بلاتکلیفی صنعت ماکارونی در ایران

تیتر۲۰- صنعت ماکارونی این ‌‌‌روزها با چالش‌‌‌هایی همچون «بلاتکلیفی در قیمت‌گذاری گندم»، «کمبود گندم باکیفیت» و «ورود دلال‌‌‌ها به بخش صادرات ماکارونی» روبه‌‌‌رو است که بخشی از آنها ناشی از اعمال تحریم‌‌‌هاست و بخش‌‌‌ دیگر ریشه در سیاستگذاری‌‌‌های نادرست سیاستگذار در بخش تجاری و ارزی دارد؛ اما برای خروج از این محدودیت‌ها و در مقابل توسعه و رشد صنعت ماکارونی باید چه اقداماتی در دستور کار متولیان و تصمیم‌‌‌سازان قرار گیرد؟ مهرداد نوری، رئیس هیات‌مدیره انجمن صنفی کارفرمایان کارخانجات ماکارونی ایران و رسول شفق، سخنگوی انجمن صنفی کارفرمایان کارخانجات ماکارونی ایران در میزگرد به تفصیل چالش‌‌‌های موجود در این صنعت را تشریح کرده‌اند و راهکارهای خروج از این بن‌‌‌بست‌‌‌ها را مورد واکاوی قرار داده‌اند.

چالش‌های جدی انجمن صنفی کارفرمایان کارخانجات ماکارونی ایران

قیمت ماکارونی با گذشت بیش از دو ماه از سال جدید هنوز تعیین‌تکلیف نشده و این در حالی است که دولت حتی قیمت گندم را که زنجیره پیشین این صنعت و بسیاری از اصناف و صنایع دیگر نیز هست به طور قطعی اعلام نکرده است. این موضوع باعث شده تا مجموعه‌ای بزرگ از کشاورزان گرفته تا فعالان صنعتی و اصناف بلاتکلیف باقی بمانند. در این رابطه رئیس هیات‌مدیره انجمن صنفی کارفرمایان کارخانجات ماکارونی ایران در این میزگرد ضمن تایید موارد ذکرشده با بیان اینکه اولین چالش جدی برای حال حاضر ماکارونی موضوع گندم است تاکید کرد: متاسفانه موضوع آرد صنف و صنعت بلاتکلیف باقی مانده و از آنجا که قیمت محصول نهایی به قیمت آرد وابسته است فعالان صنعت ماکارونی نیز نمی‌‌‌دانند محصول خود را با چه شرایطی تولید کنند.

مهرداد نوری با بیان اینکه دولت باید تا پایان شهریور هر سال قیمت خرید تضمینی محصولات کشاورزی سال بعد را تعیین کند تا کشاورز درباره فعالیت خود تصمیم بگیرد، افزود: دولت اعلام کرده قیمت گندم ۱۱۵۰۰ تومان است و ۱۵۰۰ تومان هم یارانه کود و سم و آفت‌کش در نظر خواهد گرفت. صنعت بر اساس تجربه‌ها و مجوزهای سال قبل با کشاورزان قرارداد بسته تا گندم دروم بکارند و قرار بوده که هر قیمتی دولت در نظر بگیرد، صنعت با قیمتی بالاتر و با نظارت بازرگانی دولتی و با اطلاع و هماهنگی وزارت جهاد کشاورزی، بخشی از گندم موردنیاز خود را از کشاورزان خریداری کند. لازم به ذکر است که یک کیلو‌گرم گندم خارج از این شبکه و بدون اطلاع سازمان‌های مرتبط قاچاق محسوب شده و سازمان‌های دولتی و نظارتی هر نوع پرداخت وجه و خرید و حواله را تایید و در سامانه ذی‌ربط ثبت می‌کنند و همه چیز کاملا شفاف است.

به گفته وی فعالان این صنعت خرید گندم را بر اساس وعده دولت روی 13‌هزار تومان برنامه‌ریزی کرده‌اند و این درحالی است که قرار بود 1500 تومان از این رقم یارانه دولتی باشد. حالا به نظر می‌رسد قیمت 15‌هزار تومانی قطعی شده، اما قیمت هر چه باشد 70 روز بلاتکلیفی را به همراه داشته است و معلوم نیست آرد صنف و صنعت قرار است با چه قیمتی تحویل شود.

دخالت دولت در قیمت‌گذاری ماکارونی

بخش اصلی این نشست به بررسی موضوع قیمت‌گذاری در صنعت ماکارونی اختصاص یافت؛ رئیس انجمن صنفی کارفرمایان کارخانجات ماکارونی ایران با بیان اینکه این محصول اصولا مشمول قیمت‌گذاری تثبیتی نبوده و عرضه و تقاضا، قیمت آن را در بازار تعیین می‌کند، گفت: اما در عمل در سال‌های گذشته تولیدکنندگان با هماهنگی سازمان حمایت، آنالیز قیمتی محصولات خود را ارائه می‌کردند و در مورد قیمت به توافق رسیدند و در نهایت کارخانه‌ها قیمت نهایی مورد توافق را به سازمان حمایت اعلام می‌کردند. وی ادامه داد: اما از سال 1401 سازمان حمایت، ماکارونی را به عنوان یک کالای پیشینی نام‌گذاری کرده و برای آن نرخ گذاشته است. طبیعتا باید در نرخ تعیین‌شده انواع هزینه‌ها و سود متعارف فروشنده وجود داشته باشد که از سال قبل تا امروز به‌رغم افزایش‌های شدید هزینه‌ها، هیچ تغییری در قیمت پیشینی ماکارونی اعمال نشده و ما درخواست داریم اگر سازمان حمایت خود را مکلف به نظارت بر قیمت ماکارونی می‌داند، همزمان با افزایش بهای مولفه‌ها، قیمت نهایی محصول ماکارونی را نیز تغییر دهد.  به گفته نوری همه هزینه‌ها اعم از هزینه حمل‌ونقل، دستمزد، سربار و... باید توسط سازمان حمایت به صورت لحظه‌ای به‌روز شود، نه اینکه این سازمان تولیدکننده را به ارائه اسناد و مدارک سال 1400 ارجاع بدهد تا صورت‌های مالی آن سال را بررسی و قیمت تمام‌شده را تعیین کند؛ برای قیمت‌گذاری سال 1402 اسناد و صورت‌های مالی سال 1400 مطالبه می‌شود.

رئیس انجمن صنفی کارفرمایان کارخانجات ماکارونی ایران در ادامه بیان کرد: اگر کارخانه ماکارونی به دلیل اینکه اکنون توجیه اقتصادی برای تولید وجود ندارد تعطیل شود، به‌رغم تعدیل قیمت در آینده دیگر تمایلی به ادامه تولید وجود نخواهد داشت، بنابراین از دولت می‌خواهیم هر چه سریع‌تر نسبت به اصلاح قیمت اقدام کنند، چرا که بعد از خاموشی کارخانه‌ها و کمبود کالا، وقفه در خط تولیدی که 24 ساعته مشغول به فعالیت است، عملا تولید را از مدار خارج و شروع مجدد آن را با مشکل مواجه می‌سازد.  وی در پایان گفت: سازمان حمایت در سال گذشته به‌رغم توافق با انجمن صنفی کارفرمایان کارخانجات ماکارونی ایران قیمت ماکارونی هفتصد گرمی را 26800 تومان تعیین کرد، اما ستاد تنظیم بازار با کسر حاشیه سود متعارف از 17‌درصد به 7‌درصد قیمت هر بسته را به 24هزار تومان کاهش داد. به عبارتی همان زمان هم قیمت اعلام شده توسط دولت واقعی نبود و قرار بود بعد از دو ماه این نرخ تعدیل شود، اما اکنون 15 ماه از آن زمان گذشته و ما با قیمت 24‌هزار تومانی کالا می‌فروشیم، در حالی که دولت 9‌درصد از فروش را بابت مالیات ارزش افزوده دریافت می‌کند.

سیاست‌های سختگیرانه برای اصناف و صنعت

رسول شفق، سخنگوی انجمن صنفی کارفرمایان کارخانجات ماکارونی ایران نیز در این نشست با بیان اینکه سهم گندم صنف و صنعت نسبت به کل گندم مصرفی کشور که 12 میلیون تن است، 2 تا 5/ 2 میلیون تن یعنی 15 تا 20‌درصد است گفت: چون انحصار گندم و آرد در اختیار دولت است ناچاریم از سیاست‌های دولت تبعیت کنیم، این در حالی است که دولت سرنوشت 90‌درصد گندم و آرد تولیدی کشور را با یارانه‌های وحشتناک بر عهده گرفته و تقریبا 9 تا 10 میلیون تن آرد به خبازی‌ها ارائه می‌کند و حتی هزینه حمل را از نانوا دریافت نمی‌کند و بیش از 100‌هزار میلیارد تومان یارانه نیز می‌دهد، اما در 2 میلیون تن صنف و صنعت در تخصیص، تعیین قیمت آرد، تعیین قیمت محصول و... دخالت می‌کند و انتظار کار و رقابت هم از ما دارد.  به گفته وی شاخص‌هایی برای تامین معیشت خانوار و سفره آنها باید در نظر بگیریم که شعار اصلی دولت‌هاست، اما سوالی که مطرح می‌شود آن است که در مقایسه با 2500 کالری انرژی که باید افراد مصرف کنند، با افزایش قیمت گوشت، روغن، لبنیات و... جایگاه ماکارونی کجاست؟ واقعیت آن است که دولت به صورت احساسی رفتار می‌کند و در نتیجه مثلا سرانه مصرف شیر از 90 کیلو به 60 کیلو رسیده و درنتیجه سلامت خانواده به خطر افتاده و هزینه درمان آینده افزایش خواهد یافت. به علاوه توان خرید خانوار نیز تحت‌الشعاع قرار گرفته و امکان سرمایه‌گذاری در این بخش برای اشتغال و امکان نگهداری و بازسازی صنایع فراموش شده و حضور در بازارهای جهانی نیز با مخاطره همراه است.

وی افزود: بالاترین رقم سرانه مصرف ماکارونی در ایران 7 کیلوگرم است که در مقایسه با 40کیلو مصرف سرانه برنج، مصرف ماکارونی بسیار کم است و این در حالی است که در کشورهای توسعه‌یافته بیش از 20 تا 25 کیلو سرانه مصرف است و در برخی کشورها مثل ایتالیا افزایش قیمت ماکارونی باعث تشکیل فوری جلسات اضطراری در پارلمان و دولت این کشورها می‌شود.  به گفته وی مواد اولیه اصلی ماکارونی خوشبختانه صد در‌صد در کشور وجود دارد. صد درصد گندم نرم و دروم در داخل وجود دارد و حتی اگر این‌طور نبود نیاز گندم برای واردات در گران‌ترین سطح هر تن 370دلار است؛ یعنی نزدیک به یک‌چهارم قیمت برنج. این در حالی است که برنج به تنهایی به عنوان کالا در سبد خانوار قابل استفاده نیست، اما ماکارونی با حداقل چاشنی ممکن می‌تواند با کمترین هزینه یک وعده غذایی خانواده پنج‌نفره را تامین کند و به علاوه سالم‌ترین غذاست. اما دولت یقه این کالا را گرفته و با بهانه‌های مختلف جلوی اصلاح قیمت‌های این کالا را می‌گیرد.

قیمت، هزینه را پوشش نمی‌دهد

به گفته شفق وقتی دولت بعد از چند سال قیمت گندم را با رشد 430 درصدی روبه‌رو می‌کند یا قیمت آرد را پنج برابر می‌کند آیا می‌تواند جلوی افزایش قیمت ماکارونی را بگیرد؟ دولت برای افزایش هزینه آب و برق و گاز و تلفن هیچ محدودیتی برای خود در نظر نمی‌گیرد و به بهانه صرفه‌جویی که مقصر آن نیز مردم نیستند قیمت کالاها و خدمات عرضه‌شده توسط خود را هر سال افزایش می‌دهد. اگر کالاهای مصرفی مردم به دلیل عدم‌رعایت استانداردهای روز دنیا پرمصرف است، آیا تقصیر مردم است؟ آیا پرمصرف بودن خودرو تقصیر مردم است؟ این افزایش قیمت‌ها در کنار سایر هزینه‌های دولت، مانند هزینه حقوق یا تورم‌های پنهان و... چه اثراتی روی تولیدکننده خواهد گذاشت؟ تولیدکننده با افزایش حقوق کارکنان و رشد قیمت حامل‌های انرژی و حمل‌ونقل، چرا باید دو ماه منتظر باشد تا دولت مجوز افزایش قیمت محصولش را بدهد. سخنگوی انجمن صنفی کارفرمایان کارخانجات ماکارونی ایران افزود: ما به دنبال گندم و آرد یارانه‌ای نیستیم و می‌توانیم نیاز خود را از بازار داخلی یا واردات تامین کنیم و محصولی را بر اساس استانداردهای روز دنیا تولید و انتظار داریم بر اساس رقابت سالم در بازار حضور داشته باشیم و قیمت‌ها را بر مبنای شاخص‌‌‌های رقابتی تعیین کنیم. اما تولیدکنندگان این حوزه دو ماه است معطل دولت هستند که قیمت گندم و آرد را اعلام کند./دنیای اقتصاد