زنگ خطر در صبانور / افول ۱۱ درصدی صادرات، ریشه کاهش پایداری مالی کجاست؟ / غول معدنی، بازار ارزآور جهانی را به نفع فروش داخلی از دست داد

تیتر20 - افول ناگهانی سهم درآمدهای ارزی در ترازنامه یک غول معدنی، همیشه زنگ هشداری جدی به شمار می‌آید. شرکت توسعه معدنی و صنعتی صبانور، در مسیر عملکرد خود طی سال‌های ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳، شاهد یک چرخش استراتژیک پرهزینه بوده است. 

داده‌ها نشان می‌دهند که سهم فروش صادراتی از کل درآمد شرکت، با افتی حدود ۱۱ درصدی، از ۲۵ درصد در سال ۱۴۰۲ به کمتر از ۱۵ درصد در سال ۱۴۰۳ تنزل یافته است. 

این کاهش وابستگی به بازارهای جهانی، ریسک‌های مالی شرکت را در برابر نوسانات داخلی و تحریم‌ها به شدت افزایش داده و پایداری بلندمدت آن را زیر سوال می‌برد. 
علاوه‌ بر این، در بررسی عمیق‌تر آمار شش‌ماهه، تناقض عجیبی میان افزایش تولید کنسانتره و کاهش چشمگیر حجم فروش آن در بازار داخلی مشاهده می‌شود که نشان‌دهنده یک بحران مدیریت موجودی و کشش قیمتی منفی در بازار است. 

زنگ خطر کاهش سهم صادرات و تزلزل در استراتژی بین‌المللی 
یکی از مهم‌ترین ارکان پایداری و رشد هر شرکت معدنی، توانایی آن در کسب درآمدهای ارزی و حضور فعال در بازارهای جهانی است. 

داده‌های عملکرد شرکت صبانور در سال‌های ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳، یک نکته حائز اهمیت را با صدای بلند فریاد می‌زنند: تضعیف سهم صادرات در سبد فروش کلی شرکت. 
در سال ۱۴۰۲، فروش صادراتی شرکت به مبلغی در حدود 1 هزار و 434 میلیارد تومان رسید که در مجموعِ فروشِ بیش از 5 هزار و 730 میلیارد تومانی، سهمی در حدود ۲۵.۰۲ درصد را به خود اختصاص داده بود. این نسبت، نشان‌دهنده اتکای معقول شرکت به منابع ارزی و تنوع بازاری بود. 

اما، با کمال تعجب و نگرانی، در سال ۱۴۰۳، در حالی که کل فروش شرکت به بیش از 6 هزار و 843 میلیارد تومان افزایش یافت، فروش صادراتی به شدت کاهش یافته و به حدود 983 میلیارد تومان، تنزل یافت. این کاهش، سهم صادرات از کل فروش را به حدود ۱۴.۳۶ درصد رسانده است. 

این افت ۱۱ درصدی در سهم صادرات، تنها یک عدد نیست؛ بلکه نشان‌دهنده عقب‌نشینی استراتژیک صبانور از بازارهای جهانی و افزایش وابستگی به نوسانات و سیاست‌های داخلی است. 

این کاهش سهم صادرات می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد: از چالش‌های لجستیکی و محدودیت‌های دولتی بر صادرات مواد معدنی، تا ناتوانی در رقابت قیمتی یا کیفی در بازارهای هدف. 

این روند نزولی، یک زنگ خطر جدی تلقی می‌شود؛ چرا که در شرایط تورمی و نوسانات نرخ ارز، کاهش درآمد ارزی، ریسک مالی شرکت را به شکل قابل توجهی افزایش داده و قدرت چانه‌زنی آن در زنجیره ارزش را تضعیف می‌کند. 

شرکت باید به بازنگری عمیق در استراتژی‌های صادراتی، قیمت‌گذاری و بازار هدف بپردازد تا از تبدیل شدن این روند به یک آسیب ساختاری دائمی جلوگیری کند.

تناقض تولید و فروش
با نگاهی به آمار عملکرد شش‌ماهه اول ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴، شاهد تناقض در حوزه تولید و فروش هستیم که نیازمند موشکافی دقیق است. 

در نیمه اول ۱۴۰۴، شرکت موفق به افزایش تولید کنسانتره از ۸۳۲,۳۳۳ تن (شش‌ماهه ۱۴۰۳) به ۸۷۵,۶۳۵ تن شده است که نشان‌دهنده بهبود نسبی در کارایی عملیاتی و بهره‌برداری از ظرفیت تولید است. 

این یک نقطه قوت عملکردی است. با این حال، داستان فروش، روی دیگری از سکه را نشان می‌دهد. در همین دوره، تعداد فروش کنسانتره داخلی از ۴۹۶,۷۱۷ به ۲۹۳,۰۷۹ تن کاهش یافته است. 

این در حالی است که نرخ فروش اسمی محصول از بیش از 3 هزار و 884 میلیارد تومان در تن به حدود 5 هزار و 161 میلیارد تومان در تن افزایش یافته است.

تحلیل این اعداد، به چندین سناریو کلیدی منجر می‌شود:
اول: با وجود افزایش نرخ اسمی فروش، مبلغ کل فروش کنسانتره داخلی از 1 هزار و 929 میلیارد به 1 هزار و 512 میلیارد تومان کاهش یافته است. 

این نشان می‌دهد که افزایش شدید نرخ فروش اسمی نتوانسته کاهش حجمی فروش را جبران کند. این می‌تواند ناشی از کشش قیمتی منفی بازار داخلی باشد؛ به این معنی که با افزایش قیمت، تقاضا به شدت کاهش یافته است.

دوم: افزایش تولید در کنار کاهش فروش، منجر به انباشت موجودی قابل توجهی در انبارها شده است. این انباشت موجودی، اگرچه به عنوان یک دارایی در ترازنامه ثبت می‌شود، اما در حقیقت حبس سرمایه در گردش و کاهش نقدینگی عملیاتی شرکت است. 

این وضعیت، فشار فزاینده‌ای بر توان شرکت برای انجام تعهدات کوتاه‌مدت و تامین مالی عملیات‌های آتی وارد می‌آورد. 

مساله نرمه گندله و ابهام در استراتژی محصول
در مورد محصول نرمه گندله در نیمه اول ۱۴۰۴، شاهد یک نکته بسیار مبهم هستیم : تولید صفر. 

 با این حال، شرکت در این دوره ۲۸,۰۲۵ تن از این محصول را به فروش رسانده است که این فروش می‌تواند از موجودی انباشته دوره‌های قبل صورت گرفته است. 
کاهش حجم فروش از ۴۵,۹۸۸ تن (شش‌ماهه ۱۴۰۳) به ۲۸,۰۲۵ تن (شش‌ماهه ۱۴۰۴)، در کنار تولید صفر، نشان‌دهنده خروج کامل یا تعلیق تولید این محصول است.
این تصمیم، ممکن است در راستای تغییر تمرکز استراتژیک به محصولات با ارزش افزوده بالاتر یا عدم توجیه اقتصادی تولید نرمه گندله باشد.  

ضرورت بازنگری استراتژیک برای حفظ پایداری
در مجموع، عملکرد صبانور در دوره مورد بررسی، یک تصویر دوگانه را ترسیم می‌کند: از یک سو، تلاش برای بهبود کارایی تولید کنسانتره مشاهده می‌شود؛ اما از سوی دیگر، کاهش شدید سهم صادرات، بحران مدیریت فروش و موجودی کنسانتره و ابهام در مورد استراتژی محصول نرمه گندله، سایه‌ای از تردید بر پایداری و رشد بلندمدت شرکت افکنده است. 

برای تضمین آینده، صبانور نیاز به بازبینی استراتژیک فوری و بهبود مدیریت زنجیره تامین و فروش دارد تا از تبدیل شدن نقاط قوت عملیاتی به نقاط ضعف مالی جلوگیری کند.