سناریوی نگران‌کننده فولاد ارفع برای سال ۱۴۰۴/ فرسایش بهره‌وری و ضعف مدیریت در مهار هزینه‌ها

تیتر20 - آهن و فولاد همیشه نماد قدرت، توسعه و پایداری بوده اند اما گاهی ارقام آنها چیزی جز سایه‌هایی بلند بر سر صنعت ترسیم نمی‌کنند. 
شرکت آهن و فولاد ارفع که روزگاری نامش با ظرفیت بالا و تداوم تولید گره خورده بود، این روزها در مواجهه با واقعیت‌های تلخ بازار و عملکرد داخلی، شبیه کارگاهی است که چرخ‌هایش آهسته‌تر از همیشه می‌چرخد.

هزینه‌ها همچنان بی‌امان بالا می‌روند. کاهش محسوس سطح تولید، افت فروش و افزایش سرسام‌آور بهای تمام‌شده، مانند سه حلقه زنجیری هستند که سنگینی‌شان بر دوش این شرکت هر روز بیشتر می‌شود.

افت تولید و فروش 
نگاهی به عملکرد چهارماهه ابتدای ۱۴۰۴ نسبت به دوره مشابه ۱۴۰۳، نشانه‌های آشکاری از پسرفت را به تصویر می‌کشد. 
تولید شمش فولادی در این بازه از ۲۷۹ هزار و ۵۶۰ تن در سال گذشته به ۲۷۱ هزار و ۱۱۷ تن در سال جاری رسیده که کاهش هرچند جزئی اما معنادار دارد. 

اما نگران‌کننده‌تر: افت شدید فروش داخلی شمش فولادی از ۲۷۸ هزار و ۳۲۳ تن به ۲۰۰ هزار و ۱۷۸ تن؛ یعنی بیش از ۲۸ درصد کاهش. 
در بخش فروش صادراتی نیز تصویر تیره‌تر است. سال گذشته در همین بازه، صادرات شمش فولادی عملا صفر بود، اما امسال هرچند عدد ۲۰ هزار و ۹۹۷ تن به ثبت رسیده، این مقدار به هیچ‌وجه نمی‌تواند افت بزرگ فروش داخلی را جبران کند. 

مهم‌تر این‌که تولید آهن اسفنجی با وجود ثبت رقم ۴۲۹ هزار و ۶۳۳ تن، همچون سال قبل هیچ فروشی را به خود ندیده؛ وضعیتی که به معنای قفل شدن بخشی از ظرفیت تولید در انبارها و کاهش نقدینگی عملیاتی است.

ثبات در تولید، انفجار در هزینه‌ها 
مقایسه سه‌ماهه‌های نخست سال‌های ۱۴۰۲ تا ۱۴۰۴ نشان می‌دهد که تولید آهن اسفنجی تقریبا ثابت مانده: از ۳۱۷ هزار و ۹۶۳ تن در ۱۴۰۲ به ۳۲۶ هزار و ۸۷ تن در ۱۴۰۳ و سپس ۳۱۸ هزار و ۵۳۱ تن در ۱۴۰۴. 

اما بهای تمام‌شده، داستان دیگری روایت می‌کند: 
هزینه تولید از یک هزار و ۸۰۲ میلیارد تومان در ۱۴۰۲، به دو هزار و ۸۹۲ میلیارد تومان در ۱۴۰۳ و سپس به رقم تکان‌دهنده چهار هزار و ۵۴۰ میلیارد تومان در ۱۴۰۴ رسیده؛ رشدی بیش از ۱۵۵ درصدی در دو سال. 

این رشد، در شرایطی رخ داده که حجم تولید تقریبا بدون تغییر مانده، که معنای آن چیزی جز کاهش بهره‌وری و افزایش فشار هزینه‌ای نیست. 
عوامل احتمالی می‌تواند شامل رشد قیمت انرژی و مواد اولیه، ناکارآمدی در زنجیره تامین، یا حتی ضعف مدیریت در کنترل هزینه‌ها باشد.

شمش فولادی؛ کاهش شدید تولید و افزایش غیرمنطقی هزینه‌ها
وضعیت در شمش فولادی نگران‌کننده‌تر است. تولید این محصول از ۲۵۲ هزار و ۶۱۹ تن در سه‌ماهه اول ۱۴۰۲، به ۲۵۳ هزار و ۷۰۶ تن در ۱۴۰۳ رسید، اما در سال جاری به شدت سقوط کرده و به ۱۹۸ هزار و ۲۳۱ تن رسیده؛ کاهشی بیش از ۲۱ درصد نسبت به سال قبل. 
این افت در صنعتی که هزینه‌های ثابت بالایی دارد، می‌تواند آثار جدی بر تراز مالی بگذارد. 

همزمان، بهای تمام‌شده از دو هزار و ۸۱۸ میلیارد تومان در ۱۴۰۲، به چهار هزار و ۲۷۲ میلیارد تومان در ۱۴۰۳ و سپس پنج هزار و ۲۸۶ میلیارد تومان در ۱۴۰۴ افزایش یافته. 

یعنی هزینه تولید در دو سال بیش از ۸۷ درصد رشد کرده، آن هم در حالی که حجم تولید به شدت کاهش یافته است. چنین ترکیبی از افت تولید و رشد هزینه، زنگ خطری آشکار برای آینده سودآوری شرکت است.

سناریوهای احتمالی؛ از بحران بازار تا خطای استراتژیک
چرا فولاد ارفع به چنین نقطه‌ای رسیده است؟ فشار بازار داخلی می‌تواند یکی از عوامل باشد؛ رکود ساخت‌وساز، کاهش تقاضای مصرفی و انباشت موجودی‌ها، افت فروش داخلی را توضیح می‌دهد. 

اختلال در صادرات نیز می‌تواند نقش مهمی داشته باشد؛ تحریم‌ها، محدودیت‌های لجستیکی و رقابت سنگین با فولاد ارزان چین و هند، مسیر صادرات را تنگ کرده است. 

در کنار این‌ها، مشکلات عملیاتی محتمل هستند؛ افت ناگهانی تولید شمش فولادی می‌تواند نشانه مشکلات فنی در خطوط تولید یا تاخیر در تعمیرات اساسی باشد. 

همچنین خطای ذخیره‌سازی، یعنی نگه‌داشت آهن اسفنجی در انبارها بدون فروش، نه تنها سرمایه را بلوکه می‌کند بلکه هزینه‌های نگهداری را هم بالا می‌برد.

هزینه‌های رو به آسمان 
ترکیب کاهش تولید و جهش هزینه‌ها، پیام روشنی دارد: شرکت نه‌تنها در استفاده بهینه از ظرفیت‌ها ناکام بوده، بلکه نتوانسته از ساختار هزینه‌ای خود دفاع کند. 

این وضعیت اگر ادامه یابد، حاشیه سود شرکت به‌شدت آسیب خواهد دید و حتی ممکن است برخی واحدها به نقطه سربه‌سر یا زیان عملیاتی برسند.

هشداری برای آینده
فولاد ارفع امروز در نقطه‌ای ایستاده که هر تصمیم مدیریتی می‌تواند سرنوشت‌ساز باشد. ادامه روند فعلی، به معنای کوچک‌تر شدن سهم بازار، کاهش قدرت رقابتی و وابستگی بیشتر به منابع غیرعملیاتی برای حفظ تراز مالی خواهد بود. 

در صنعتی که رقبا با سرعت در حال بهینه‌سازی هستند، توقف یا عقب‌گرد مساوی با حذف تدریجی است.