عنوانی پرطمطراق اما کاری پرچالش!

در وهله نخست باید مشخص شود که برای حضور و فعالیت در این شهرک، چه کشورها و چه شرکت‌هایی هدف‌گذاری شده‌اند.مهم این است که سرمایه‌گذار از کدام کشورها جذب شود و این کار، به شکل اصولی و درست صورت بگیرد.

کد خبر: ۶۳۹۹۸

تیتر20- منطقه آزاد ماکو از موقعیت جغرافیایی بسیار استراتژیکی برخوردار بوده و ویژگی‌هایی مانند هم‌مرزی با کشورهای ترکیه و آذربایجان، شرایط ویژه‌ای را برای این منطقه به وجود آورده است.

همچنین برخورداری از فرودگاه بین‌المللی و پایانه صادراتی و لجستیک، منطقه ماکو را متمایز کرده است.

گفته می‌شود که منطقه آزاد ماکو حدود 75 درصد مساحت مناطق آزاد کشور را به خود اختصاص داده است. حالا مسئولان و مدیران این منطقه به فکر افتاده‌اند که شهرک صنعتی سرمایه‌گذاری خارجی را در آن تاسیس کنند.

برای احداث این شهرک، زمینی به مساحت 300 هکتار در نظر گرفته‌شده است. شهرکی که قرار است پس از احداث و بهره‌برداری، نسبت به جذب سرمایه‌گذاران خارجی اقدام کند.

اما در شرایطی ایجاد شهرک‌هایی ازاین‌دست در مناطق آزاد موردتوجه قرارگرفته که ظرف سه دهه گذشته، این مناطق در اجرای اهداف خود چندان موفق نبوده‌اند.

این عدم موفقیت ارتباط به یک دولت خاص هم ندارد؛ بلکه نظام حکمرانی ایران یعنی دولت‌ها و مجالس مختلف در این عدم موفقیت دخیل بوده‌اند. به اعتقاد کارشناسان، از زمان تاسیس مناطق آزاد که مصادف با مجلس چهارم و دولت پنجم بوده تاکنون که مجلس یازدهم و دولت سیزدهم بر سرکار هستند، دوره به دوره این مناطق با محدودیت‌ها و مشکلات بیشتری مواجه بوده‌اند.

همچنین کج‌فهمی‌هایی که بین مسئولان و کارشناسان نسبت به مفهوم و کارکرد‌های مناطق آزاد وجود دارد، بر چالش‌ها و معضلات این مناطق افزوده است.

ضمن اینکه در سه دهه گذشته مناطق آزاد عرصه نفوذ و دخالت فعالان سیاسی و نهادهای استانی بوده است. اما نفس ایجاد شهرک‌های اختصاصی یا شهرک‌های مشترک سرمایه‌گذاری با کشورهای همسایه در مدل‌های سرمایه‌گذاری مشترک در مناطق آزاد، امری مرسوم و بدیهی است.

زیرا یکی از مشخصه‌های ذاتی مناطق آزاد این است که ظرفیت و امکانی را ایجاد کنند تا در محدوده آنها شهرک‌های صنعتی مشترک یا شهرک‌های صنعتی اختصاصی برای تعدادی از کشورها یا شرکت‌ها ایجاد شود.

شهرک‌هایی که در آنها محصولاتی با تکیه‌بر مزایا و معافیت‌های قانونی مناطق آزاد تولید و به کشور مادر و یا به کشورهای ثالث و سایر بازارها صادر شود.

جذب سرمایه‌گذار باید اصولی باشد

مجید صیادنورد، کارشناس مناطق آزاد در گفت‌وگو با "تیتر 20" تاسیس شهرک‌هایی مانند شهرک صنعتی سرمایه‌گذاری خارجی در منطقه آزاد ماکو را عنوانی پرطمطراق می‌داند و می‌گوید: در وهله نخست باید مشخص شود که برای حضور و فعالیت در این شهرک، چه کشورها و چه شرکت‌هایی هدف‌گذاری شده‌اند.

اگر قرار باشد ترکیه‌ای‌ها به این شهرک بیایند، مانند این است که روس‌ها را به اردبیل بیاوریم و اصلاً فایده‌ای ندارد؛ روس‌ها باید به چابهار بروند زیرا بازار هدف آنها، هند است. در همین راستا در منطقه آزاد ماکو، نقطه قوت باید جذب سرمایه‌گذار مثلا از امارات، چین، هند، پاکستان و تایوان باشد. بنابراین مهم این است که سرمایه‌گذار از کدام کشورها جذب شود و این کار، به شکل اصولی و درست صورت بگیرد.

صیادنورد موضوع مهم دیگر را در ارتباط با تاسیس این شهرک‌ها، اجرای قانون می‌داند و اظهار می‌دارد: درزمینهٔ اجرای قانون در مناطق آزاد موفق نبوده‌ایم که موجب شده سرمایه‌گذاران فعال در این مناطق با مشکلات عدیده‌ای مواجه باشند. به‌عنوان‌مثال در مناطق آزاد معافیت مالیاتی برقرار است، اما بعضا سرمایه‌گذاران و تولیدکنندگان، مالیات بر ارزش‌افزوده پرداخت می‌کنند.

در مرحله واردات مواد اولیه و صادرات کالاهای تولیدی هم، گمرک سنگ‌اندازی می‌کند. در مبادی ورودی و خروجی مناطق آزاد ایران، گمرک مستقر است که این خلاف عرف بین‌الملل است و زمانی که گمرک چنین استقراری دارد، دیگر نمی‌توان به آنجا منطقه آزاد گفت.

بوروکراسی‌های پیچیده، دست و پاگیر است

درواقع یکی از گلایه‌مندی‌های اصلی سرمایه‌گذاران و فعالان مناطق آزاد این است که برخی سازمان‌ها و نهادها در بوروکراسی‌های پیچیده، کار را می‌خوابانند؛ به‌گونه‌ای که آنها اصلا نمی‌توانند رفتار دولت را پیش‌بینی کنند و معلوم نیست کالایی که تولید می‌کنند آیا اجازه صادرات خواهد داشت یا خیر.

در همین راستا صیادنورد معتقد است لازمه ایجاد شهرک‌هایی مانند شهرک صنعتی سرمایه‌گذاری خارجی در مناطق آزاد و ازجمله منطقه آزاد ماکو، ضمن رفع جدی مشکلات و موانع، این است که بسنجیم در حوزه ارائه خدمات و تسهیلات به فعالان اقتصادی کنونی چقدر موفق بوده‌ایم؛ سپس در ارتباط با تاسیس چنین شهرک‌هایی برای سرمایه‌گذاران خارجی تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری کنیم تا در ادامه راه چالش‌های مضاعف به وجود نیاید. همچنین طرح توجیهی ایجاد شهرک‌هایی ازاین‌دست هم بسیار مهم است.

کاهش هزینه‌های تولید ترغیب‌کننده است

اما در آخر سوال اصلی این است که با توجه به شرایط سیاسی و اقتصادی حاکم بر کشورمان و تحریم‌ها، آیا ایجاد چنین شهرک‌هایی می‌تواند سرمایه‌گذاران خارجی را ترغیب به حضور و فعالیت کند؟ برای پاسخ به این سوال باید در ابتدا به دور بودن قطب های تولیدی-صنعتی از نقاط مرزی توجه کرد؛ همین فاصله زیاد موجب افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل کالاهای تولیدی شده که در قیمت تمام‌شده کالا اثر مستقیم دارد.

به‌گونه‌ای که موجب می‌شود تولیدکنندگان و صادرکنندگان در بازارهای خارجی، قدرت رقابت نداشته باشند. اما در مناطق آزاد این رویه برخلاف مدل توسعه صنعتی کشورمان است.

زیرا در این مناطق، فاصله مبادی تولید که شهرک‌های صنعتی هستند تا مبادی ورودی و خروجی کالا که بنادر هستند، از چند صد متر تجاوز نمی‌کند؛ بنابراین در مناطق آزاد هزینه‌های تولید کاهش می یابد و این خود ترغیبی برای سرمایه‌گذاران خارجی جهت حضور در شهرک‌های سرمایه گذاری است.

کارشناسان معتقدند اگر کار درست و اصولی باشد، سنگ‌اندازی‌ها، موانع و مشکلات موجود برطرف شود و فهم مسئولان و مدیران از مفهوم و کارکرد مناطق آزاد اصلاح شود، بدون شک خارجی‌ها در شهرک‌های این‌چنینی حضور خواهند یافت. درمجموع به نظر می‌رسد که موفقیت در راه اندازی و فعالیت شهرک‌های صنعتی سرمایه‌گذاری دو پیش‌شرط اساسی دارد؛ اول اینکه مزایا و معافیت‌های در نظر گرفته‌شده در قانون مناطق آزاد به‌طور کامل اعمال شود.

دوم اینکه مدل تولیدی موجود در این مناطق، تداوم پیدا کند و از ظرفیت‌های موجود در این مناطق استفاده بهینه شود.

برچسب ها: شهرک سرمایه گذاران خارجی منطقه آزاد ماکو مناطق آزاد

ارسال نظرات

آخرین اخبار

پربازدید ها

موضوعات روز