فرصت‌های بزرگ همچنان در معرض تهدید‌های جدی / آینده منطقه آزاد چابهار در گرو تبدیل اعداد روی کاغذ به نتایج ملموس در میدان اقتصاد/ ترانشیپ؛ ظرفیت فعال‌شده، اما شکننده

تیتر20 - منطقه آزاد چابهار، بی‌تردید یکی از استراتژیک‌ترین نقاط اقتصادی ایران است؛ جایی که دسترسی به اقیانوس، نزدیکی به بازارهای پرجمعیت و ظرفیت‌های لجستیکی، آن را به رقیبی بالقوه برای بنادر مهم منطقه‌ای تبدیل کرده است.

اما داده‌های رسمی سال ۱۴۰۳ و شش‌ماهه نخست ۱۴۰۴ نشان می‌دهد که فرصت‌های بزرگ همچنان در معرض تهدیدهای جدی قرار دارند: تراز تجاری به‌شدت منفی صادرات ۵ میلیون دلار در برابر واردات ۱۷۴ میلیون دلار، صادراتی که هرچند در درصد رشد خیره‌کننده است اما در ارزش مطلق ناچیز می‌نماید، اگرچه برخی منابع محلی از رشد چشمگیر ۴۶ درصدی صادرات پنج‌ماهه چابهار سخن گفته‌اند، اما نباید فراموش کرد که این رشد از پایه‌ای بسیار کوچک آغاز شده است.

 به‌عنوان نمونه، رشد درصدی بالا وقتی ارزش مطلق صادرات کمتر از ۱۰ میلیون دلار باشد، نمی‌تواند نشانه‌ای از جهش بزرگ تلقی شود. بنابراین، روایت رسمی باید همواره کنار عدد مطلق سنجیده شود تا از خوش‌بینی‌های غیرواقعی پرهیز شود.

ترانشیپ؛ ظرفیت فعال‌شده اما شکننده
یکی از دستاوردهای قابل‌توجه سال جاری، افزایش ترانشیپ کالا در چابهار است. گزارش مدیرعامل منطقه آزاد نشان می‌دهد که در پنج ماه نخست ۱۴۰۴، بیش از ۳۰۰ هزار تن کالا ترانشیپ شده رقمی که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۲۱۰ درصد رشد داشته است. این رشد نشان می‌دهد که زیرساخت‌های بندری به‌تدریج در حال ایفای نقش هستند. بااین‌حال، تجربه مناطق مشابه در دنیا نشان می‌دهد که رشد حجمی بدون توسعه هم‌زمان زنجیره‌های پشتیبان، انبارداری و قراردادهای ترانزیتی پایدار، به‌سرعت با کاهش تقاضا یا تغییر مسیر رقبای منطقه‌ای بی‌اثر خواهد شد. بنابراین، این موفقیت اگرچه قابل‌توجه است، اما باید در دل یک استراتژی کلان لجستیکی قرار گیرد.

 بنابر این ترانشیپی که رشد چشمگیر دارد اما هنوز بر زیرساخت‌های شکننده تکیه دارد، سرمایه‌گذاری‌های میلیاردی که بیشتر روی کاغذ باقی مانده‌اند، و اشتغالی که از نظر کیفیت با نیازهای توسعه‌ای منطقه فاصله دارد.

 اگر این چالش‌ها با سیاست‌های شفاف، اصلاح رویه‌های گمرکی، تقویت منابع انسانی بومی و هدایت سرمایه‌گذاری‌ها به سمت بهره‌برداری واقعی مدیریت نشود، چابهار با وجود همه ظرفیت‌های استراتژیک خود، همچنان درگیر چرخه‌ی فرصت‌سوزی خواهد ماند. آینده این منطقه در گرو تبدیل اعداد روی کاغذ به نتایج ملموس در میدان اقتصاد است.