شهر‌های جدید، خوابگاه یا محل زندگی؟ / عقب ماندگی زیر ساخت شهر‌های جدید

تیتر20 - ایجاد شهرهای جدید در طول تاریخ به دلایل متعددی ازجمله دلیل امنیتی، اقتصادی، جمعیتی و غیره متداول بوده است؛ اما بعد از انقلاب صنعتی، شهرهای جدید با سبک و سیاقی متفاوت از قبل احداث شدند. 

ازمهمترین اهداف شکل گیری، استقرار جمعیت سرریز شهرهای بزرگ بوده است. ایران نیز از این امر مستثنی نبوده است و رشد شهرنشینی در ایران نشان می دهد که جمعیت در تمامی شهرها به صورت متعادل رشد نکرده است، بلکه به طور عمده شهرهای بزرگ با سرعت بیشتری نسبت به شهرها ی کوچک رشد کرده اند.

این امر سبب گردیده تا مشکلات جمعیتی، اقتصادی، اجتماعی و کالبدی شدت بگیرد و یکی از راهکارهای اصلی دولت احداث شهرهای جدید در حوزه نفوذ این شهرها برای کاستن از مشکلات ذکرشده و جذب سرریز جمعیتی کلانشهرها شود. اکنون که بیش از سه دهه از ایجاد شهرهای جدید در ایران می گذرد همواره شاهد مشکلات عدیده ای در شهرهای جدید از جنبه های مختلف هستیم.

شهرهای جدید نیاز به خدمات رسانی دارند و آنچه که باعث شکل گیری این شهرها شده است در ترکیب سه جزء تأسیسات و تجهیزات شهری، مسکن و راه که همانا زیرساخت های شهری هستند، نهفته است. این اجزا بایستی در ابعاد مختلف دارای کارایی لزم در ابعاد مختلف باشند تا بتوانند کارایی یک شهر را ارتقا بخشند. کارایی زیر ساخت ها در شهر جدید میزان منابع فنی، اقتصادی و تخصیصی است که در شکل گیری شهرها ی جدید به کار گرفته شده است.

توسعه زیرساخت ها، یکی از الزامات مهم رشد اقتصادی و افزایش رفاه عمومی به شمار می رود و بدون ایجاد زیر ساخت های لزم، بستر توسعه و شیوه رسیدن به اهداف معین شده در آن امکان پذ یر نمی باشد.

زیرساخت های شهری به عنوان عامل مهمی که کارایی شهرهای جدید را تعریف می کند و می تواند سبب جذب و ماندگاری جمعیت در شهر شوند.

 در نگاهی کلی می‌توان زیر ساخت‌های شهری را شامل تمامی عناصری دانست که تأمین نیازهای مختلف شهروندان را در زمینه‌های مختلف سکونت، فعالیت، استراحت، فراغت و به طور کلی بالا بردن کیفیت زندگی شهری را برعهده دارند، به عبارتی مجموعه عناصر فیزیکی موجود و لوازمی که کارکردهای مختلف شهری را میسر می‌سازند و باعث ترکیب و تشکیل فضاهای شهری هستند، زیرساخت‌های شهری نامیده می‌شوند.

بدین ترتیب زیرساخت‌های شهری، تقریباً تمامی کاربری‌های عمومی و خدماتی شهر (تأسیسات روبنایی) و همچنین شبکه‌های حمل و نقل، آب و فاضلاب، نیرو و سوخت، ارتباطات و سایر تأسیسات مرتبط با آنها (تأسیسات زیربنایی) را در برمی‌گیرد.

 توسعه شهرهای جدید صرفا از منظر مسکن‌سازی نبوده و ارائه همزمان پروژه‌های خدماتی همراه با ساخت مسکن در اولویت قرار دارد چنانچه در اغلب شهرهای جدید پیرامون تهران و اغلب کلانشهرهای کشور مشاهده میکنیم ، شهرهای جدی شکل خوابگاهی به خود گرفته اند و این امر موجبات معضلات اجتماعی را فراهم آورده است. نبود مراکز درمانی و خدمات بهداشتی و آموزشی به اندازه نبود آب و برق میتواند مشکل ساز باشد. 

عدم وجود زیرساختهای بهداشتی در اغلب شهرهای جدید با جمعیت نسبتا بالا و همینطور عدم وجود سیستم یکپارچه حمل و نقل عمومی و دسترسی به مترو ادامه روند جذب جمعیت و تداوم زندگی را با مشکلات عدیده ای مواجه کرده است.

در پروژه های احداث شهرهای جدید در کشور همزمان با ساخت مسکن و آپارتمان های چندین طبقه ، باید به تامین آب و برق و خدمات بهداشتی و آموزشی هم توجه کرد . 
در اغلب فازهای احداث شده در شهرهای جدید پرند و پردیس باید برای خرید نان و مایحتاج روزانه مسافتی های طولانی را طی کرد این موضوع تقاضای سکونت و ادامه زندگی در این شهرها را با مشکل مواجه می کند ، قطعی های مکرر آب و برق در شهر جدید هشتگرد در سالهای نه چندان دور معضل بزرگی بود. 

احداث شهرهای جدید در بیابان های اطراف تهران برای استفاده بهینه از زمین و خانه دار شدن افراد کم درآمد جامعه و جذب سرریز جمعیت کلاشهر تهران در ظاهر امری منطقی و درست می نمود ، اما با گذشت چند دهه مشکلاتی از آن سربراورد که نمیتوان از آنها چشم پوشی کرد از جمله وجود سگهای ولگرد و اصطلاحا بلاصاحب!

کم ندیده و نشنیده ایم که در همین شهرهای تازه ساخت اطراف تهران سگها به کودکان و حتی افراد بزرگ سال حمله ور شده اند و در نهایت اقدام به مجروح و زخمی شدن کرده اند.

 مواجه با سگهای ولگرد شاید در وهله نخست آسان به نظر برسد اما در سالهای اخیر با وجود پناه گاه های بسیار زیادی برای سگهای ولگرد که در نقاط مختلف بنا شده اند بدون نتیجه مانده است.

در نهایت راهکار اصلی موفقیت در عرصه های برنامه ریزی و مدیریت شهرهای جدید را می توان مبتنی بر شناخت زیر ساخت ها و عملکرد آن ها دانست و شکست در این پروژه ها را می توان در عدم ادراک صحیح نسبت به زیر ساخت ها مطرح نمود .

از سویی دیگر توسعه زیرساخت ها ، یکی از الزامات مهم رشد اقتصادی و افزایش رفاه عمومی به شمار می رود و بدون ایجاد زیر ساخت های لزم ، بسترتوسعه و شیوه رسیدن به اهداف معین شده در آن امکان پذیر نمی باشد .

 امروزه ما نیازمند برنامه ریزی جامعی هستیم تا از طریق آن بتوانیم شهر جدید را با میزان کارایی بالاتر برنامه ریزی کنیم.