واردات مواد غذایی در دنیا کاهش می یابد

تیتر۲۰- سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد در تازه‌ترین گزارش خود از چشم‌انداز بازار جهانی غذا پیش‌بینی کرده است که صورتحساب واردات مواد غذایی جهان در سال‌جاری به رکورد جدیدی برسد. با این حال، فائو پیش‌بینی می‌کند که رشد واردات غذا امسال سرعت کمتری نسبت به سال گذشته خواهد داشت. براساس این گزارش، افزایش قیمت مواد غذایی به دنبال رشد قیمت‌های جهانی میوه‌‌‌ها، سبزیجات، شکر و محصولات لبنی، سبب کاهش تقاضا به‌ویژه از سوی کشورهایی که به لحاظ اقتصادی آسیب‌پذیر هستند، خواهد شد. براساس گزارش «چشم‌انداز غذای فائو»، صورتحساب جهانی غذا در ۲۰۲۳ به ۹۸/ ۱تریلیون دلار افزایش خواهد یافت که نشان‌دهنده افزایش ۵/ ۱درصدی نسبت به سال قبل است. این درحالی است که این رقم در ۲۰۲۲ حدود ۱۱‌درصد و در ۲۰۲۱ حدود ۱۸‌درصد افزایش داشته است.

طبق گزارش فائو، در حالی که واردات مواد غذایی از سوی کشورهای پیشرفته همچنان در حال گسترش است، پیش‌بینی می‌شود که صورتحساب واردات برای کشورهای کمتر توسعه‌یافته (LDC) در سال‌جاری ۵/ ۱‌درصد و برای کشورهای درحال توسعه که واردکننده خالص مواد غذایی هستند ۹/ ۴‌درصد کاهش یابد. فائو در این گزارش هشدار می‌دهد که «کاهش حجم واردات مواد غذایی یک اتفاق نگران‌کننده در هر دوی این گروه‌ها و نشان‌دهنده کاهش ظرفیت خرید است.» این نگرانی‌ها با این واقعیت شدت می‌‌‌گیرند که کاهش جهانی قیمت برای تعدادی از مواد غذایی اساسی، سبب کاهش قیمت‌ها در سطح خرده‌فروشی داخلی نشده است. این مساله نشان می‌دهد که فشارهای هزینه زندگی می‌‌‌تواند در ۲۰۲۳ همچنان ادامه پیدا کند.

براساس این گزارش، در حالی که کاهش ارزش دلار آمریکا که بیشتر تجارت محصولات کشاورزی براساس آن فاکتور می‌شود، در طول بحران جهانی غذا در سال‌های ۲۰۰۸-۲۰۰۷ به کشورهای واردکننده مواد غذایی کمک کرد تا افزایش قیمت را جبران کنند، در سال‌های اخیر اثری معکوس داشته است. به‌عنوان مثال، قیمت جهانی ذرت در فاصله آوریل تا سپتامبر ۲۰۲۲ تا ۲/ ۱۰‌درصد کاهش یافته؛ اما براساس ارزهای محلی کشورهای درحال توسعه واردکننده مواد غذایی، به طور میانگین تنها ۸/ ۴‌درصد کاهش داشته است. ال مامون امروک، اقتصاددان ارشد فائو، در این مورد بر اهمیت مداخلات مناسب برای مبارزه با تورم تاکید می‌کند و می‌‌‌گوید: «افزایش قیمت مواد غذایی می‌‌‌تواند به ناآرامی‌‌‌های اجتماعی و افزایش چالش‌‌‌های مالی منجر شود. همچنین تلاش‌‌‌ها برای مبارزه با فقر و ناامنی غذایی را تضعیف می‌کند و هرگونه پیشرفتی را که تاکنون به دست آمده است از بین می‌برد.»

تازه‌ترین نسخه گزارش «چشم‌انداز غذای فائو» همچنین حاوی پیش‌بینی‌‌‌هایی از میزان تولید، تجارت، مصرف و میزان ذخایر مواد غذایی اساسی در سطح جهان است. مطالعات فائو در این بخش نشان‌دهنده افزایش احتمالی تولید در بیشتر گروه‌‌‌ها از جمله برنج، غلات سخت، دانه‌‌‌های روغنی، شیر، شکر، گوشت، ماهی و محصولات شیلات است. با این حال، این نهاد پیش‌بینی می‌کند که تولید جهانی گندم ممکن است از بالاترین رکورد خود در فصل گذشته کاهش یابد.

با وجود این چشم‌انداز مثبت، از منظر محققان فائو سیستم‌های تولید محصولات کشاورزی جهان در برابر شوک‌‌‌های ناشی از رویدادهای آب‌‌‌وهوایی شدید، تنش‌‌‌های ژئوپلیتیک و تغییر سیاست‌‌‌ها و تحولات در سایر بازارهای کالایی، آسیب‌پذیر هستند و پتانسیل آن را دارند که تعادل شکننده عرضه و تقاضا را برهم بزنند و بر قیمت‌ها و امنیت غذایی جهان تاثیر بگذارند.  براساس پیش‌بینی‌‌‌های این گزارش، تولید جهانی غلات سخت در ۲۰۲۳ با ۳‌درصد افزایش به ۱۵۱۳میلیون تن خواهد رسید که رکورد جدیدی محسوب می‌شود. چشم‌انداز افزایش تولید غلات سخت عمدتا تحت‌تاثیر پیش‌بینی افزایش تولید ذرت در آمریکا و رکورد برداشت آن در برزیل قرار دارد که موجب افزایش عرضه و کاهش قیمت‌های این محصول خواهد شد.  براساس پیش‌بینی فائو، تولید برنج نیز در ۲۰۲۴-۲۰۲۳ با ۳/ ۱‌درصد افزایش به ۵/ ۵۲۳میلیون تن خواهد رسید، این درحالی است که انتظار می‌رود تجارت جهانی آن به لحاظ حجمی ۳/ ۴‌درصد کاهش یابد و به ۶/ ۵۳میلیون تن برسد. این افزایش تولید عمدتا نشان‌دهنده انگیزه‌‌‌های مثبتی است که به دلیل افزایش قیمت‌های تولیدکننده، کاهش هزینه‌‌‌های کود و تداوم اقدامات کمکی دولتی ایجاد می‌شود.  در مقابل اما پیش‌بینی فائو گویای کاهش ۳درصدی تولید جهانی گندم در سال ۲۰۲۳ نسبت به رکود تولید ۷۷۷میلیون تنی در ۲۰۲۲ است. این چشم‌انداز عمدتا به دلیل کاهش مورد انتظار در تولید فدراسیون روسیه و استرالیا شکل گرفته است که هر دو در سال گذشته رکورد ثبت کردند. کاهش چشم‌انداز تولید عمدتا نشان‌دهنده تاثیرات احتمالی رویدادهای شدید آب‌‌‌وهوایی است که به کاهش سطح زیرکشت منجر خواهد می‌شود.

براساس چشم‌انداز غذای فائو، تولید جهانی دانه‌‌‌های روغنی، شیر و شکر، همگی در سال‌جاری افزایشی پیش‌بینی شده است. تولید جهانی گوشت نیز در سال‌جاری افزایش خواهد یافت، با این حال حجم تولید گوشت گاو و خوک ممکن است در سال‌جاری اندکی کاهش یابد. همچنین انتظار می‌رود تولید جهانی آبزیان در ۲۰۲۳ افزایش یابد که ناشی از پیش‌بینی افزایش در آبزی‌پروری است، چراکه چشم‌انداز صید ماهیگیری کاهشی است.
چشم‌انداز ایران از منظر فائو

براساس این گزارش، تولید گندم ایران در ۲۰۲۳ حدود ۱۳میلیون تن برآورد شده است که کشورمان را به عنوان دوازدهمین تولیدکننده گندم جهان مطرح می‌کند. تولید گندم ایران در سال گذشته نیز از سوی فائو همین میزان اعلام شده است. چین، اتحادیه اروپا، هند، فدراسیون روسیه و ایالات متحده آمریکا به ترتیب پنج‌تولیدکننده بزرگ جهان هستند. با این حال، طبق این گزارش، ایران همچنین در میان بزرگ‌ترین واردکنندگان گندم جهان قرار دارد. واردات گندم ایران در ۲۰۲۳ حدود ۴میلیون تن پیش‌بینی شده که نشان‌‌‌دهنده کاهش واردات این محصول نسبت به واردات ۵میلیون تنی سال گذشته است. طبق این گزارش، ایران همچنین در میان واردکنندگان بزرگ غلات سخت جهان قرار دارد.  تولید غلات سخت ایران در ۲۰۲۳ حدود ۹/ ۳میلیون تن پیش‌بینی شده است. این درحالی است که واردات غلات سخت به ایران در سال‌جاری ۸/ ۱۱میلیون تن پیش‌بینی شده است که گویای افزایش واردات نسبت به ۱۱میلیون تن سال گذشته است. مصرف غلات سخت در ایران نیز حدود ۶/ ۱۵میلیون تن پیش‌بینی شده که نشان‌دهنده کاهش نسبت به سال گذشته است.

براساس این گزارش، تولید کل غلات ایران در سال ۲۰۲۳ حدود ۸/ ۱۸میلیون تن پیش‌بینی شده است، این درحالی است که تولید غلات ایران در ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ حدود ۳/ ۱۹میلیون تن برآورد شد. واردات غلات ایران در سال‌جاری حدود ۷/ ۱۷میلیون تن و مصرف آن ۳۶میلیون تن پیش‌بینی شده است.  براساس پیش‌بینی فائو در این گزارش، با توجه به محدودیت منابع آب موردنیاز برای آبیاری، چشم‌انداز تولید برنج کشور کاهشی خواهد بود که همین مساله احتمال استمرار واردات بالای برنج از سوی ایران را تقویت می‌کند. تولید برنج ایران در ۲۰۲۳ حدود ۹/ ۱میلیون تن پیش‌بینی شده است، این درحالی است که متوسط تولید برنج در بازه ۲۰۲۱-۲۰۱۹ معادل ۶/ ۲میلیون تن و در ۲۰۲۲ معادل ۳/ ۲میلیون تن برآورد شده است. واردات برنج ایران در ۲۰۲۳ معادل ۶/ ۱میلیون تن پیش‌بینی شده است./دنیای اقتصاد