هزینه تصمیمات یارانه‌ای برای شبکه بانکی و پرداخت الکترونیک/ از کوپن تا کالابرگ الکترونیکی

تصمیم دولت مبنی بر تغییر مسیر تخصیص ارز ترجیحی و پرداخت یارانه مستقیم به دهک‌های خاص درآمدی، طرح اختصاص یارانه مستقیم در قالب کالابرگ به مردم را دوباره به جریان انداخته است و آن‌طور که از گفته‌های مسئولان برمی‌آید بار اصلی اجرای این مدل نیز بر دوش شبکه بانکی و پرداخت کشور است.

کد خبر: ۵۵۸۲۶

چالش های تصمیمات یارانه‌ای دولت برای شبکه بانکی و پرداخت الکترونیک/ از کوپن تا کالابرگ الکترونیکی

تیتر20- معاون فناوری‌های بانک مرکزی چندی پیش از اتمام مراحل آماده‌سازی زیرساخت لازم برای توزیع مایحتاج عمومی مردم با استفاده از ابزاری مانند «کالابرگ الکترونیک» خبر داده است.

به گفته مهران محرمیان «باتوجه‌به نیازمندی اعلام شده از سوی دولت برای اختصاص یارانه در نقطه خرید به مردم، در بانک مرکزی و با همکاری وزارتخانه‌های مختلف از جمله سازمان برنامه‌وبودجه و هدفمندی یارانه‌ها، زیرساختی طراحی شده که افراد مشمول دریافت یارانه در خرید کالا‌های اساسی مانند نان با انجام تراکنش خرید از طریق دستگاه‌های کارت‌خوان، از یارانه دریافتی بهره‌مند شوند».

آن‌گونه که از توضیحات محرمیان برمی‌آید «فرایند تخصیص یارانه در زیرساخت مذکور براین‌اساس طراحی شده که در فرایند خرید کالاهای اساسی مشمول یارانه، هنگام پرداخت وجه از طریق کارت‌خوان کنترل‌هایی بر روی تراکنش مذکور صورت می‌گیرد و چنانچه خرید مشمول یارانه و دارنده کارت جزو مشمولان دریافت یارانه تشخیص داده شود، بخشی از هزینه از حساب فعلی شخص و بخش دیگر از حساب یارانه‌ای که برای این کار اختصاص‌داده‌شده است، کسر می‌شود».

کوپن چگونه متولد شد؟

حدود ۴۰ سال با تشکیل «ستاد بسیج اقتصادی کشور» مقرر شد این ستاد، طرح‌ها و راه‌حل‌های ضربتی و کوتاه‌مدتی برای حل مشکلات و بحران‌های اقتصادی ناشی از جنگ و تحریم اقتصادی ارائه و اجرا کند.

یکی از اولین راه‌حل‌های ارائه‌شده توسط ستاد بسیج اقتصادی، توزیع کوپن بود که گمان می‌رفت در کنار قیمت‌گذاری و سیاست‌گذاری مرتبط با بازار کالا، مشکلات کمبود کالاهای اساسی را برطرف خواهد کرد.

ازآنجایی‌که در ابتدای دهه ۶۰ شاید تنها بانک‌ها در ایران دارای شبکه قابل‌اعتنا، پراکندگی مناسب و سازوکار اداری قابل مدیریت بودند، مسئولیت توزیع برگه‌های کوپن به دوش بانک‌ها گذاشته شد.

روال کار نیز به این‌گونه بود که ستاد بسیج اقتصادی کشور ابتدا کاغذ موردنیاز را خریداری می‌کرد و سپس چاپخانه بانک ملی اقدام به چاپ کوپن‌ می‌کرد. زمان‌بندی توزیع کوپن بر اساس بعد خانوار اعلام می‌شد و سرپرستان خانوار با مراجعه به شعب بانک صادرات اوراق کوپن خود را تحویل می‌گرفتند. در روستاها نیز توزیع اوراق کوپن از طریق مساجد صورت می‌گرفت. سپس شماره کوپن و میزان کالای مشمول آن کوپن از طریق رسانه‌ها اعلام می‌شد و از طریق مغازه‌های خرده‌فروشی یا فروشگاه‌های عمده‌فروشی دولت از جمله شهر و روستا و سپه در میان مردمی که باید ساعت‌ها در صف دریافت کالا می‌ایستادند، توزیع می‌شد.

این روال کم‌وبیش در تمام دورانی که نظام کوپنی در ایران دایر بود، ادامه یافت و ۱۳ مرحله کوپن در میان شهرنشینان، روستائیان و عشایر توزیع شد با این تفاوت که کوپن‌های سری اول تا هشتم توسط ستاد بسیج اقتصادی کشور چاپ و از طریق شعب بانک صادرات توزیع شد ولی با پایان یافتن جنگ تحمیلی و کاهش دامنه فعالیت ستاد بسیج اقتصادی، این ستاد به وزارت بازرگانی منتقل شد و توزیع سری‌های جدید کوپن نیز از طریق دفاتر پستی سراسر کشور صورت گرفت.

از سهمیه‌بندی بنزین تا کالابرگ الکترونیک

چند سال بعد اما با خروج یک‌طرفه دولت ترامپ از برجام و اعمال دور تازه تحریم‌ها علیه کشورمان، موضوع سهمیه‌بندی دوباره سوخت مطرح شد. طرح‌ها و مدل‌های مختلفی برای اعمال سهمیه و…. در جایگاه‌های سوخت پیشنهاد و بررسی شد ولی ازآنجایی‌که در این مقطع نیز تنها شبکه متمرکز، امن، قابل‌اعتماد و گسترده که هم قابلیت نظارت داشت و از انعطاف لازم برای برنامه‌ریزی برخوردار بود، شبکه پرداخت الکترونیکی و بانکی کشور بود و هست، وجه مشترک تمام پیشنهادهای سهمیه‌بندی سوخت به کارت‌خوان‌های نصب شده در جایگاه‌های سوخت ختم شد.

و حالا کالابرگ الکترونیکی

اکنون نیز با تصمیم دولت مبنی بر تغییر مسیر و شیوه اختصاص ارز ترجیحی، باز هم پای شبکه بانکی و پرداخت الکترونیکی کشور به فرایند موردنظر قوه مجریه باز شده و گویا قرار است یارانه مستقیم در قالب کالابرگ یا در قالب تخفیف هنگام خرید از طریق کارت‌خوان‌ها به مصرف‌کنندگان اختصاص پیدا کند.

اجرای مدل پیشنهادی که ظاهراً فرایندهای آن از پروژه سوخت سنگین‌تر است با همکاری شرکت‌های ذی‌ربط به‌صورت آزمایشی در استان‌ زنجان آغاز شده و قرار است پس از ارزیابی نقاط ضعف و قوت به‌صورت سراسری عملیاتی شود.

به‌این‌ترتیب بانک‌های ایران، شتاب، شاپرک، سیستم تسویه و به‌طورکلی شبکه بانک‌داری و پرداخت الکترونیکی کشور پس از حدود ۴۰ سال دوباره برای انجام مسئولیتی بکار گرفته شده‌اند که هیچ سنخیتی با کارکردهای آن‌ها ندارد و مشخص نیست چه هزینه‌هایی بابت این پروژه به‌نظام بانکی و پرداخت کشور متحمل می‌شود؟

برچسب ها: یارانه کالابرگ الکترونیکی کوپن شبکه بانکی پرداخت الکترونیک

ارسال نظرات

آخرین اخبار

پربازدید ها

موضوعات روز