چه عواملی توزیع درآمدها را نابرابرتر می‌کنند؟

تیتر۲۰- ضریب جینی که شاخصی از توزیع درآمد در جامعه است در سال ۱۴۰۱ در استان‌های کشور اختلاف قابل توجهی داشت. اما آیا این اختلاف به تفاوت نرخ بیکاری مربوط است؟

مرکز آمار در داده‌های مربوط به هزینه و درآمد خانوار که تا سال ۱۴۰۱ اطلاعات کامل آن منتشر شده ضریب جینی را در سال گذشته به تفکیک استان‌های کشور منتشر کرده است. ضریب جینی عددی بین صفر و یک است که هر چه بیشتر باشد توزیع درآمدی نابرابرتر را نشان می‌دهد. این عدد در سال گذشته در کل کشور برابر با ۰٫۳۶۹۶ درصد بوده است.

در این گزارش ارتباط نابرابری درآمد با بیکاری در این سال بررسی شده است. البته این بیکاری نه مربوط به روند که صرفا مربوط به یک مقطع زمانی است. این بررسی نشان می‌دهد که ۵ استان کشور با کمترین نابرابری درآمدی استان‌هایی بوده‌اند که کمترین نرخ بیکاری را هم داشته‌اند. همچنین نام ۳ استان با بیشترین اختلاف درآمدی نیز در میان استان‌های با بیشترین نرخ بیکاری دیده می‌شود.

ضریب جینی شاخصی از توزیع نابرابر ثروت

ضریب جینی شاخصی اقتصادی برای اندازه‌گیری میزان نابرابری اقتصادی است. این شاخص که مقداری بین صفر و یک دارد و صفر به معنی برابری کامل و یک به معنای نابرابری مطلق است. بنابراین این شاخص همچنین معیاری برای اندازه‌گیری مفهومی است که با عنوان اختلاف طبقاتی از آن نام برده می‌شود.

آخرین آمار مربوط به این شاخص مربوط به سال ۱۴۰۱ است که نشان می‌دهد ضریب جینی در کل کشور برابر با ۰٫۳۶۹۶ بوده است. اما عوامل مختلفی بر تفاوت‌های اقتصادی یک جامعه موثر است که سبب می‌شود توزیع درآمد میان استان‌های کشور متفاوت شود.

مطابق ارقام مرکز آمار بیشترین نابرابری درآمدی در سال گذشته مربوط به استان سیستان و بلوچستان برابر با ۰٫۴۶۴۷ بوده است. گلستان، فارس و تهران نیز از نظر فاصله اقتصادی در رده‌های بعدی قرار گرفته‌اند.

از سوی دیگر کرمان با ضریب جینی برابر با ۰٫۲۷ کمترین سطح فاصله طبقاتی را داشته است. ایلام، سمنان و قزوین نیز دیگر استان‌هایی بوده‌اند که توزیع درآمد در آن‌ها برابرتر بوده است.

اما سوال اینجاست که چه عواملی توزیع درآمدها را نابرابرتر می‌کنند؟ برای این موضوع در پژوهش‌های اقتصادی عوامل مختلفی ذکر شده است. یکی از عوامل مهم در این مورد نرخ بیکاری است. این موضوع منطقی به نظر می‌رسد که افزایش میزان بیکاری در جامعه درآمدها را کاهش خواهد داد و کاهش درآمد توزیع آن را نیز نابرابر خواهد کرد.

 ارتباط این دو شاخص اقتصادی را می‌توان در سطح استان‌های کشور و به صورت مقطعی مورد بررسی قرار داد.

کمترین نرخ بیکاری در پنج استان با کمترین فاصله طبقاتی

 پژوهش‌ها نشان می‌دهد بیکاری از کانال‌های مختلفی می‌تواند منجر به نابرابری درآمدها شود. به طوری که روند کاهشی نرخ بیکاری می‌تواند منجر به افت ضریب جینی شود. البته این موضوع بیشتر در بلندمدت مطرح است زیرا کاهش اختلاف درآمدی در جامعه نمی‌تواند در یک مقطع زمانی کوتاه‌مدت رخ دهد.

با این حال بررسی وضعیت موجود میان ضریب جینی و نرخ بیکاری می‌تواند مفید باشد. منظور از نرخ بیکاری تعداد افراد بیکار از کل افراد فعال در بازار کار است، یعنی این نرخ افرادی را نشان می‌دهد که به دنبال کار هستند اما نتوانسته‌اند کار پیدا کنند.

به این منظور استان‌های کشور همزمان بر حسب ضریب جینی و اختلاف درآمدی مورد مقایسه قرار گرفتند. این مقایسه حاکی از این است که در میان ۱۰ استان با برابرترین توزیع درآمدی بین مردم، ۵ استان کمترین نرخ بیکاری را نیز داشته‌اند. مازندران، مرکزی، قزوین، سمنان و ایلام این پنج استان هستند.

همچنین در ۱۰ استان اول کشور با بیشترین فاصله طبقاتی ۳ استان سیستان و بلوچستان، همدان و چهار محال و بختیاری استان‌هایی بوده‌اند که بالاترین نرخ‌های بیکاری را نیز داشته‌اند.

هرچند ارزیابی دقیق از رابطه ضریب جینی و بیکاری نیازمند بررسی روند بلندمدت داده‌هاست، اما بررسی مقطعی نیز حاکی از این است که یک ارتباط نسبی میان این دو شاخص دیده می‌شود./اقتصاد نیوز