دلایل ابهام در چشم انداز آینده بوم گردی ها در صنعت گردشگری

تیتر۲۰- انتخاب اقامتگاه‌‌‌‌‌‌ بوم‌‌‌گردی از سوی گردشگران انگیزه‌‌‌های مختلفی دارد، ‌‌‌ برخی هزینه‌‌‌های چنین واحدهای اقامتی را کمتر از هتل‌‌‌ها می‌‌‌دانند و همین موضوع باعث می‌شود بین هتل و اقامتگاه‌‌‌، سراغ‌‌‌ گزینه دوم بروند. در مقابل طیف گسترده‌‌‌تری دلیل انتخاب‌‌‌شان به داشتن یک تجربه متفاوت مربوط است. اینکه بتوانند در ارتباط مستقیم با جامعه بومی باشند، ‌‌‌ غذاهای محلی را تست کنند و برای یک یا چند روز در یک فضای طبیعی با خانواده یا دوستان قرار بگیرند. با این حال بسیاری از مخاطبان این اقامتگاه‌‌‌ها، ‌‌‌ به واسطه نوظهور بودن این سبک از توریسم معمولا انتظاراتی مشابه هتل از آنها دارند، همین موضوع سبب می‌شود با مقایسه خدمات اقامتگاه‌‌‌ها با هتل‌‌‌ها رضایت چندانی به دست نیاورند. در مواردی هم مخاطبان نسبت به رعایت بهداشت به عنوان یکی از خدمات ضروری صنعت توریسم در معدودی از این اقامتگاه‌‌‌‌‌‌ها ابراز گله‌مندی کرده و بی‌توجهی به این موضوع را خطری برای آینده این مجموعه‌‌‌ها می‌دانند. آنها می‌‌‌گویند در صورت استمرار چنین وضعیتی، گروهی از بوم‌‌‌گردی‌‌‌ها به ورطه یک بار مصرف شدن افتاده و نمی‌توانند دوباره گردشگران علاقه‌‌‌مند به اکوتوریسم یا گردشگری روستایی را جذب کنند.

آموزش؛ حلقه مفقوده در کسب و کار بوم‌‌‌گردی

نیلوفر حسینی کارشناس گردشگری به «دنیای اقتصاد» می‌‌‌گوید: اقامتگاه‌‌‌های بوم‌‌‌گردی در سال‌های اخیر با چالش‌‌‌‌‌‌های مختلفی دست و پنجه نرم کرده‌‌‌اند. آنها در دوره کرونا مشابه بسیاری از کسب و کارها با کاهش قابل ملاحظه مشتری مواجه شدند و نتوانستند هزینه‌هایشان را جبران کنند. با افول کووید-۱۹، ‌‌‌ بحران دیگری به نام تورم گریبانگیر این مجموعه‌‌‌های گردشگری شد ضمن اینکه حمایت‌‌‌های لازم را از سمت دولت دریافت نکردند.

او در این باره که آیا بی‌‌‌توجهی به بهداشت‌‌‌ توسط معدودی از اقامتگاه‌‌‌ها باعث مخدوش شدن اعتبار این مجموعه‌‌‌ها به شکل کلی نمی‌شود؟ بیان می‌کند: ما با طیف بسیار گسترده‌‌‌ای از اقامتگاه‌ها مواجه هستیم که درباره آنها طبقه‌بندی درستی صورت نگرفته است. همین فقدان دسته‌‌‌بندی باعث می‌شود مخاطب در زمان انتخاب این مجموعه‌‌‌ها نسبت به فضایی که وارد آن می‌شود، ‌‌‌ آگاه نباشد. اینکه اقامتگاه در یک فضای بکر و طبیعی قرار گرفته یا در فضایی روستایی واقع شده است. متاسفانه هیچ پایگاه اطلاع‌‌‌رسانی یا پلتفرم دولتی یا بخش‌خصوصی نیز این خدمات را به مخاطبان اقامتگاه‌‌‌ها ارائه نمی‌‌‌دهد.

حسینی می‌‌‌افزاید: سایت‌‌‌های رزرواسیون در کنار اقامتگاه‌‌‌ها، خانه، ‌‌‌ ویلا و.. را هم تبلیغ می‌کنند و درباره هر کدام تنها به ظرفیت و موقعیت مکانی اشاره دارند. این در حالی است که مخاطبان اقامتگاه‌‌‌‌‌‌ها نیازهای متفاوتی دارند، برخی علاقه‌‌‌مند به تجربه یک زندگی بکر هستند و گروه دیگری در عین اقامت در یک فضای روستایی یا طبیعی می‌‌‌خواهند امکانات زندگی مدرن را دریافت کنند. همین موضوع ایجاب می‌کند که در یک پایگاه‌‌‌های اطلاع‌‌‌رسانی چنین خدماتی به مخاطب ارائه شود تا بهره بیشتری از سفر خود ببرد و رضایت‌‌‌شان جلب شود.

این کارشناس گردشگری بر آموزش به عنوان یکی حلقه‌های مفقوده در حوزه بوم‌گردی اشاره کرده و ادامه می‌دهد: حمایت از این مجموعه‌‌‌ها نباید تنها به مقوله تسهیلات خلاصه شود که متولی گردشگری به آنها معرفی‌‌‌نامه جهت ارائه به بانک دهد. در کنار آن باید بودجه‌‌‌ای برای ظرفیت‌‌‌سازی‌‌‌، تسهیلگری‌‌‌، تکنیک‌‌‌های کسب و کار و... برای اقامتگاه‌‌‌های بوم‌گردی در نظر گرفته شود. متاسفانه دولت حمایت خود از این شیوه کسب و کار گردشگری را به آسان گرفتن در فرآیند مجوز خلاصه کرده است که این موضوع در غیاب آموزش می‌تواند آسیب زننده باشد.  

او با اشاره به اینکه اغلب ایجاد کنندگان چنین مجموعه‌‌هایی با فروش دارایی‌‌‌های خانگی خود توانسته‌‌‌اند اقامتگاه‌‌‌شان را راه بیندازند، می‌‌‌گوید: متولی گردشگری باید آموزش رایگان یا با قیمت مناسب را برای صاحبان این کسب و کار در نظر بگیرد تا افرادی که متخصص یا تسهیلگر هستند بتوانند آنها را با مقوله بوم‌‌‌گردی و ملزومات آن آشنا کنند.

این کارشناس گردشگری درباره طبقه‌بندی فعلی اقامتگاه‌‌‌های بوم‌گردی بیان می‌کند: ارزیابی این مجموعه‌‌‌ها به شرکت‌های ارزیابی هتلینگ داده شده که اشتباه است. ما درک درستی از گردشگری روستایی اکوتوریسم نداریم و همین موضوع باعث می‌شود به ورطه افراط یا تفریط بیفتیم. به عنوان مثال در حالی شاخصه‌‌‌های کمی را درباره اقامتگاه‌‌‌های بوم‌گردی در نظر می‌‌‌گیریم که جنس کار آنها کاملا با هتل‌‌‌ها متفاوت است. به عنوان مثال گفته شده که اقامتگاه‌‌‌ها نباید سقف چوبی داشته باشند در حالی که در معماری بومی ما چوب به کار رفته است. در مقابل درباره بهداشت و موارد دیگر حساسیت کمتری در نظر گرفته می‌شود.

اقامتگاه‌‌‌های بوم‌‌‌گردی درجه بندی می‌‌‌شوند

یاور عبیری رئیس جامعه انجمن‌های حرفه‌ای اقامتگاه‌های بوم‌گردی ایران نیز در گفت‌‌‌وگو با «دنیای اقتصاد» بر مقوله مجوزدار بودن این مجموعه‌‌‌ها تاکید کرده و می‌‌‌گوید: متاسفانه کسانی که قصد سفر دارند در زمان رزرو به سایت‌‌‌هایی مراجعه می‌کنند که در آنها دارا بودن مجوز یک اقامتگاه مشخص نیست. حتی در مواردی شاهد بودیم تور گردشگری در اقامتگاه غیرمجاز اسکان‌داده شده و خدمات نامطلوب برای آنها ایجاد مشکل کرده است. او با انتقاد از پایگاه‌‌‌های اطلاع‌‌‌رسانی که خانه مبله، ‌‌‌ ویلای استخردار، اقامتگاه و...  را در کنار هم تبلیغ می‌کند، می‌‌‌افزاید: در چنین وضعیتی مخاطب با اعتماد به محتوای ارائه شده اقدام به رزرو می‌کند اما در نهایت خدمات مناسبی به او ارائه نمی‌شود.

رئیس جامعه انجمن‌های حرفه‌ای اقامتگاه‌های بوم‌گردی ایران با تاکید بر دو مقوله استانداردسازی و کیفی‌‌‌سازی می‌گوید: در سال‌جاری اقامتگاه‌‌‌ها به لحاظ کیفیت درجه‌بندی می‌‌‌شوند و مخاطب بر اساس نیاز خود اقامتگاه درجه یک و یا... را انتخاب می‌کند. در این درجه بندی موضوعاتی مانند بهداشت‌‌‌، معماری و... لحاظ شده است. او اضافه می‌کند: با این درجه‌بندی گروهی از اقامتگاه که خدمات مناسبی ارائه نمی‌‌‌کنند از رده خارج می‌‌‌شوند. به عنوان مثال ما برخی خانه‌باغ‌‌‌ها را داریم که توانسته‌‌‌اند مجوز بوم‌‌‌گردی دریافت کنند در حالی که استانداردهای یک اقامتگاه را ندارند و همین موضوع به اعتبار این مجموعه‌‌‌ها صدمه زده است.

عبیری نیز مانند حسینی از ضرورت پلتفرم یا پایگاه اطلاع‌‌‌رسانی که در کنار معرفی اقامتگاه‌‌‌ها، خدمات آنها را به شکل دقیق شرح دهد تاکید می‌کند و می‌‌‌گوید: مقوله آموزش صاحبان این کسب و کار نیز در دو سه ماه آتی نهایی می‌شود و امیدواریم با آن، ‌‌‌ بخشی از معضلات پیش روی اقامتگاهداران برطرف شود. گفته‌‌‌های این کارشناسان و فعالان حوزه بوم‌‌‌گردی نشان می‌دهد در ایران با وجود توسعه بوم‌‌‌گردی‌‌‌ها، الزامات فعالیت در چنین فضایی نظیر آموزش مغفول مانده است. همین موضوع سبب شده تا معدودی از اقامتگاه‌‌‌ها نتوانند رضایت مشتریان خود را کسب کنند، این امر ضرورت توجه به این مقوله را از سوی متولی گردشگری ایجاب می‌کند‌‌‌، ضمن آنکه لازم است در یک پایگاه اطلاع‌‌‌رسانی به تفکیک هر منطقه اقامتگاه‌‌‌ها و خدمات‌‌‌شان به شکل دقیق به مخاطبان ارائه شود تا در نهایت گردشگران با اشراف کامل نسبت به رزرواسیون اقدام کنند./دنیای اقتصاد