فولاد سنگان؛ مسکن پایدار برای کارگران، سرمایه برای بهره‌وری

تیتر 20 - در صنایعی که ماشین‌آلات عظیم و خطوط تولید مدرن، قلب تپنده آن به شمار می‌روند، اغلب فراموش می‌شود که بزرگ‌ترین سرمایه هر واحد صنعتی، نه دستگاه‌ها، بلکه انسان‌هایی هستند که این چرخه را به حرکت درمی‌آورند. آنچه این روزها در فولاد سنگان رخ داده، یعنی آغاز ساخت مجموعه مسکونی ۲۰۰۰ واحدی برای کارکنان، ورای یک پروژه ساختمانی، نشانه‌ توجه به پیشران اصلی صنعت یعنی نیروی کار است.

کارگران و بار ۸۰ درصدی مسکن 
برای کارگران، خصوصا فعالان مشاغل صنعتی، داشتن یا نداشتن مسکن، تفاوت بنیادین در کیفیت زندگی و حتی عملکرد کاری ایجاد می‌کند. دغدغه تأمین مسکن در شهرهای صنعتی، نه‌تنها بار مالی سنگین بر دوش خانواده‌ها می‌گذارد، بلکه به‌طور مستقیم در رضایت شغلی و انگیزه کاری نمود پیدا می‌کند.

 
مطالعات جهانی نشان می‌دهد کارگری که از نظر مسکن در شرایط بی‌ثبات یا پرهزینه قرار دارد، بیش از سایر همکارانش در معرض خستگی ذهنی، جابه‌جایی‌های شغلی و افت بهره‌وری قرار می‌گیرد. در صنایع بزرگ ایران نیز این موضوع، به‌ویژه در مناطق معدنی و دور از مراکز شهری، جلوه بیشتری دارد.

در این میان، هرچند داده‌های مرکز آمار ایران و معاونت مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی، سهم مسکن را در سبد هزینه خانوار، به‌ویژه در کلان‌شهرها، حدود 50 درصد می‌دانند اما بسیاری از کارشناسان اقتصادی معتقدند نسبت این شاخص به میانگین هزینه‌ خانوار دهک‌های ده‌گانه است و این سهم، برای طبقه‌ کارگر، بسیار بیشتر است. به اعتقاد آنها، هزینه مسکن، بیش از ۸0 درصد درآمد این قشر را می‌بلعد.

شهرک ۲۰۰۰ واحدی؛ استانداردهای کارگری، افزایش بهره‌وری
اقدام اخیر فولاد سنگان برای احداث شهرک مسکونی 2000 واحدی، پاسخ به یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های کارگران است. وقتی یک کارگر با اطمینان از داشتن سرپناه به محل کار می‌رود، انرژی ذهنی‌اش به‌جای نگرانی‌های روزمره اجاره یا نقل مکان‌های پی‌درپی، صرف تولید می‌شود.

فولاد سنگان، پیش از آغاز ساخت ساختمان‌ها، تمام مراحل مقدماتی شهرک مسکونی از جمله تأمین ۱۴۰ هکتار زمین، تسطیح و آماده‌سازی آن، قطعه‌بندی و تخصیص به کارکنان را انجام داده است: این روند نشان می‌دهد شرکت، نه‌تنها به وعده‌های خود عمل می‌کند، بلکه با ساختار دقیق و برنامه‌ریزی هدفمند، به سمت رفع دغدغه‌های کارگران حرکت می‌نماید.

احداث شهرک مسکونی برای کارکنان را باید در چارچوب استانداردهای کار شایسته و شاخص‌های رفاه نیروی کار تحلیل کرد. سازمان بین‌المللی کار (ILO) بارها بر اهمیت مسکن در کنار سایر شاخص‌های رفاهی مانند بهداشت، آموزش و امنیت شغلی تأکید کرده است. از این منظر، فولاد سنگان با این اقدام، گام عملی در راستای ارتقای استانداردهای کارگری برداشته است.

پیوند میان مسکن و بهره‌وری نیز موضوعی است که در تجربه بسیاری از کشورهای صنعتی مشاهده شده است. به عنوان نمونه در شرکت‌های بزرگ ژاپنی، دهه‌هاست تأمین خوابگاه یا شهرک‌های مسکونی بخشی از استراتژی منابع انسانی محسوب می‌شود، زیرا کاهش استرس و زمان رفت‌وآمد، افزایش تمرکز بر کار را به دنبال دارد. فولاد سنگان نیز با آغاز ساخت مجموعه‌ای در مقیاس ۲۰۰۰ واحد، عملاً بخشی از این الگو را در فضای صنعتی ایران بازآفرینی می‌کند.

کاهش نارضایتی و تعارضات کارگری
یکی از مهم‌ترین ریشه‌های اعتراضات کارگری در صنایع بزرگ ایران طی سال‌های گذشته، دغدغه‌های معیشتی و مسکن بوده است. تجربه نشان می‌دهد وقتی این مسائل حل‌نشده باقی می‌مانند، حتی افزایش دستمزد نیز قادر به رفع نارضایتی عمیق کارگران نیست. از همین زاویه، پروژه مسکن فولاد سنگان، نه‌تنها بر کیفیت زندگی، بلکه بر پایداری روابط کار و کاهش تعارضات صنفی اثرگذار است.

کارگری که خانواده‌اش در یک شهرک مجهز به مدرسه، درمانگاه، فضای ورزشی و دسترسی آسان به خدمات رفاهی زندگی می‌کند، از احساس تعلق بیشتری به محل کار برخوردار است. این حس تعلق، یکی از سرمایه‌های نامشهود اما کلیدی برای پایداری سازمانی است.

اگرچه تمرکز امروز فولاد سنگان بر پروژه مسکن است، اما نیازهای کارگران به همین نقطه محدود نمی‌شود. دسترسی به خدمات درمانی، فضاهای فرهنگی، آموزش فرزندان و حتی امکانات حمل‌ونقل، از جمله عواملی است که در کنار مسکن، بر رفاه و انگیزه کارکنان تأثیرگذار است. برخورداری از امکاناتی مانند معابر عمومی، مدارس، مراکز درمانی، تفریحی و... در طراحی شهرک مسکونی سنگان، تصویر سیاست مقطعی را به برنامه جامع و پایدار نزدیک می‌کند.

سرمایه‌گذاری در حوزه سرمایه انسانی 
ممکن است در نگاه نخست، ساخت شهرک مسکونی اقدامی صرفاً در حوزه مسئولیت اجتماعی به نظر برسد، اما این پروژه را باید بخشی از استراتژی منابع انسانی شرکت دانست. امروز بنگاه‌های صنعتی بزرگ به‌خوبی می‌دانند که رقابت در بازار جهانی، صرفاً به تجهیزات یا سرمایه مالی محدود نمی‌شود، بلکه نیروی انسانی متعهد و کارآمد، مزیت اصلی است. بنابراین سرمایه‌گذاری در مسکن کارگری، سرمایه‌گذاری در حوزه سرمایه انسانی است.

اقدام فولاد سنگان، نمونه ارزشمندی برای دیگر صنایع بزرگ کشور است. معادن، پالایشگاه‌ها و صنایع فولادی در نقاط مختلف ایران، سال‌هاست با مسئله جذب و نگهداشت نیروی کار مواجه هستند. بخشی از این مشکل، دقیقاً از کمبود زیرساخت‌های رفاهی و مسکن ناشی می‌شود. تجربه سنگان نشان می‌دهد اگر شرکت‌ها با رویکرد پیش‌دستانه به سراغ این معضل بروند، ضمن حفظ نیروی کار، بهره‌وری و وفاداری سازمانی را نیز تقویت خواهند کرد.

احداث پروژه ۲۰۰۰ واحدی فولاد سنگان، حامل این پیام است که نمی‌توان دغدغه‌های کارگری را در حاشیه قرار داد. مسکن، نقطه اتصال زندگی خانوادگی و عملکرد کاری است و شرکت‌هایی که این پیوند را درک می‌کنند، گام بلندی در مسیر توسعه پایدار برمی‌دارند. فولاد سنگان، امروز پیشگام این راه شده است. تمام صنایع به‌زودی درخواهند یافت ساختن خانه برای کارکنان، بخشی از ساختن آینده برای خودشان است.