فولاد و عقب ماندگی صادراتی در مناطق ویژه

تیتر20- در حالی‌که صنعت فولاد ایران با چالش‌ های فزاینده ‌ای همچون تحریم‌ های بین‌ المللی، محدودیت‌ های زیرساختی و نوسانات ارزی رو به ‌روست، توسعه زیرساخت‌ های صادراتی نظیر اسکله ‌های تخصصی در مناطق ویژه اقتصادی به ‌ویژه در سواحل جنوبی کشور، به یکی از ضروری‌ترین پیش‌ نیازهای جهش صادراتی تبدیل شده است. 

وجیه اله جعفری، معاون معدنی وزیر صمت، در سخنانی بر اهمیت راهبردی اسکله اختصاصی برای فولادسازان در منطقه ویژه اقتصادی تأکید کرده و آن را حلقه مفقوده در زنجیره رقابت‌ پذیری صادراتی کشور دانسته است.

صنعت فولاد ایران ظرفیت تولید بیش از ۳۰ میلیون تن در سال را داراست و طی سال‌ های اخیر توانسته با وجود فشارهای خارجی، جایگاه خود را در بازارهای جهانی حفظ کند. با این حال، به گفته جعفری، نبود اسکله اختصاصی برای صادرات فولاد در برخی مناطق ویژه اقتصادی، به‌ویژه در سواحل مکران، بندرعباس و خلیج چابهار، باعث کندی روند صادرات و افزایش هزینه ‌های حمل‌ و نقل شده است. این مسئله نه تنها باعث طولانی شدن زمان ارسال محصولات به مقاصد صادراتی می ‌شود، بلکه قدرت چانه ‌زنی ایران در بازارهای منطقه ‌ای و بین ‌المللی را نیز کاهش داده است.

جعفری در این ‌باره تصریح می‌ کند: اگر قرار است در رقابت جهانی فولاد بمانیم، باید زیرساخت ‌ها را هم‌ سطح با رقبای منطقه ‌ای نظیر ترکیه و هند توسعه دهیم. اسکله تخصصی برای صادرات فولاد، یک ضرورت زیرساختی و استراتژیک است، نه یک پروژه عمرانی صرف.

مناطق ویژه اقتصادی به‌ طور معمول برای ایجاد مزیت‌ های صادرات‌ محور طراحی می‌ شوند؛ معافیت ‌های گمرکی، دسترسی به منابع انرژی، نزدیکی به بازارهای هدف و آزادی عمل در جذب سرمایه‌ گذاری از جمله مزایایی هستند که باید در خدمت صنایع صادرات‌گرا قرار گیرند. 

با این حال، در عمل مشاهده می ‌شود که بخش قابل توجهی از تولیدکنندگان فولاد در این مناطق، همچنان مجبور به استفاده از اسکله ‌های عمومی، پرترافیک و بعضاً نامناسب هستند. 

این در حالی‌ است که کشورهای پیشرفته و حتی برخی کشورهای در حال توسعه، اسکله ‌های اختصاصی را به‌عنوان ابزار رقابت بین‌ المللی مورد توجه قرار داده‌ اند.

فراموش نکنیم منطقه ویژه اگر اسکله تخصصی نداشته باشد، عملاً مزیت رقابتی ‌اش را در حوزه صادرات از دست می ‌دهد. نباید فراموش کرد که صادرات فولاد بازی در دقیقه است؛ چند ساعت تأخیر یا چند دلار هزینه اضافه، می‌ تواند قرارداد صادراتی را به نفع رقیب تغییر دهد.

تجربه کشورهای موفق در صادرات فولاد، گواه روشنی بر نقش تعیین‌کننده بندر و اسکله است. به‌ عنوان مثال، هند با توسعه اسکله ‌های اختصاصی در بنادر خلیج بنگال، توانسته است هزینه صادرات هر تن فولاد را به‌طور چشمگیری کاهش دهد. 

یا ترکیه، با راه‌ اندازی اسکله ‌های فولادی در بندر اسکندرون و ازمیر، توانسته به بازیگری کلیدی در بازارهای اروپایی و شمال آفریقا تبدیل شود. ایران نیز برای حفظ سهم خود از بازار جهانی، ناگزیر از سرمایه ‌گذاری در زیرساخت ‌هایی است که صادرات را سریع ‌تر، ارزان ‌تر و پایدارتر می ‌کنند.

سرمایه ‌گذاری در اسکله نه تنها هزینه نیست، بلکه نوعی بیمه صادراتی برای کشور محسوب می ‌شود. در دنیای امروز، اسکله صرفاً محل بارگیری کالا نیست، بلکه نقطه اتصال اقتصاد داخلی با بازار جهانی است.

منطقه مکران، که طی سال ‌های اخیر به ‌عنوان یکی از اولویت‌ های توسعه ‌ای کشور مطرح شده، پتانسیل تبدیل شدن به قطب صادراتی صنایع معدنی و فولادی را داراست. نزدیکی به آب‌ های آزاد، دسترسی آسان به بازارهای جنوب و جنوب ‌شرق آسیا، و امکان اتصال به ریل و جاده سراسری، همگی مزایایی استراتژیک برای ایجاد یک اسکله فولادی در این منطقه هستند.

 احداث اسکله‌های صنعتی در مکران، می ‌تواند هم امنیت پایدار ایجاد کند و هم ارزآوری واقعی برای کشور داشته باشد.

صادرات فولاد ایران در سال ‌های اخیر بارها از موانع عبور کرده، اما اگر زیرساخت ‌های اساسی نظیر اسکله ‌های تخصصی در مناطق ویژه توسعه نیابد، ادامه مسیر بسیار پر هزینه‌ تر خواهد شد.

 در شرایطی که اقتصاد ایران نیازمند منابع پایدار ارزی و رونق صادراتی است، توسعه اسکله‌ های صادراتی به ‌ویژه در مناطق ویژه نظیر چابهار و مکران، نه‌ تنها ضرورتی اقتصادی، بلکه اولویتی راهبردی است. فولاد ایران شایسته زیرساختی در اندازه جهانی است.