارشناس صنعت بیمه در گفت‌وگو با تیتر20 این مساله را بیشتر توضیح می‌دهد و می‌گوید: «بیمه مرکزی در جایگاه نهادی که وظیفه نظارت و هدایت صنعت بیمه را در کشور دارد باید برای حفظ حقوق بیمه‌گر و بیمه‌گذار بر اجرای مقررات وضع شده نظارت داشته باشد، از جمله این مقررات همین است که هر کس که در زمینه فروش بیمه‌نامه فعال است حتی نماینده‌ای که می‌خواهد در یک فضا و موقعیت جغرافیایی محدود بیمه‌نامه بفروشد، باید با مجوز فعالیت کند. حالا اگر جامعه هدف فروش بیمه‌نامه گستره افرادی باشد که به یک اپلیکیشن دسترسی دارند، برای تامین امنیت معامله و حفظ پاسداشت حقوق بیمه گذاران و حفظ اعتماد مردم به شرکت‌های بیمه، بیمه مرکزی اپلیکیشن‌ها را ملزم به کسب مجوزهای لازم کرده و تا زمانی که مجوز اخذ نشود، به شرکت‌های بیمه اجازه همکاری با اپلیکیشن‌ها را نمی‌دهد.»

 

این نظر درست است، اما باز هم برای از بین رفتن ابهامات برآمده از عملکرد بیمه مرکزی کافی نیست و هنوز پرسش‌هایی مطرح است؛ چرا عبارات به کار رفته در متن خبر و اشاره صریح به نام اپلیکیشن‌ها رنگ و بوی تهدید و ارعاب دارد تا یک برخورد تعاملی با آنها؟ آیا مشکل اپلیکیشن‌های بزرگ تنها کسب مجوز است؟ گویا در متن خبر توجهی به اعتبار و جایگاه اپلیکیشن‌ها به عنوان ابزار نوظهور فروش بیمه‌نامه نشده و تنها بر فعالیت غیرمجاز شماری از آنها که از قضا از اپلیکیشن‌های نامدار و بزرگ هم هستند، تاکید شده است. تیتر20 برای یافتن پاسخ این سوالات و روشن شدن ابهامات با  رضا قربانی عضو هیات مدیره و رئیس کمیسیون فین‌تک سازمان نظام صنفی رایانه‌ای گفت‌وگو می‌کند؛ قربانی در این باره توضیح می‌دهد: «استدلال بیمه مرکزی در این برخوردها این است که بیمه‌نامه کالایی نیست که مانند اجناس دیگر در بسترهای دیجیتال به فروش رود و بسیار مهم است که در فرآیند فروش آن، بیمه گذار تفهیم شود که چه چیز را دارد می‌خرد. 

مساله دیگر توسعه نیافتن فناوری‌ها و نوآوری‌های روز  در شبکه بیمه کشور و عقب‌ماندگی است که این شبکه در برابر بازیگران جدید از آن رنج می‌برد چون این بازیگران از آن فناوری‌ها و نوآوری‌ها در جریان فروش بیمه‌نامه استفاده می‌کنند. در چنین شرایطی شاهد هستیم که بیمه مرکزی سیاست حمایت از نمایندگی‌ها و کارگزاری های بیمه و ساختاری که برقرار است و حفظ وضعیت موجود را در پیش گرفته و تمایلی برای اعمال تغییر در شبکه بیمه کشور ندارد. در نتیجه این رویکرد به جای اینکه اجازه دهد بازیگران چابک‌تر که می‌توانند از بازار سهم بگیرند و به گسترش بازار انواع بیمه کمک کنند، مجال بیش‌تری برای فعالیت بیابند ترجیح داده آنها را در چهارچوب‌های خود محدود و مباحثی مانند زیرفروشی، فروش غیرقانونی و بدون مجوز را مطرح کند تا به این روش در برابر آنها عرض اندام کند.» 

قربانی البته این رویکرد را چندان پایدار نمی‌داند و در این باره به تیتر20 می‌گوید: «به نظر من این فضا دوام چندانی ندارد و در نهایت منجر به این می‌شود که صنعت بیمه کشور با ابتلا به ضعف و ناکارآمدی ادامه حیات دهد و یا شبکه بیمه کشور این تغییر را بپذیرد. واقعیت این است که کلیت عملکرد صنایع مالی در جهان تغییر کرده و بیمه هم از این دگرگونی ها جدا نیست، بنابراین صنعت بیمه ایران هم بدون بهره‌گیری از فناوری‌ها و نوآوری‌های برآمده از دل این تغییرات نمی‌تواند به پیش رود و شبکه بیمه کشور هم چاره‌ای جز پذیرش این موضوع ندارد.

در حال حاضر تاکید و تمرکز بیمه مرکزی به مباحث قانونی است اما این چهارچوب‌های قانونی که وحی منزل نیست، قوانینی است به دست بشر نگاشته شده و می توان آن را به اقتضای زمان و مکان متناسب‌سازی کرد. چهارچوب قوانین حاکم بر صنعت بیمه پاسخگوی مسائل چهار تا پنج دهه اخیر بوده اما امروز دیگر این قوانین پاسخگو نیست. 

خرید محصول بیمه باید به فضای اپلیکیشن ها وارد شود و شبکه بیمه کشور اقتضائات این فضا همچون احراز هویت غیرحضوری و معامله آنلاین بدون نیاز به حضور فیزیکی در شعب و نمایندگی‌ها را بپذیرد. توجه داشته باشید عرضه محصول بیمه از سوی اپلیکیشن‌ها به معنای افزایش کیفیت زندگی و افزایش دسترسی‌پذیری اعضای جامعه به خدمات موردنیازشان است، در چنین شرایطی برجسته کردن مباحث قانونی ایستادگی در برابر بازیگران بزرگ عرصه نوآوری و فناوری است.»