چرا منطقه آزاد اروند صنعتی نشد؟

تیتر 20 -  منطقه آزاد اروند به دلیل اینکه در منطقه ای قرار گرفته که دسترسی به منابع نفت و گاز دارد می تواند ظرفیت بالایی برای جذب سرمایه گذارانی داشته باشد که قصد فرآوری مشتقات نفتی را دارند.

هرچند سرمایه گذاری در مناطق آزاد در ابتدا با معافیت های مالیاتی حمایت می شوند اما این منطقه آزاد هنوز نتوانسته جذابیت هایی را برای سرمایه گذاران ایجاد کند که آنها نسبت به مزیت های سرمایه گذاری در این منطقه پی ببرند. 

در این راستا سرمایه گذاران عمانی به دنبال محیطی مناسب برای سرمایه گذاری هستند و اخیرا در در نشست مشترکی که با اتاق بازرگانی خرمشهر داشته اند اعلام کرده اند که «برای ما مهم است که بدانیم منطقه آزاد اروند چه تسهیلاتی برای سرمایه گذاران عمانی در نظر خواهد داشت.»

این موضوع نشان می دهد که ضعف زیرساخت ها در منطقه اروند بزرگترین مانع برای جذب سرمایه گذاری است.در سال های اخیر مهمترین مساله ای که برای سرمایه گذاران اهمیت داشته تولید محصول با قیمت رقابتی بوده است. 

این مساله در شرایطی می تواند محقق شود که در منطقه زیرساخت ها فراهم باشد. همچنین زمینه صادرات محصول با حداقل هزینه ها نیزفراهم باشد. 

در منطقه آزاد اروند زمینه صادرات با حداقل هزینه ها به دلیل نزدیکی مبادی صادراتی وجود دارد. از طرف دیگر این کشور در محدوده ای قرار دارد که بسیاری از کشورها با وجود اینکه دارای ذخایر بالایی از نفت هستند اما در بحث مشتقات نفتی واردکننده هستند. به همین دلیل به راحتی می تواند زمینه تولید و صادرات را فراهم کند.هرچند مشکلات مربوط به انتقال فناوری برای فرآوری مشتقات نفتی به صورت کلان پیش روی این صنعت وجود دارد. 

اما در سال های اخیر حرکتی نو در ایران به وجود آمده است و بسیاری از شرکت های دانش بنیان با ورود به این صنعت توانسته اند بخشی از کاستی ها را جبران نند. منطقه آزاد اروند جزو مناطقی بوده که به دور از هرگونه تحول گرایی در زمینه همکاری با شرکت های دانش بنیان همچنان بدون دغدغه راه گذشته خود را می رود.

 همین مساله باعث شده که صنایع وابسته به نفت و پتروشیمی در این منطقه رشد چندانی از نظر فنآوری نداشته باشند.البته مدیران این منطقه مدعی هستند که این منطقه از نظر صادرات پیشرفت قابل توجهی داشته است. اما مساله اینجاست که صادرات آن بیشتر محدود به محصولاتی است که خارج از این منطقه آزاد تولید و صادرات مجدد شده اند.

در شرایط کنونی مهمترین مشکل منطقه آزاد اروند نداشتن یه برنامه جامع و راهبردی برای توسعه تولید و صادرات است. هرچند مدیران این منطقه بارها در سخنرانی های خود تاکید کرده اند که منطقه آزاد اروند می تواند به دروازه صادرات محصولات صنعتی مناطق آزاد تبدیل شود اما عملا اقدامی در راستای این وعده خود انجام نداده اند.

 این مساله نشان می دهد که شناخت کافی نسبت به ظرفیت های منطقه وجود دارد. شاید مهمترین مشکل این منطقه آزاد، نبود مدیران عملگراست که بتوانند با تکیه بر ظرفیت هایی که در منطقه وجود دارد با دستگاه های دیگر رایزنی داشته باشند تا بتوانند اعتبارات لازم را برای توسعه زیرساخت ها به ارمغان بیاورند.

همچنین استفاده از توانمندی های بخش خصوصی در توسعه صنعتی می تواند بستر افزایش تولید و صادرات منطقه آزاد اروند را فراهم کند.

اما در سال های گذشته بسیاری از مدیران این منطقه اعتقاد چندانی به این موضوع نداشته اند. به همین دلیل شاهد حضور پررنگ سرمایه گذاران بخش خصوصی در این منطقه نبوده ایم. بنابراین در حال حاضر دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد با در نظر گرفتن چالش ها و ظرفیت های این منطقه باید تمرکز خود را بر دو بخش قرار دهد؛ نخست باید از مدیران توسعه گرا برای این منطقه آزاد استفاده شود. 

دوم اینکه راهبردهای صنعتی و توسعه ای این منطقه مورد بازبینی قرار بگیرد و بر مبنای ان زمینه جذب سرمایه گذاری بخش خصوصی فراهم شود. همچنین به صورت موازی مذاکرانی با دولت برای توسعه زیرساخت های این منطقه به عمل آید.