دلایل بلاتکلیفی واگذاری سهام عدالت

تیتر۲۰- از دولت نهم طرحی تحت عنوان سهام عدالت اجرایی شد که بنا داشت اقشار کم درآمد جامعه را در سهام‌داری شرکت‌های دولتی شریک کند و سهام شرکت‌هایی را به دهک‌های پایین‌تر جامعه واگذار کند که به نوعی سرمایه‌گذاری برای این اقشار به حساب بیاید. این طرح شامل سهام حدود 50 شرکت دولتی مشمول اصل 44 قانون اساسی، که خصوصی‌سازی برخی فعالیت‌های اقتصادی را مجاز می‎داند، می‌شود. افرادی که سهام عدالت به آن‌ها تعلق گرفته جزو سهام‌داران شرکت‌های بورسی و فرابورس در نظر گرفته می‌شوند. هرچند لازم به ذکر است که فقط 70 درصد این شرکت‌ها در بورس حضور دارند و سهامشان قابل معامله در بورس است.

در پاسخ به این سؤال که سهام عدالت به چه کسانی تعلق می‌گیرد باید گفت که تاکنون تقریباً بیش از 49 میلیون نفر در سامانه سهام عدالت به عنوان مشمولان سهام عدالت شناخته شده‌اند که در 18 مرحله شناسایی شده‌اند. همان‌طور که پیش‌تر به آن اشاره شد مشمولان سهام عدالت اغلب افراد کم درآمد جامعه هستند که در گروه‌های زیر دسته‌بندی می‌شوند:

مددجویان کمیته امداد امام خمینی(ره) و سازمان بهزیستی که در رده اول افرادی قرار می‌گیرند که مشمول سهام عدالت هستند. این گروه سهام بیشتری نسبت به سایر گروه‌ها دریافت کرده و به عنوان گروه‌های تخفیف‌دار شناخته می‌شوند.

روستاییان و عشایر، زنان سرپرست خانوار، گروه‌های کم‌جمعیت مانند خبرنگاران و خادمان مسجد، کارگران فصلی ساختمانی و کارمندان و بازنشستگان دولتی.

روش مستقیم و غیر مستقیم در آزادسازی سهام عدالت

مدیریت سهام عدالت شامل دو روش مستقیم و غیر مستقیم می‌شود که به ترتیب به شرح زیر می‌باشد:

1ـ در روش مستقیم آزادسازی سهام عدالت و سهام‌داری، مالکیت و مدیریت سهام عدالت بدون هیچ‌گونه واسطه به خود فرد سهام‌دار منتقل می‌شود.

یعنی در این روش مستقیم، مسئولیت مدیریت، حفظ و نگهداری از سهام بر عهده خود سهام‌دار است.

در این روش مانند هر شخص عادی دیگری که در بورس فعالیت می‌کند باید در سامانه جامع اطلاعات مشتریان (سجام) احراز هویت و ثبت نام کنید و شخصاً به فروش سهام خود بپردازید.

2ـ در صورت انتخاب روش غیر مستقیم برای آزاد سازی سهام عدالت، مالکیت و مدیریت این سهام به شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی واگذار خواهد شد.

در این روش، شرکت‌های سرمایه‌گذاری هر استان، مسئولیت مدیریت سهام شما را دارند و شما فقط سود ماهیانه از سهامی که تحت مدیریت آنها قرار دارد را دریافت می‌کنید.

در این صورت فرد نمی‌تواند شخصاً سهم‌های موجود در بسته سهام عدالت را به فروش برساند.

لازم به ذکر است ارزش سهام عدالتی که به حدود 50 میلیون ایرانی واگذاری شده است حدود 1000 هزار میلیارد تومان است که تقریباً 500 هزار میلیارد تومان به روش مستقیم و 500 هزار میلیارد تومان آن به روش غیر مستقیم توسط افراد تحت مدیریت قرار گرفته است. همچنین بسته به میزان جمعیتی که هر استان دارد ارزش پُرتفُوی که در اختیار آنها است از 10 تا 50 هزار میلیارد تومان است.

ابهامات پیرامون سهام عدالت روز به روز بیشتر می‌شود

در هر دو روش مستقیم و غیر مستقیم ابهاماتی وجود دارد که هنوز رفع نشده است. چه افرادی که روش مستقیم و چه افرادی که روش غیر مستقیم را انتخاب کرده‌اند با چالش‌های مختلفی روبرو هستند.

افرادی که روش مستقیم را انتخاب کرده بودند، فقط یک بار آن هم در اردیبهشت‌ماه سال 1399 می‌توانستند سهام خود را بفروشند و پس از آن تاکنون اجازه فروش سهام داده نشده است.

اما وضعیت برای کسانی که روش غیر مستقیم را انتخاب کرده‌اند کمی پیچیده‌تر هم شده است. چرا که این افراد که مدیریت سهام عدالت آنها در اختیار شرکت‌های استانی است در بسیاری از نمادهای این شرکت‌ها، با توقف نماد روبرو هستند و عملاً مشخص نیست سهام افراد در چه وضعیتی است و صرفاً این افراد باید به سودی که برای آنها ریخته می‌شود راضی باشند و اختیار هیچ دخل و تصرفی را در وضعیت سهام خود ندارند. ابهام قضیه وقتی جدی می‌شود که در ساز و کار این شرکت‌های استانی ورود کنیم؛ سؤالاتی از قبیل اینکه هیئت مدیره این شرکت‌ها به چه صورت تعیین می‌شوند؟ حقوق اعضای هیئت مدیره شرکت‌های استانی از کدام محل واریز می‌شود؟ آیا حقوق این افراد از مانده سود سهام عدالت افرادی که سهام خود را دریافت نکرده‌اند پرداخت می‌شود؟ اساساً وضعیت نمادهای سهام شرکت‌های استانی به چه صورت است؟

وضعیت سهام عدالت چه می‌شود؟

«پیمان حدادی» مشاور رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در مصاحبه‌ای با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم در پاسخ به برخی از سؤالات و ابهامات مطرح شده پیرامون سهام عدالت گفت: آزادسازی سهام عدالت انجام شده است و در بلاتکلیفی نیست، اما با توجه به شرایط بازار، فعلاً امکان خرید و فروش برای سهام‌داران روش مستقیم وجود ندارد، البته روش‌هایی در دست بررسی هست که سهام‌داران روش مستقیم به چه شکلی می‌توانند سهام خود را بفروشند؛ اما هنوز به تصمیم نهایی نرسیده است و زمانی که به راه حل مشخصی برسیم آن را اطلاع‌رسانی می‌کنیم.

وی در خصوص سهام‌داران روش غیر مستقیم نیز افزود: سهام‌داران شرکت‌های سهام استانی (روش غیر مستقیم)، با توجه به اینکه مجامع مالی این شرکت‌ها در دو سال گذشته برگزار نشده و صورت‌های مالی در این دو سال به تصویب مجمع سهام‌داران نرسیده است و همچنین مدیرانی که در این شرکت‌ها هستند، قبل از آزادسازی سهام عدالت (قبل از اردیبهشت‌ماه سال 1399) انتخاب شده‌اند و نیاز است که مجمع در خصوص انتخاب اعضای هیئت مدیره هم برگزار شود، لازم به ذکر است که با تصویب شورای عالی بورس، نمادهای شرکت‌های استانی در اسفندماه سال 99 متوقف شده‌اند و این نمادها بعد از برگزاری مجامع مربوط به انتخاب هیئت مدیره بازگشایی خواهند شد.

حدادی اضافه کرد: البته برای سهام‌داران سهام شرکت‌های استانی یا همان افرادی که روش غیر مستقیم را انتخاب کرده‌اند به احتمال زیاد در آینده محدودیت‌هایی برای فروش سهامشان اِعمال خواهد شد.

همچنین حدادی درباره تاریخ برگزاری مجامع شرکت‌های استانی گفت: بر اساس مصوبات شورای عالی بورس، مقدمات برگزاری این شرکت‌ها در حال انجام است و به نظر می‌رسد تا یک ماه آینده مجامع این شرکت‌ها برگزار می‌شوند.

لازم به ذکر است بخشی از سهام عدالت که شامل شرکت‌های بورسی و فرابورسی نیست (حدود 13 شرکت)، بنا بر این است که سهام این شرکت‌ها به یک هلدینگ، تحت عنوان «هلدینگ ایرانیان» اختصاص داده شود که این هلدینگ توسط سازمان خصوصی‌سازی تأسیس شده است و در مراحل ثبت است و سهام آن به 9 میلیون نفری که هم روش مستقیم و هم روش غیر مستقیم را انتخاب کرده‌اند اختصاص داده خواهد شد./تسنیم